اهداف سفر نخست وزیر پاکستان به ایران؛ صفحه‌ای جدید در روابط تهران و اسلام آباد همراه با تقویت اتحاد‌های منطقه‌ای
سفر ۲ روزه نخست وزیر پاکستان به ایران در حالی انجام میشود که تحولات عمده‌ای در منطقه در حال وقوع است؛ اورینتال ریویو با در نظر داشتن این تحولات نتایج احتمالی این سفر استراتژیک را بررسی کرده است.
نشریه اورینتال ریویو در بررسی سفر اخیر عمران خان به ایران گزارشی زیر را منتشر کرده است:
روابط تهران- اسلام آباد که غالبا در چارچوب روابط حسنه قابل تعریف است، از منظر تاریخی بسیار قدیمی و پیچیده بوده و در مقاطعی وجود پارادوکس در روابط ۲ کشور بر پیچیدگی‌ها افزوده است. علیرغم وجود اختلاف نظر در سیاست‌ها و اتحاد‌های منطقه‌ای و بین المللی، ایران و پاکستان به دلیل قرابت‌های دینی، قومی و جغرافیایی هیچگاه به خصومتی غیرقابل حل گرفتار نشدند.
به قدرت رسیدن عمران خان در پاکستان نویدبخش فصل نوینی در روابط دو کشور بوده است؛ چراکه ایران که در استراتژی منطقه‌ای خود همواره خواهان پاکستانی مستقل بود، شاهد به قدرت رسیدن فردی بود که نه تنها به هویت اسلامی خود تاکید داشته و نسبت به هژمونی آمریکا به ویژه حضور ارتش تروریستی آن در منطقه ابراز نگرانی می‌کرد.
مخالفت پاکستان در همراهی با عربستان در جنگ یمن در آوریل سال ۲۰۱۵ و سفر «قمر جاوید باجوا» فرمانده ارتش پاکستان به ایران در نوامبر ۲۰۱۷، در مجموع از باز شدن صفحه‌ای جدید در روابط ایران و پاکستان خبر می‌داد.
تهران نیز که با جنگ بی پایان افغانستان، سردی روابط پاکستان و آمریکا از سال ۲۰۱۱ و تشدید رقابت‌های جنگ سردی چین و آمریکا در منطقه مواجه بود، با بررسی دقیق گزینه‌های راهبردی در محیط منطقه‌ای پیچیده نسبت به این رویکرد پاکستان چراغ سبز نشان داد. سفر «محمد جواد ظریف» وزیر امور خارجه ایران به اسلام آباد در آگوست سال گذشته بلافاصله پس از پیروزی عمران خان در انتخابات به منظور دعوت از مقام ارشد جدید پاکستان برای دیدار از تهران و تماس تلفنی «حسن روحانی» رئیس جمهور ایران با نخست وزیر پاکستان از جمله شواهد تمایل تهران برای ارتقا روابط دو کشور هستند.
در حالی که انتخاب عربستان به عنوان نخستین مقصد سفر خارجی از سوی عمران خان از سوی بسیاری به عنوان همکاری نزدیک پاکستان با امارات و عربستان دو رقیب اصلی منطقه‌ای ایران تعبیر و تفسیر می‌شد، مشخص شد این انتخاب عجیب و غریب تنها به دلیل دریافت کمک‌های مالی عربستان و امارات برای نجات اقتصاد پاکستان روی داده است.
فراز و فرود روابط ایران و پاکستان به این موضوع محدود نشد و عملیات‌های مرزی سبب بروز تنش‌هایی در روابط دو کشور شد. اقدام هوشمندانه ایران که بدون شک اطلاعات دقیقی از فعالیت گروه‌های تروریستی در پاکستان داشته، عدم انجام عملیات تلافی جویانه و بالعکس همکاری مداوم با سازمان‌های امنیتی پاکستان برای جلوگیری از رشد و سوء استفاده تروریسم از شرایط نشان از علاقه مندی ایران به حفظ روابط با همسایه شرقی خود دارد.
