اولین سفر روحانی؛ تحکیم روابط تهران - بغداد/ «نه» عراق به آمریکا درباره فشار به ایران

به گزارش خبرنگار سیاسی ، فردا ۲۰ اسفند، بغداد میزبان حجت‌الاسلام و المسلمین حسن روحانی خواهد بود. این سفر اولین سفر روحانی به عراق از زمان انتخاب او به عنوان رئیس جمهور در پنج سال گذشته محسوب می‌شود که با توجه به بازگشت آرامش سیاسی و امنیتی در عراق، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.

در همین رابطه حسین شیخ‌الاسلام کارشناس مسائل غرب آسیا در گفت‌وگو با خبرنگار میزان با تشبیه سفر روحانی به عراق با سفر اسد به ایران گفت: «در زمانی که تروریسم در این کشور ظهور و بروز پیدا کرد ما افتخار این را داشتیم با همکاری دولت عراق آن را از بین ببریم. امروز تروریسم از بعد تشیکلاتی و ساختار پایگاهی در این کشور ندارد هرچند از نظر فکری کم و بیش باقی مانده است؛ بنابراین در این برهه زمانی حضور روحانی در بغداد مانند سفر بشاراسد به تهران، تجلی این توفیق و مهر تاییدی بر این همکاری است.»

با توجه به همراهی وزیر نفت، رئیس بانک مرکزی و وزیر امور خارجه با رئیس جمهوری، انتظار می‌رود بحث همکاری‌های نفتی و گازی، تبادلات مالی و پولی و تقویت مناسبات سیاسی در دستور کار دو طرف باشد.

در حال حاضر حجم تبادلات تجاری ایران و عراق ۱۴ میلیارد دلار گزارش شده است که طبق اظهارات ایرج مسجدی، سفیر کشورمان در بغداد، هدف‌گذاری شده است که این رقم به ۲۰ میلیارد دلار افزایش یابد.

اهمیت تحکیم و تقویت همکاری‌های تجاری با عراق از آن جهت است که در ۱۰ ماه گذشته و علی‌رغم بازگشت تحریم‌های یکجانبه آمریکا و تهدیدات این کشور در زمینه حفظ روابط اقتصادی با ایران، عراق در کنار چین مهمترین مقصد صادرات غیرنفتی کشورمان به شمار می‌رود.

بر اساس آمار منتشر شده در هفت ماه ابتدای سال، عراق با واردات ۱۲ میلیون و ۸۴۸ هزار تن کالا از ایران به ارزش ۵ میلیارد و ۷۳۰ میلیون دلار، برای اولین جایگزین چین در صدر جدول صادرات ایران قرار بگیرد. مقایسه اعداد مربوط به این همکاری نشان می‌دهد که میزان صادرات ما به این کشور ۵۵ درصد رشد داشته است.

ماشین آلات و تجهیزات صنعتی، دارو و تجهیزات درمانی، محصولات غذایی، شوینده‌های بهداشتی و آرایشی، صنایع نساجی، فراورده‌های پتروشیمی و پایه نفتی، مصالح ساختمانی، لوازم خانگی برقی، فراورده‌های سلولزی، موادشیمیایی، مواد معدنی، انواع میوه و گیاه تزیینی، محصولات دامی، گیاهان صنعتی و دارویی، مصنوعات چرمی و مصنوعات فلزی ۱۶ گروه کالایی است که در صادرات به عراق اولویت دارند.

همچنین وجود پتانسیل عظیم اقتصادی در زمینه گردشگری، فرصتی برای تقویت روابط بین دو ملت است. سالانه بیش از پنج میلیون تبعه دو کشور به عراق و ایران سفر می‌کنند. توجه به این ظرفیت قابل توجه می‌تواند در تسریع روند لغو روادید که گفته می‌شود از جمله موضوعات مورد گفت‌وگو روحانی با مقامات عراقی است، موثر باشد.

نزدیکی ایران به بازار مصرف عراق، وجود مرز‌های طولانی، برقراری امنیت و وجود مشابهت‌های تاریخی، فرهنگی و دینی از مزایای تمرکز دولت برای ارتقا همکاری‌های با کشور عراق است.

در این راستا ایران با رقبای جدی روبرو است. ترکیه، چین، امارات و عربستان از مهمترین شرکای تجاری عراق هستند که تلاش زیادی برای تصرف بازار این کشور و کوچک کردن سهم ایران دارند.

محدودیت‌های تعرفه‌ای و غیرتعرفه‌ای برای ایران، تعرفه ترجیحی عراق با ترکیه و کشور‌های عربی، قوانین متغیر و عدم‌حمایت از صادرات در ایران متناسب با رقبا، نگرانی‌هایی در زمینه کاهش حضور بخش اقتصادی-تجاری کشورمان در این بازار به وجود آورده است؛ لذا امید است در دیدار روحانی با مقامات عراق راه‌های تسهیل تجارت مورد مذاکره قرار گیرد.

اهمیت بهبود شرایط برای روابط تجاری ایران با عراق، از سه جنبه قابل بررسی است در حال حاضر این دو کشور بیشترین روابط مردمی را در منطقه با یکدیگر دارند که نمود آن در مراسم استقبال از زائران حرم امام حسین(ع) در اربعین حسینی قابل مشاهده است. از طرفی کشور ما با شرایط تحریمی دشواری در زمینه فروش نفت روبرو شده که افزایش تبادلات تجاری با عراق می‌تواند تا حدی از سختی این مساله بکاهد. از سویی این اقدام می‌تواند در بهبود شرایط تولید داخلی و جلوگیری از کاهش اشتغال موثر باشد.

بعد سوم اهمیت این مساله در تحکیم مناسبات سیاسی تهران-بغداد است. در حالی که آمریکا و متحدانش در سطح منطقه تلاش دارند حلقه محاصره را بر ایران تنگ کنند، ارتقا سطح همکاری‌های سیاسی مانع تحقق نقشه‌های آن‌ها در این مسیر خواهد بود.

ضمن آنکه طبق اظهارات شیخ السلام، موفقیت ساختار‌های سیاسی ایران و عراق در قالب نظام‌های مردمسالاری دینی و دموکراسی پارلمانی در پیشبرد اهدافشان، خط بطلانی بر تلاش حکومت‌های استبدادی و پادشاهی منطقه برای کاستن از نقش ملت‌ها در تعیین سرنوشت‌شان خواهد بود.

براین اساس سفر حسن روحانی به عراق و دیدار با رئیس جمهوری، نخست وزیر و رئیس مجلس این کشور می‌تواند فرصت بزرگی برای ارتقا جایگاه دو کشور در منطقه و در میانه پیروزی مقاومت بر توطئه‌هایی در جهت تجزیه کشور‌های محور مقاومت باشد. به ویژه آنکه رهبران عراقی بار‌ها اعلام کرده‌اند زیر فشار آمریکا دست از همکاری با جمهوری اسلامی ایران برنخواهند داشت و این ایستادگی در برابر ایالات متحده بسترساز تحکیم روابط سیاسی، اقتصادی و مردمی دو کشور خواهد بود.