کاهش اهدای خون در زمستان
اهدای خون در شمار کمک‌های نوع دوستانه‌ای قرار دارد که جان را حیات دوباره می‌بخشد، درد و رنج ناشی از بیماری را می‌کاهد، سلامتی را به بیمار هدیه می‌کند و نشاط و شادی را به اطرافیان بیمار ارزانی می‌دارد.
در دین اسلام و فرهنگ ایران همواره به ایثار و انفاق سفارش شده است و چه بهتر که این ایثار از جنس اهدای خون، مایه حیات باشد و خون سرخ با خود زندگی سبز را به همراه داشته باشد.
اهدای خون در ایران سال‌ها است که به صورت کاملا داوطلبانه انجام می‌شود و شاخص اهدای خون که در ایران ۲۷ نفر به ازای هزار نفر است، شاخص بسیار خوبی محسوب می‌شود و خون و فرآورده‌های خونی مورد نیاز بیماران در ایران از این طریق تامین می‌شود.
طبق آمار، سالانه در ایران بیش از دو میلیون و ۱۰۰ هزار نفر خون اهدا می‌کنند و کمبودی در این خصوص نداریم، اما در فصولی از سال مانند فصل زمستان، اهدای خون به دلیل سرما و بروز سرماخوردگی‌ها نسبت به دیگر فصول کاهش می‌یابد؛ در حالی که به اذعان مسئولان انتقال خون، بیشترین نیاز به اهدای خون در فصل سرما به ویژه در گروه‌های خون منفی و به خصوص گروه خونی O است.
ضرورت اهدای خون
سخنگوی سازمان انتقال خون ایران درباره ضرورت اهدای خون اظهار داشت: خون سالم، نجات دهنده زندگی است و همه روزه، در سراسر جهان بسیاری از افراد به خون و فرآورده‌های خونی نیاز دارند، به طوری که از هر سه نفر مردم دنیا، یک نفر در طول زندگی احتیاج به تزریق خون و فرآورده‌های خونی پیدا می‌کند.
بشیر حاجی بیگی گفت: بارزترین مثال برای موقعیت‌هایی که در آن نیاز مبرم به خون پیدا می‌شود، عبارت از زمان بروز حوادث و سوانح گوناگون نظیر تصادفات رانندگی، سوختگی‌ها و اعمال جراحی است.
او اضافه کرد: همچنین زنان باردار در حین زایمان، نوزادان و به خصوص نوزادان نارسی که به زردی دچار می‌شوند، نیازمند خون هستند و از طرفی بیماران مبتلا به سرطان که تحت شیمی درمانی یا اشعه درمانی قرار دارند هم از مصرف کنندگان خون و فرآورده‌های خون هستند.
سخنگوی سازمان انتقال خون گفت: بسیاری از دیگر بیماران مانند بیماران تالاسمی و هموفیلی نیز ناگزیرند برای بهره مندی از یک زندگی به نسبت طبیعی برای تمام عمر به شکل منظم خون یا فرآورده‌های خون دریافت کنند.
او با بیان اینکه در سراسر جهان هر سال ۶۰۰ هزار مادر بر اثر پیامد‌های حاصل از بارداری جان خود را از دست می‌دهند، افزود: حدود ۲۵ درصد از این مرگ‌ها به خاطر از دست دادن خون است و بسیاری از این زنان اگر خون سالم در اختیارشان قرار می‌گرفت، زنده می‌ماندند.
حاجی بیگی ادامه داد: جالب توجه اینکه در هر ثانیه یک نفر از ساکنان کره زمین از همه سنین و تمام نژاد‌ها برای ادامه حیات به انتقال خون نیاز دارند.
سخنگوی سازمان انتقال خون با اشاره به اینکه دلایل نیاز برای انتقال خون متفاوت است، گفت: نیاز به خون و فرآورده‌های خون به صورت مداوم وجود دارد و به طور مرتب هم در حال افزایش است.