دلایل ایران در اتخاذ رویکرد مذکور، نخست، درک این موضوع است که پاکستان خود قربانی تروریسم است؛ دو، تهران به اسلام آباد به چشم دشمن نمی‌نگرد؛ سه، درک شرایط امنیتی در بلوچستان و اسلام آباد است که بر روابط دو کشور نیز تاثیرگذار خواهد بود و چهار، اولویت استراتژیک ایران حفظ روابط دوستانه با همسایه شرقی است. از این منظر هدف صبر استراتژیک ایران را می‌توان جلوگیری از سوق یافتن پاکستان به اتخاذ استراتژی نزدیکی به آمریکا، عربستان و رژیم صهیونیستی دانست.
حد بالای انتظارات از این سفر را می‌توان اینگونه بررسی کرد: بدیهی است که دیدار عمران خان از ایران بر این واقعیت تاکید دارد که پاکستان در تلاش است پتانسیل‌های تعامل سازنده با ایران را مورد توجه قرار دهد.
گسترش تجارت دوجانبه و مبارزه با تروریسم وهابی موجود در مرز مشترک دو کشور در سفر عمران خان به ایران از موضوعات محوری گفتگو‌ها بوده و هستند. تحلیلگران امنیتی هشدار دادهاند که نزدیکی عربستان و پاکستان، شکاف سنی و شیعه را در کشور‌های جنوب آسیا تشدید می‌کند. به همین دلیل تهران با علم به روابط ریاض- اسلام آباد این نگرانی خود را اعلام و خواستار محدودیت روابط دو کشور با هدف حفظ روابط حسنه با همسایگان خود شده است.
براساس گزارش رسانهها، یکی از نتایج سفر اخیر تقویت همکاری‌های امنیتی پاکستان و ایران و بررسی موضوع حصار مرزی در ۹۵۰ کیلومتر مرز مشترک است. از دیگر نتایج این سفر می‌توان به توسعه روابط تجاری و تکمیل پروژه خط لوله گاز ایران- پاکستان اشاره کرد. ایران که بخشی از این پروژه را به پایان رسانده در انتظار اجرای تعهدات پاکستان است.
تعهد پاکستان بر بی طرفی در روابط فیمابین ایران و عربستان به دلیل تلاش‌های ناکام پیشین در میانجیگری میان ریاض و تهران را می‌توان یکی دیگر از دستاورد‌های این دیدار‌ها معرفی کرد. این رویکرد با توجه به تاکید عمران خان بر سیاست خارجی مستقل با اعلام این که پاکستان اسلحه کشور دیگری نخواهد بود، دور از انتظار نیست. از سوی دیگر تغییر رویکرد ایران براساس فرمایشات مقام معظم رهبری مبنی بر نگاه به شرق، نه تنها فرصت همکاری با عراق و ترکیه همسایگان غربی بلکه با پاکستان به عنوان همسایه شرقی را بیش از پیش به واقعیت نزدیک کرده است.
برنامه سفر عمران خان به چین بلافاصله پس از دیدار از ایران نیز گمانه زنی‌ها در مورد علاقه مندی ایران برای پیوستن به پروژه اقتصادی چین و پاکستان را تشدید کرده است. منابع فراوان ایران که می‌تواند تاثیر مهمی در اجرایی شدن این پروژه داشته باشد از سوی دو کشور دیگر به شدت مورد استقبال قرار گرفته است. علاوه بر پاکستان، چین شریک استراتژیک شماره یک ایران نیز اهمیت زیادی برای روابط با تهران قائل است. ضمن این که روسیه نیز به پروژه خط لوله ایران- پاکستان علاقه نشان داده است.
در مجموع باید گفت: شکل تحولات و جهت گیری‌های منطقه‌ای در حال حاضر نیز بر تحکیم روابط تهران – اسلام آباد تاکید دارد.
ارسال دیدگاه
دیدگاهتان را بنویسید
نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *