کام‌برداری نوزاد

حجت الاسلام سید محمد رضا واحدی، کارشناس فرهنگیست که سالهاست در تعامل با جوانان توانسته است پاسخ گوی سوالات این قشر باشد .آن چه در ادامه خواهید خواند یادداشتی از سلسله یادداشت های حیات طیبه است که هر شنبه منتشر می شود.

 

بیشتر بخوانید:

 

موضوع بخش دوم این مقالات، آداب و زمینه‌های تربیتی بعد از تولد نوزاد است. درست است که نوزادان از محیط پیرامونی و آدابی که انجام می‌شود، شناخت و فهم روشنی ندارند و به حسب ظاهر نمی‌توانند خیلی از مسائل را درک کنند، اما این آداب بدون تردید از حیث روانی تاثیرات مثبت خود را روی روح و روان او خواهد داشت. در قسمت قبل از اذان و اقامه در گوش نوزاد گفتیم و امروز به موضوعات دیگر در این زمینه می‌پردازیم.

۲- کام‌گشایی یا سق برداشتن:
از قدیم الایام در میان بسیاری از اقوام، سنت کام‌گشایی یا کام‌برداشتن و به عبارت خودمانی سق‌برداشتن وجود داشته است. معمولاَ پس از تولد نوزاد، چیزی سبک و مناسب مانند عسل، خرما یا شیرینی رقیق شده و یا مقداری آب در کام او می‌ریزند تا شروعی باشد برای آنکه ذائقه‌اش با خوراکی‌های دنیا آشنا شود و مکیدن و خوردن را یاد بگیرد و برای تغذیه‌ی زمینی آماده گردد.

این سنت در اسلام نیز وجود داشته و روایات بسیاری داریم که معصومان علیهم‌السلام بدان عمل می‌کردند و دیگران را هم به انجام آن سفارش می‌فرمودند. در روایت است که رسول گرامی اسلام صلی الله علیه و آله کام حسن و حسین علیهما السلام را با خرما برداشتند.

شاید بتوان گفت: کام برداری با خرما مربوط به دوره‌ی قبل از شکل‌گیری شیعه باشد، اما رفته‌رفته کام‌برداری با آب فرات و پس از شهادت حضرت امام حسین علیه السلام نیز با تربت سیدالشهداء سنتی مورد عمل و تایید معصومان علیهم السلام شد.

روایتی از امیر مومنان علیه السلام است که فرمود: اگر مردم کوفه کام فرزندان خود را با آب فرات برمی‌داشتند، همه شیعه‌ی ما بودند.

روایت‌هایی نیز از امام باقر و امام صادق علیهما السلام در استحباب کام‌برداری کودکان با آب فرات و تربت کربلا وجود دارد که این موضوع را تایید می‌کند و آن را مایه‌ی ایمنی نوزاد می‌دانند. بدیهی است که این ایمنی علاوه بر ایمنی جسمی می‌تواند اشاره به ایمنی اعتقادی داشته باشد؛ چرا که خوراندن تربت مقدس آن حضرت نمادی از چشاندن محبت حسین علیه السلام به کودک شیعی است و می‌تواند آثار مادی و معنوی بسیاری بر جسم و جان کودک باقی بگذارد و زمینه‌ی آشنایی او را با راه و رسم و شیوه و مرام آن بزرگوار فراهم آورد. در نهایت شیخ کلینی روایتی دارد که اگر آب فرات و تربت سیدالشهدا در دسترس نبود، کام نوزادان را با آب باران بردارید؛ بنابراین پدران و مادران امروز که دنبال نسلی صالح و سالم هستند، بدون توجه به تردید‌ها و تشکیک‌هایی که روشنفکر نما‌ها ایجاد می‌کنند، باید با پیروی از راهنمایان دینی که علم‌شان متصل به علم الهی است، از این آداب تبعیت کنند و از تاثیرات مثبت آن اطمینان داشته باشند. بدیهی است کودکی که در محیطی با این اعتقادات نشو و نما کند، در وفاداری به دین و پیروی از ائمه علیهم‌السلام چند گام جلوتر از دیگران است.

البته متاسفانه شرایط این روزگار و زایمان در بیمارستان‌ها اجازه‌ی رعایت این آداب و سنت‌ها را به والدین و اطرافیان نمی‌دهد. چه خوب است که وزارت بهداشت و درمان و متولیان زایشگاه‌ها ضرورت رعایت این آداب را در نظر بگیرند. کار سختی نیست که این عزیزان استاندارد‌ها و شیوه‌نامه‌ی زایشگاه‌ها را بومی سازی کرده و بدون توجه به رفتار جوامع لائیک، انجام این امور را در شمار وظایف ذاتی اتاق‌های زایمان قرار دهند و یا اینکه اجازه دهند اطرافیان نوزاد این آداب را برای نوزاد و مادرش انجام دهند.

به هرحال تا فراهم شدن چنین شرایطی، هرچند سخت است، اما اگر اوضاع جسمانی مادر اجازه دهد، همین که فرزندش را روی سینه‌اش گذاشتند، خود اقدام به گفتن اذان و اقامه در گوش وی کند تا بعد که کودک را غسل دادند و برای شیر خوردن نزد مادر آوردند، کامش را با تربت مقدس بردارد.