فرجام برجامی؛ «اینستکس» در کما؟

گروه سیاسی ؛ حسین سلمانی - شامگاه دوشنبه ۲۰ اسفند، «پر فیشر» مدیر آلمانی شرکت «اینستکس» وارد تهران شد و بلافاصله با روسای نمایندگی‌های سه کشور آلمان، فرانسه و انگلیس در تهران دیدار کرد.

سفارت فرانسه با انتشار تصویری از این دیدار، در توییتر نوشت: «رؤسای نمایندگی‌های سه کشور اروپایی از پر فیشر رئیس اینستکس در تهران استقبال کردند. گامی مهم برای بحث با همتایان ایرانی در مورد چگونگی عملیاتی کردن ساز و کار تجاری اتحادیه اروپا و ایران».

پیش‌تر در روز چهارشنبه ۱۵ اسفند «عباس عراقچی» معاون سیاسی وزارت امور خارجه در وین به خبرنگاران گفته بود، مدیر اینستکس به زودی برای انجام مذاکراتی نزدیک با همتایان ایرانی از تهران بازدید خواهد کرد.

بهرام قاسمی سخنگوی وزارت امور خارجه نیز روز سه‌شنبه ۱۴ اسفند به خبرنگار گروه سیاسی ، گفته بود: طی روز‌های آینده، تهران میزبان هیئت‌هایی از اروپا که مسئولیت اجرای اینستکس را دارند، خواهد بود. قرار است این هیئت‌ها با کارشناسان و مقامات ذی‌ربط بانکی و سیاسی برای تحقق گام‌های عملی و حرکت به سمت نهایی شدن مکانیزم مالی، گفت‌وگو کنند.

ضیافت شام اینستکسی در منزل سفیر آلمان
اما در همان دوشنبه شب (۲۰ اسفند) همزمان با ورود «پر فیشر» به ایران، ضیافت شامی در منزل «میشائیل برشتولد» سفیر آلمان با حضور سفرا و نمایندگان چند کشور تاثیرگذار از جمله فرانسه و انگلیس و چین و هند برگزار شد.

عباس عراقچی معاون سیاسی وزارت امور خارجه به همراه چند فعال بخش خصوصی نیز در این ضیافت حضور داشتند.

گلایه مجدد عراقچی!
آنطور که از محتوای ضیافت دوشنبه شب، به بیرون درز پیدا کرده، عراقچی در حضور «پر فیشر» و سفرا و نمایندگان آلمان و انگلیس و فرانسه از روند پر تاخیر و کم سرعت حرکت اروپایی‌ها در عملیاتی کردن کانال مالی مراوده با ایران انتقاد کرده است و به گفته یکی از حاضران ایرانی در جلسه، «آب پاکی را روی دست اروپایی‌ها ریخته است».

عراقچی در جریان جلسه روز چهارشنبه ۱۵ اسفندِ کمیسیون مشترک برجام نیز بصورت مفصل پیرامون اینستکس با اعضای ۱+۴ بحث کرده بود و به آن‌ها گفته بود که ایران از تاخیر اروپا در آغاز به کار این کانال مالی، گلایه دارد.

همچنین عراقچی روز دوشنبه ۱۳ اسفند نیز در دیدار «فلیپ اکرمان» مدیرکل منطقه‌ای وزارت خارجه آلمان، از طولانی شدن فرآیند تشکیل سازوکار «اینستکس» یا همان «بسته اقتصادی اروپایی‌ها برای حفظ برجام» انتقاد کرد و خطاب به طرف اروپایی گفت: تاسیس اینستکس تنها بخشی از تعهدات طرف مقابل در اجرای برجام بوده است و انتظار می‌رود طرف اروپایی برای نتایج عملی و ملموس برجام و عملیاتی شدن هر چه سریعتر اینستکس، تلاش جد تری به عمل آورد.

نیاز به زمان طولانی برای بزرگ شدن اینستکس!
«اینستکس یک نوزاد تازه متولد شده است و تا بزرگ شود مدت زمان طولانی لازم است»! این پاسخی است که «پر فیشر» به سوال یکی از فعالان بخش خصوصی ایران در ضیافت دوشنبه شب سفارت آلمان داد. از فیشر پرسیده شده بود که «وقتی تراز تجاری ایران با اروپا منفی است، وقتی کانال مالی ثبت شده محدود به مواد غذایی و خوراک دام و دارو شده، وقتی این کانال کالا‌های سرمایه‌ای را شامل نمی‌شود، وقتی قرار نیست نفتی از ایران خریداری شود، وقتی بانک‌های درجه اول تمایلی جهت حضور در این کانال نشان ندادند، وقتی سایه سنگین اختلافات در خصوص سیاست‌های منطقه‌ای وجود دارد و…، چطور اینستکس کارایی و اجرایی خواهد شد؟»

