«تاریخ خط و خوشنویسی در ایران» در دست چاپ قرار دارد

امیر رضائی نبرد در گفتگو با خبرنگار گروه فرهنگی گفت: در حال حاضر کتاب «تاریخ خط و خوشنویسی در ایران» زیر چاپ دارم که قرار است از سوی پژوهشگاه میراث فرهنگی منتشر شود.

وی اظهار کرد: «تاریخ خط و خوشنویسی در ایران» کتاب خاص و آکادمیکی است که تاکنون مشابهش را نداشته‌ایم. این اثر که تاریخ خط ایران و جهان را با قدمت شش هزار ساله به شکل سیستماتیک و منطقی بررسی می‌کند هم به عنوان منبع دانشگاهی و هم برای مطالعه آزاد قابل استفاده است.

این نویسنده در معرفی هر چه بیشتر کتابش تشریح کرد: این اثر، تاریخ برجسته‌ترین خطوط جهان را در بر می‌گیرد که از خطوط اشیایی پیش از تاریخ که اشیا کارکرد ارتباطی داشته، شروع می‌شود و بعد به مراحل تحول خط که شامل تصویرنگاشت، اندیشه نگاشت، واژه نگاشت، هجا نگاشت و خط الفبایی است، می‌رسد. در این اثر بعد از رسیدن به مراحل ابتدایی خط و الفبا، به برجسته‌ترین خطوط جهان که خطوطی، چون فینیقی و خط میخی هستند، پرداخته‌ام.

وی بیان کرد: در بخش بعدی کتاب نیز خطوط ایرانی معرفی شده‌اند که از ایران باستان یعنی از دوره مادها، هخامنشی، اشکانیان و ساسانیان آغاز می‌شود و به دوره اسلامی که از قرن اول با خط کوفی تا اوایل قرن هشتم که خط تعلیق به عنوان نخستین خط ایرانی معرفی شده، منتهی می‌شود.

رضائی نبرد گفت: بررسی خطوط ایرانی، تا دوره معاصر ادامه پیدا کرده که شامل خطوط ابداعی، آموزش و پژوهش، مراکز و سازمان‌ها و ارتباط خوشنویسی با ادبیات فارسی و عرفان است.

وی افزود: بخش پایانی کتاب هم به کاربرد خوشنویسی در هنر‌های ملی و سنتی ایران مثل انواع صنایع دستی، فلز، شیشه، کاشی‌کاری، معرق، سفالگری و کتاب آرایی اختصاص دارد یعنی کاربرد خوشنویسی در فرش یا هنر سفالگری را تشریح کرده است. در صفحات آخر کتاب هم برای مطالعه تکمیلی منابع کاملی گنجانده شده است.
این نویسنده درباره چاپ این کتاب تصریح کرد: از نوجوانی به خوشنویسی و خطاطی علاقه‌مند بودم و بعد‌ها هم به صورت عملی و نظری این هنر را در دانشگاه آموزش می‌دادم. برای نگارش این کتاب از سال ۱۳۹۰ تاکنون صرف تالیف، پژوهش و مراحل گوناگون انتشار آن شده است.

وی همچنین تاکید کرد: حدود سه سال است که این کتاب برای انتشار به پژوهشگاه میراث فرهنگی سپرده شده که با وجود داوری و تایید، متاسفانه تاکنون به دلیل کمبود بودجه به چاپ نرسیده است.

لازم به یادآوری است، در اولین فصل بخش نخست این کتاب، سیر پیدایش خط و الفبا در جهان و در فصل دوم برجسته‌ترین خطوط جهان بررسی شده‌اند.

در بخش دوم که به تاریخ خط و خوشنویسی در ایران اختصاص دارد، انوع خط در دوره باستان، خط در دوره میانه و پیدایش خط و خوشنویسی در دوره اسلامی که شامل دوره خلفای راشدی و اموی، دوره خلفای عباسی، خطوط شش گانه و مشتقات آن، دوره ایلخانی و تیموری، دوره صفوی، دوره قاجار و دوره پهلوی و جمهوری السامی ایران می‌شود، تشریح شده است.

در بخش سوم هم با سرفصل خوشنویسی در جهان اسلام، مبانی و اصول خوشنویسی، کاربرد خوشنویسی در هنر‌های سنتی و گرافیک به معرفی هنر خوشنویسی پرداخته شده است.

از مهم‌ترین ویژگی این کتاب استفاده از معتبرترین منابع فارسی و لایتن در زمینه خط و خوشنویسی و بررسی و تعلیق منابع و حساسیت در صحت و گزینش مطلب، استفاده از شیوه ارجاع‌دهی علمی منابع یا درون متنی، طبقه‌مندی منطقی مباحث کتاب برای درک و یادگیری راحت‌تر و سریع‌تر علاقه‌مندان، استفاده از تصاویر با کیفیت مطلوب در حد امکان، استفاده از جداول و نمودار‌ها برای تبیین موثرتر مطالب، نثر به نسبت ساده و روان و پرهیز از واژگان پیچیده و فنی غیرضروری، ارائه الفبا برای اصلی‌ترین و مهم‌ترین خطوط، جامعیت و فراگیری مطالب شامل سیر پیدایش خط و الفبا در جهان، تاریخ خط و خوشنویسی در ایران، مبانی و اصول خوشنویسی و دیگر موضوعات خوشنویسی، ارائه نمونه‌های کاربرد خوشنویسی در هنر‌های سنتی و طراحی گرافیک، ارائه فهرست خطوط به همراه معادل‌های لاتین آنها، ارائه فهرست واژگان و اصطلاحات خوشنویسی، استفاده از منابع لاتین در کتاب تاریخ خط و خوشنویسی فارسی و ارائه منابع بیشتر فارسی و لاتین در زمینه خط و خوشنویسی برای پژوهش بیشتر و مطالعه تکمیلی است.