او افزود: آنچنان که کشور‌های در حال توسعه امکانات تشخیصی و درمانی خود را در مورد درمان بیماری‌های گوناگون، مانند انواع سرطان‌ها گسترش می‌دهند، بیشتر به تزریق خون احتیاج پیدا کرده اند و این نیاز هم به طور مستمر افزایش می‌یابد.
حاجی بیگی تاکید کرد: همین طور پیشرفت‌های فناوری در کشور‌های صنعتی و پیشرفته باعث می‌شود که اقدامات درمانی جدید ابداع و به تبع آن نیاز به خون و فرآورده‌های خون بیشتر شود.
یک واحد خون جان سه نفر را نجات می‌دهد
او اظهار داشت: با اهدای یک واحد خون می‌توان جان سه نفر را نجات داد؛ از یک واحد خون، گلبول خون فشرده گرفته می‌شود که در جراحی‌ها کاربرد دارد، پس از آن پلاکت گرفته می‌شود که به مصرف بیماران سرطانی می‌رسد، پلاسمای خون نیز در بیماران کبدی و سوختگی استفاده می‌شود.
سهم اهدای خون زنان در کشور کمتر از ۱۰ درصد است
سخنگوی سازمان انتقال خون گفت: سهم اهدای خون بانوان در همه استان‌های کشور، کمتر از ۱۰ درصد است، در حالی که مردان چهار بار و زنان سه بار در سال می‌توانند بدون هیچ مشکلی خون اهدا کنند.
حاجی بیگی افزود: یکی از مهمترین دغدغه‌های سازمان انتقال خون در حوزه اهداکنندگان خون، کاهش مشارکت بانوان در این امر خداپسندانه است؛ بر اساس آمار، اهدای خون بانوان در کشور ما در سال ۱۳۸۲ از ۱۲.۷۵ به ۴.۳۸ در سال ۱۳۹۴ رسید که کاهش چشمگیری را طی ۱۲ سال نشان می‌دهد.
او با بیان اینکه بسیاری از کشور‌های پیشرفته جهان در حوزه طب انتقال خون نگاه ویژه‌ای به اهدای خون بانوان دارند، اظهار داشت: به عنوان مثال در فرانسه آمار اهدای خون بانوان مانند اهدای خون مردان ۵۰ درصد است، این در حالی است که در سال ۱۳۹۴ در ایران از ۲ میلیون و ۸۳ هزار و ۹۱۴ واحد خون اهدایی، فقط ۹۱ هزار و ۳۱۹ واحد سهم بانوان بود که نشان می‌دهد فقط ۳۸، ۴ درصد از سهم اهدای خون در کشور مربوط به بانوان است.
سخنگوی سازمان انتقال خون با اشاره اینکه نیمی از جمعیت کشور را زنان تشکیل می‌دهند، تاکید کرد: با این حال بانوان درصد کمی از اهداکنندگان خون در کل کشور را به خود اختصاص می‌دهد.
حاجی بیگی تصریح کرد: مطالعات گسترده در ایران و سایر کشور‌های جهان نشان می‌دهد به دلیل گرایش کمتر بانوان به رفتار‌های پرخطر و توجه بیشتر به داشتن زندگی سالم، خون اهدایی بانوان از سالم‌ترین منابع خونی است.
او گفت: همچنین بانوان به عنوان رکن اصلی خانواده می‌توانند با مشارکت در اهدای خون، علاوه بر ترویج رفتار‌های انسان دوستانه، در آموزش فرزندان و شرکت در عرصه فعالیت‌های خداپسندانه، نقش مهمی در افزایش مشارکت خانواده‌ها در اهدای خون داشته باشند.
۲۰ میلیون زن ایرانی، واجد شرایط اهدای خون هستند
حاجی بیگی ادامه داد: نزدیک به ۲۰ میلیون نفر از بانوان کشورمان واجد شرایط اهدای خون هستند، ولی آمار‌ها نشان می‌دهد که تمایل زنان برای اهدای خون کم است.
