آغاز زندگی زمینی

در قسمت‌های گذشته از باید‌ها و نباید‌های تربیت در دوران جنینی گفتیم و اکنون به ضرورت‌های تربیتی بعد از تولد کودک می‌پردازیم.

اسلام عزیر در این زمینه آدابی دارد که از آغازین لحظه‌های تولد کودک شروع می‌شود. شاید بخشی از این آداب در نظر ما عجیب بنماید و یا تاثیری روشن برای آن قابل تصور نباشد؛ اما از آنجا که معصومان علیهم السلام متصل به علم الهی هستند، بی‌شک هرچه می‌گویند حقیقت است و آموزه‌های آنان در این زمینه نیز تاثیرات خود را در بافت تربیتی و شخصیتی کودک خواهد داشت. اینک به بیان این آداب می‌پردازیم.

 

 

 

اول ـ. اذان و اقامه:

مستحب است در اولین لحظات تولد کودک، در گوش راست او اذان و در گوش چپ او اقامه گفته شود. اهل بیت علیهم السلام هم خود به این سنت عمل می‌کردند و هم به شیعیان سفارش فرموده‌اند که چنین کنند و البته برای این کار دلایلی مثل ایمنی کودک از شر شیطان و وسوسه‌های جنون‌آمیز جنیان و نیز مصونیت وی از بیماری پیسی ذکر شده است.

با صرف نظر از دلایل فوق، باید گفت: این کلمات از یک‌سو در آرامش روانی کودک تاثیر دارد و از سوی دیگر آغازی است برای آموزش‌های اعتقادی و انس او با مفاهیم عالی اسلامی. امروزه این مطلب ثابت شده است که کودک نه تنها در دورانِ نوزادی که حتی در دوران جنینی نیز صدا‌های پیرامونی خود را می‌شنود و از آن تاثیر می‌پذیرد. آزمایش‌های علمی اثبات کرده است که کودکان پس از تولد به صدا‌هایی که در دوران جنینی شنیده‌اند، واکنشی جدی‌تر و احساسی‌تر دارند. به خاطر همین در بخش مربوط به دوران جنینی، اصرار داشتم که مادران باردار باید با کودکان در شکم خود گفتگو کنند.

سال‌ها پیش در جایی می‌خواندم که بانویی انگلیسی بعد از یک عمل جراحی و هنگام بازیابی هوشیاری‌اش، شعری را به زبان آلمانی زمزمه می‌کرد که برای لالایی کودکان بود.

اطرافیان که می‌دانستند او با زبان آلمانی ـ. حتی در حد یک واژه ـ. آشنا نیست، شگفت زده شدند و این موضوع پزشکان معالج را بر آن داشت تا به تحقیق بپردازند و پس از کلی پرس‌وجو از بزرگ‌تر‌های فامیل، به این نتیجه برسند که در دوران نوزادی، دایه‌ای آلمانی داشته است که با زبان آلمانی برایش لالایی می‌خوانده است.

نکته‌ی مهم اینکه باید اذان و اقامه در اولین لحظه‌های تولد کودک در گوش او گفته شود. سرعت عمل در این اقدام و فوریت آن چندان ضروری است که در بعضی روایات آمده است که به محض تولد کودک، خود قابله این کار را انجام دهد. یعنی منتظر این نماند که بزرگان فامیل یا افراد موجه‌تری برسند و اذان و اقامه را در گوش نوزاد بگویند. زیرا در این فاصله طبیعتاَ حرف‌های مختلفی زده می‌شود و این فرصت از دست می‌رود که که اولین شنیده‌های کودک در زندگی جدید و دنیای زمینی‌اش، ذکر خدا و پیامبر و اهمیت نماز و رستگاری و خیر العمل باشد.

در روایتی است که پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم به اسماء بنت عمیس و ام سلمه فرمود که هنگام زایمان حضرت زهرا علی‌ها السلام نزد او باشند و، چون فرزند متولد شد، اذان و اقامه را در گوش او بگویند.

آنچه مسلم است اینکه پیامبر و علی علیهما السلام برای گفتن اذان و اقامه در گوش کودک، نسبت به هر کس دیگری ارجحیت و اولویت داشتند؛ اما پیامبر دستور دادند تا بانوانی که در صحنه حضور دارند، این کار را انجام دهند.

خلاصه آنکه به کودکان‌مان که بر اساس فطرت پاک الهی به دنیا می‌آیند و می‌توانند برتر از فرشتگان شوند، ستم نکنیم و گوش‌شان را با شنیدنی‌های بیهوده، الفاظ رکیک، موسیقی‌های لهوی و اشعار بی‌ارزش آن پر نکنیم و منکر و ابتذال را در عمق جان و ضمیر ناخودآگاه‌شان ننشانیم.