اظهارنظر مدیر آلمانی اینستکس مبنی بر اینکه کانال مالی ایران و اروپا، هنوز یک نوزاد است و به زمان طولانی برای بزرگ شدن نیاز دارد، در حالی است که عملیاتی کردن اینستکس و کانال مالی ذیل آن صرفا بخشی از تعهدات اروپایی‌ها برای حفظ برجامی است که متحد آمریکایی آن‌ها نقض کرده است و آن‌ها باید گام‌های بسیار بیشتری را برای تامین و تضمین منافع ایران در چارچوب برجام بردارند.

تاخیر ۱۰ ماهه اروپایی‌ها به انضمام تعلل در عملیاتی کردن کانال مالی
اروپایی‌ها روز پنجشنبه ۱۱ بهمن ۱۳۹۷ بعد از حدود ۳۰۰ روز یعنی حدود ۱۰ ماه، از مکانیسم خود برای مراوده اقتصادی با ایران رونمایی کردند و آن را «اینستکس» نامیدند. این رونمایی اروپایی‌ها فعلا فقط در حد «ثبت شرکت اینستکس» مانده و با گذشت بیش از ۴۰ روز از ۱۱ بهمن نیز، هنوز «اینستکس» عملیاتی نشده و جالب آنکه مدیر آلمانی این شرکت از نیازمند بودن به زمان طولانی جهت کارآیی اینستکس می‌گوید!

اینستکس فقط بخشی از تعهدات اروپایی‌هاست
«محمد جواد ظریف» وزیر امور خارجه ایران در روز دوشنبه ۲۰ اسفند در گفت‌وگو با بخش عربی شبکه خبری بی‌بی‌سی گفت: اینستکس همه مشکلات ایران را حل نخواهد کرد و این ابزار مالی تمام تعهدات و قول‌های اروپایی‌ها به عنوان عضوی از برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) را پوشش نمی‌دهد.

ظریف پیش‌تر در روز ۱۴ اسفند، طی توئیتی پس از آنکه آژانس بین‌المللی انرژی اتمی برای چهاردهمین بار پایبندی ایران به مفاد برجام را اعلام کرد، نوشت: «کاسه صبر ایران دارد لبریز می‌شود».

اما «اینستکس» علاوه بر اینکه با تاخیر و تعلل اروپایی‌ها روبه‌رو است، معایب بیشمار دیگری نیز دارد. از جمله آنکه:

غلامرضا مصباحی مقدم، عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام، پیش از خطبه‌های نماز جمعه ۱۷ اسفند، گفت: اینستکس کانال مالی نیست، کانال خرید است؛ اروپایی‌ها می‌گویند پول فروش نفت خود را در این صندوق بریزید تا درعوض ما به شما غذا، دارو و تجهیزات پزشکی بدهیم؛ از طرفی در ازای ساخت کانال مالی می‌گویند «اف‌ای‌تی‌اف» را تصویب کنید؛ ما فریب این خدعه اروپایی‌ها را نخواهیم خورد.

محسن رضایی دبیر مجمع تشخیص مصلحت نظام نیز روز شنبه ۱۱ اسفند در جریان نشست خبری خود، گفت: تعهدات اروپایی‌ها در برجام ناظر بر خرید نفت ایران و صدور مجوز راه اندازی شعب بانک‌های کارگزاری است؛ نه اینکه تصویب کنند یک شرکتی به صورت تهاتری سالانه تنها تا یک میلیارد دلار با ایران مراوده داشته باشد.

روزنامه دیلی‌استار انگلیس، روز پنجشنبه ۱۶ اسفند پس از برگزاری کمیسیون مشترک برجام، به نقل از معاون سیاسی وزیر خارجه کشورمان نوشت:«ایران امیدوار است که سهم خود را از سازوکار مالی اروپا تا قبل از اتمام سال جاری شمسی به دست آورد. تا پایان سال فقط یک هفته باقی مانده است»؛آیا با توجه به سخنان مدیر آلمانی اینستکس مبنی بر نیاز به زمان طولانی برای بزرگ شدن کانال مالی ایران و اروپا، ما باید امیدوار باشیم تا یک هفته دیگر سهم مان از سازوکار مالی اروپا به دست آید؟!