او با بیان اینکه یکی از مهمترین عوامل کاهش مشارکت بانوان در اهدای خون در ایران، ترس از کم خونی و سوزن کیسه‌های اهدای خون، است، گفت: ترس از ابتلا به بیماری‌های عفونی مثل ایدز و هپاتیت و ضعف قوای جسمی، ممانعت شوهران از اهدای خون همسران خود، داشتن ذهنیت منفی نسبت به اهدای خون در زنان از عوامل دیگر میزان پایین اهدای خون بانوان است.
سخنگوی سازمان انتقال خون گفت: به نظر می‌رسد دانستن برخی نکات می‌تواند سبب کاهش دغدغه‌های بانوان و اطمینان از این شود که اهدای خون مشکلی را برای آن‌ها ایجاد نمی‌کند.
او غلظت خون در اهداکنندگان پیش از اهدای خون و در اختیار قرار دادن مکمل‌های حاوی آهن برای اصلاح کم خونی به صورت رایگان به مراجعان برای اهدای خون در تمام مراکز انتقال خون انجام می‌شود.
حداقل سن برای اهدای خون ۱۸ و حداکثر ۶۰ سال است
سخنگوی سازمان انتقال خون گفت: حداقل سن قابل قبول برای اهدای خون ۱۸ سال تمام و حداکثر سن ۶۰ سال تمام است.
حاجی بیگی افزود: حداکثر سن برای اولین اهدای خون ۶۰ سال است و برای دفعات بعدی سن اهداکننده مستمر (با سابقه حداقل ۲ بار اهدای خون در سال) حداکثر ۶۵ سال است.
فقط ۱۰ درصد ایرانیان دارای گروه‌های خونی منفی هستند
سخنگوی سازمان انتقال خون گفت: کمبود‌های خون که در کشور اتفاق می‌افتد، در گروه‌های خونی منفی است چرا که تعداد اهداکنندگان آن کم است و فقط ۱۰ درصد مردم ایران دارای گروه‌های خونی منفی هستند و وقتی میزان مراجعه کم می‌شود، ذخایر خون منفی هم پایین می‌آید.
حاجی بیگی افزود: افراد دارای گروه خونی O منفی در کشور سه تا چهار درصد، A منفی ۲ تا سه درصد، Bمنفی ۲ درصد و AB منفی یک درصد است که کمترین گروه خونی در کشور است.
گروه خونی O می‌تواند به همه گروه‌های خونی خون اهدا کند
سخنگوی سازمان انتقال خون خاطرنشان کرد: گروه خونی Oمی‌تواند به همه گروه‌ها، خون اهدا کند و در جراحی‌های عمومی و مواقع بحران مصرف بالایی دارد.
حاجی بیگی با بیان اینکه افراد دارای گروه خون منفی فقط می‌توانند از گروه O منفی، خون دریافت کنند، افزود: گاهی برخی جراحی‌ها، مانند جراحی قلب باز نیاز به پنج تا ۶ واحد خون دارد، تصادفات و شکستگی‌های استخوان و پارگی عروق نیز گاه نیاز به ۱۰ تا ۱۵ واحد خون دارد، در برخی دیگر از جراحی‌ها مانند جراحی پیوند کبد نیز نزدیک به ۶۰ واحد خون و فرآورده نظیر پلاکت و پلاسما و گلبول قرمز فشرده شده مصرف می‌شود به همین دلیل همیشه باید بانک‌های خون بیمارستان‌ها خون و فرآورده‌های آن را به حد کفایت به ویژه از نوع گروه خون‌های منفی داشته باشند.
او با تاکید بر اینکه به دلیل نیاز همیشگی به گروه‌های خون منفی، افراد دارای این گروه‌های خونی همیشه باید در دسترس باشند، تاکید کرد: یکی از توصیه‌های ما این است که مردم به ویژه افراد دارای گروه‌های خونی منفی، گروه خونی خود و نزدیکان خود را به خاطر داشته باشند و آن را یادداشت کنند چرا که این مسأله زمانی که هرگونه اتفاقی برای فرد رخ دهد، اهمیت پیدا می‌کند.
