امام سجاد علیه السلام در صحیفه سجادیه دست اندازها را هموار می کند

گروه فرهنگی میزان-حجت الاسلام والمسلمین محمد رضا اعوانی، سال هاست که در زمینه ی دعاهای صحیفه ی سجادیه پژوهش کرده است . وی هم اکنون معاونت صحیفه پژوهی کانون خورشید را در اختیار دارد. کانون خورشید، اولین مرکز ترویج رسانه ای معارف غدیر وصحیفه سجادیه است.

 

 

میزان-ظرف زمانی امام سجاد علیه‌السلام چگونه بود؟

اعوانی: ظرف زمانی ایشان به‌گونه‌ای است که اختناق در آن شدید است. از طرف دیگر بنی امیه خودشان را اهل‌بیت رسول خدا جا زده بودند و مردم آن را پذیرفته بودند و ازآنجایی‌که به فساد می‌پرداختند و دین را این‌گونه معرفی کرده بودند، پس مردم هم تمایل چندانی به دین نداشتند. درنتیجه در ظرف زمانی امام سجاد علیه‌السلام، فساد اجتماعی در کنار فساد سیاسی رونق داشته است.

میزان-در این ظرف زمانی چطور می‌شود مردم یک جامعه را به سمت خدای متعال راهنمایی کرد؟

اعوانی: ایشان ازجمله روش‌هایی که در پی گرفتند سیره‌ی عملی بود، یعنی حضور فعالی در جامعه داشتند و بر اساس شریعت محمدی عمل می‌کردند. خود این تبلیغی بود برای اسلام ،ناب تا مردمی که زیر سایه القائات بنی امیه از دین فاصله گرفته بودند به سمت مبانی برگردند؛ لذا بعد امام سجاد علیه‌السلام دور امام محمدباقر علیه‌السلام شلوغ می‌شود.

در نظر داشته باشید فضا در ظرف زمانی امام سجاد به‌گونه‌ای بود، که خود حضرت می‌فرمایند: «در سراسر مکه و مدینه بیست نفر که ما را دوست داشته باشند نیستند»؛ اما بعد امام سجاد علیه‌السلام جامعه به سمت امام محمدباقر و علوم آل محمد اقبال می‌کند. به‌طوری‌که از اقصا نقاط عالم به مدینه می‌آمدند. این‌ها مقدماتی بود که حضرت سجاد علیه‌السلام فراهم کردند.

روش دوم برای هدایت مردم به سمت خدای متعال بیان معارف دینی در قالب دعا بود؛ یعنی مردم را توجه دادند که چگونه به کمالات دنیوی و اخروی برسند.

میزان: فرمودید یکی از مبانی هدایتگری ایشان، دعا بود راجع این قصه بیشتر صحبت بفرمایید

اعوانی: انسان وقتی دعا می‌کند دو حقیقت را شعار می‌دهد: یک ابراز فقر خود، دوم دارا دیدن خدا. تمام حقیقت دعا این دو جمله است. وقتی انسان زیر سایه دعا این دو حقیقت را مداوم شعار داد، شعور می‌شود. فقر خود و غنای خدا شعور می‌شود. پس در این صورت در مسیر بندگی می‌افتد. پس این‌طور می‌شود وقتی خداوند می‌گوید نماز بخوان، بدون، چون وچرا نماز می‌خواند، چون می‌داند فقیر است پس‌نیاز به خدا دارد.

از سوی دیگر امام معصوم پدر امت است؛ و این پدر وقتی می‌بیند امت‌درحال رفتن‌به قهقرا می‌رود دغدغه‌مند است در کنار معارفی که در قالب دعا یاد می‌دهد، موانع رسیدن به خدای متعال امت را از رسیدن به مقصد بازندارد.

در نظر داشته باشید راه رسیدن به خدای متعال واضح و روشن است؛ اما واضح بودن راه به معنای هموار بودن آن راه نیست. راه رسیدن به خدای متعال پر از دست‌انداز است. صحیفه سجادیه این راه را هموار می‌کند.

ناهمواری‌های رسیدن به خداوند متعال چیست؟

اعوانی: ناهمواری‌های راه دو تا بیشتر نیست. یک‌نفس اماره درون ما که اماره به بدی است، دوم شیطان بیرونی که نفس را به سمت بدی تحریک می‌کند. به‌وسیله انس با صحیفه این راه همواره می‌شود.

میزان-در رابطه با شیطان و چگونگی از میان برداشتن مانع بفرمایید؟

اعوانی-امام سجاد علیه‌السلام دردعایی می‌فرماید:خدا به‌وسیله‌ی‌قدرتی‌که داری این‌سلطنت شیطان را از ما مانع شو، به‌وسیله‌ی دعای زیاد.درواقع ما اگر اهل دعای زیاد شدیم ما هم از کید شیطان رانده در امان می‌مانیم.

انسان وقتی دعا می‌کند باخدا حرف می‌زند پس خدا را یاد می‌کند، آیه ۱۵۲ بقره می‌فرماید: «مرا یاد کنید، منم شمارا یاد می‌کنم».

حالا شیطان شمارا یاد می‌کند، خدا هم یاد می‌کند. کدام‌یک موفق‌تر است؟ خدا، چون قهار است. به این‌گونه امام سجاد علیه‌السلام هرکسی که با صحیفه سجادیه انس را دارد را به سمت بندگی سوق می‌دهد؛ و نقشه راه را نشان می‌دهد و به‌وسیله انس دعا مانع را هم کنار بزنید.

نکته دوم این است در اواخر دعای هفده صحیفه سجادیه امام از طلب پشتیبانی به‌وسیله‌ی علوم ربانی صحبت می‌کنند.

میزان-علوم ربانی یعنی جی؟

اعوانی: علوم ربانی علومی است که منتسب به رب است و این علوم را کسی جز ائمه نمی‌داند. پس امام سجاد تمام معارف را در قالب دعا بیان کردند.

مقام معظم رهبری یک جمله دارد و ازنظر تحقیقی بنده درست است: صحیفه سجادیه عصاره‌ی تفکرات اهل‌بیت است. امام به‌وسیله صحیفه سجادیه بزنگاه‌های زندگی را توجه می‌دهد.

میزان-آیا روش‌های رفع مانع شیطانی فقط آن دو موردی است که فرمودید؟

اعوانی: خیر قرآن کریم یکی از نکاتی که در مورد شیطان بیان می‌کند بحث استعاذه هست. امام سجاد در انتهای دعای ۲۵ می‌فرماید: ما را از کسانی قرار بده که پناه آوردن به تو عادتشان شده است درواقع با دعا ما استعاذه می‌کنیم.

هم‌چنین عبادت یکی دیگر از این مسیرهاست. امام سجاد در دعای ۱۷ می‌فرماید: خدایا شیطان را از ما دور کن به عبادتت.

اعوانی: آن‌ها هم هست، اما توجه کنید که امام سجاد در دعای ۴۵ می‌فرماید: خدایا دعا را عبادت نامیدی. پس دعا، عبادت است. حال اگر شیطان به‌واسطه‌ی عبادت از ما دور می‌شود و اگر دعا عبادت است؛ بنابراین به‌واسطه‌ی انس به صحیفه سجادیه، شیطان از ما دور خواهد شد.