حاجی بیگی با درخواست از مردم برای مراجعه به مراکز اهدای خون در فصل زمستان، گفت: درخواست ما از مردم به ویژه جوانان ۱۸ سال به بالا این است که به صف اهداکنندگان بپیوندند و جای اهداکنندگانی را که به سن ۶۰ سالگی می‌رسند، بگیرند.
هر واحد خون اهدایی حدود ۴۵۰ میلی لیتر است
حاجی بیگی تاکید کرد: هر واحد خون اهدایی حدود ۴۵۰ میلی لیتر و معادل فقط ۱۰ درصد حجم کل خون بدن است. پلاسما و گلبول‌های سفید و پلاکت‌ها، ظرف مدت چند روز به طور طبیعی توسط سیستم خون ساز بدن جایگزین می‌شوند و بدن با افزایش جذب آهن از دستگاه گوارش، آهن از دست رفته را به مرور و طی حدود یک ماه جایگزین خواهد کرد، بنابراین گلبول‌های قرمز خون حداکثر در سه تا چهار هفته در بدن بازسازی می‌شود.
۹۷ درصد خون‌های اهدایی به فرآورده تبدیل می‌شود
مدیرعامل سازمان انتقال خون گفت: بیش از ۹۷ درصد خون‌های اهدایی در کشور به فرآورده‌های خونی تبدیل می‌شود که از این لحاظ در رده کشور‌های با درآمد بالا قرار داریم. علی اکبر پورفتح ا... افزود: بیش از ۸۵ درصد خون‌های کامل اهدایی در سطح جهان، تبدیل به فرآورده‌های خونی می‌شود؛ این نرخ در کشور‌های با درآمد بالا ۹۷ درصد، در کشور‌های با درآمد متوسط رو به بالا ۹۲ درصد، در کشور‌های با درآمد رو به پایین ۵۹ درصد و در کشور‌های با درآمد پایین ۵۰ درصد است. در حالی که این نرخ در کشور‌های عضو منطقه مدیترانه شرقی ۶۵ درصد است.
مدیرعامل سازمان انتقال خون گفت: بر اساس آخرین گزارش اعلام شده از سوی ستاد مرکزی سازمان جهانی بهداشت ۱۱۲، ۵ میلیون اهدا در سال ۲۰۱۳ انجام شده است که ۱۰۰ میلیون اهدای خون کامل و ۱۱، ۹ میلیون اهدای آفرزیس (دریافت خون و جداسازی پلاک‌های آن و سپس بازگرداندن خون به بدن فرد اهداکننده است) بوده است.
او خاطر نشان کرد: در ایران شاخص یا نرخ اهدای خون ۲۷ نفر به ازای هر هزار نفر است که از این نظر رتبه اول را در میان کشور‌های منطقه داریم و هم ردیف کشور‌های توسعه یافته هستیم.
پور فتح ا... ادامه داد: نرخ اهدای خون در دنیا به ازای هر هزار نفر جمعیت بین ۳، ۰ تا ۵۶ است و متوسط نرخ اهدا در میان کشور‌های با درآمد بالا ۳۲.۱ و در کشور‌های با درآمد متوسط ۱۴.۹ و در کشور‌های با درآمد پایین ۷.۸ به ازای هر هزار نفر جمعیت و همچنین نرخ اهدای خون در کشور‌های مدیترانه شرقی ۱۴.۹ است.
مدیرعامل سازمان انتقال خون گفت: سازمان انتقال خون ایران برترین سرویس از نظر شاخص‌ها و استاندارد‌های انتقال خون در بین کشور‌های عضو سازمان کنفرانس اسلامی، منطقه مدیترانه شرقی، کشور‌های عضو اکو (سازمان همکاری اقتصادی) و کشور‌های عضو انجمن آسیایی انتقال خون در شرق آسیا را دارد و سالانه در ایران بیش از ۲ میلیون واحد خون به صورت کاملا داوطلبانه و بدون هیچ چشم داشتی توسط انسان‌های نوع دوست اهدا می‌شود.