مطالعات طرح مکان‌یابی بهینه سکونتگاه‌های روستایی آغاز شد/ اجرای بالغ بر ۱۸ هزار طرح هادی در روستا‌های کشور

به گزارش گروه اقتصاد ، محمدرضا شاملو معاون عمران روستایی بنیاد در آستانه ۴۰ سالگی انقلاب اسلامی اهم فعالیت‌های معاونت عمران روستایی بنیاد مسکن انقلاب اسلامی را تشریح کرد.

معاون عمران روستایی بنیاد مسکن انقلاب اسلامی در ارتباط با عملکرد تهیه طرح‌های هادی روستایی گفت: تهیه طرح هادی به صورت گسترده یک‌سال قبل از شروع برنامه اول (سال ۱۳۶۷) با تهیه ۵۷ طرح هادی آغاز شد، هرچند پیش از این نیز در تعداد محدودی از روستا‌ها طرح هادی تهیه شده بود. در مجموع، از ابتدای شروع این فعالیت تا پایان آبان ۱۳۹۷، در روستا‌های زیر ۲۰خانوار ۸۲۲ و در روستا‌های بالای ۲۰ خانوار ۳۷۲۲۵ طرح هادی روستایی تهیه شده است.

این مقام مسئول در بنیاد مسکن انقلاب اسلامی همچنین در بیان عملکرد اجرای طرح هادی روستایی نیز اعلام کرد: با تلاش و همت مسئولان و کارشناسان حوزه عمران روستایی در دفتر مرکزی و استان‌ها، در مجموع ۱۸۰۵۱ طرح به اجرا رسیده است که حاکی از گستردگی روند اجرای طرح مذکور در روستا‌های کشور است.

بازنگری ۸۱۷۳ طرح هادی در سراسر کشور

شاملو بازنگری طرح‌های هادی را از دیگر فعالیت‌های بنیاد برشمرد و در این ارتباط نیز به ارایه آمار پرداخت. وی توضیح داد: از ابتدا تاکنون ۸۱۷۳ طرح هادی مورد بازنگری قرار گرفته است که از این تعداد، ۷۹۶۵ طرح در روستا‌های بالای ۲۰ خانوار و ۲۰۸ طرح در روستا‌های زیر ۲۰ خانوار بوده است.

به گفته وی، تهیه طرح هادی روستا‌های هدف گردشگری نیز از برنامه‌های نوین بنیاد مسکن انقلاب اسلامی است که از سال ۱۳۹۱ فعالیت‌های مرتبط با آن آغاز شده است. در حال حاضر انتخاب ۱۷۸ روستا برای برنامه ششم مصوب شده است که تا پایان آبان ۱۳۹۷ برای ۱۴ روستا تأمین اعتبار صورت گرفته و در دست تهیه است. در عین حال، اجرای ۱۹ طرح گردشگری روستایی نیز انجام شده است.

معاون عمران روستایی بنیاد مسکن انقلاب اسلامی بهسازی بافت باارزش روستایی را از دیگر فعالیت‌های آن معاونت در بنیاد مسکن عنوان کرد و گفت: بهسازی بافت‌های باارزش روستایی همزمان با شروع برنامه سوم توسعه آغاز شد. در طول این برنامه تهیه ۲۰ طرح بهسازی در سطح روستا‌های واجد شرایط کشور در دستور کار قرار گرفت. با ادامه این اقدام در برنامه چهارم توسعه تهیه ۳۶ طرح و در برنامه پنجم تهیه ۲۷ طرح بهسازی توسط بنیاد مسکن به سرانجام رسید. در حال حاضر، ۸۸ روستا انتخاب و برای برنامه ششم مصوب شده است که تا پایان آبان ۹۶ برای ۲۰ روستا تامین اعتبار صورت گرفته و در دست تهیه است. به علاوه برای اجرای ۷۴ طرح بهسازی بافت باارزش روستایی نیز اقدام شده است.

شاملو طرح ساماندهی سکونتگاه‌های روستایی را از دیگر اقدامات ۴۰ سال اخیر برشمرد و گفت: به رغم اینکه انجام مطالعات طرح ساماندهی سکونتگا‌های روستایی در اهداف کمی برنامه اول پیش‌­بینی نشده بود، بنیاد مسکن تهیه ۱۸ طرح ساماندهی را در دستور کار خود قرار داد، اما در برنامه دوم تهیه طرح‌های مذکور در سراسر کشور فراگیر شد و آهنگ سریعتری به خود گرفت.

وی ادامه داد: در سال ۱۳۷۳ (سال بدون برنامه) ۱۱ طرح و در برنامه‌­های دوم و سوم نیز به ترتیب ۱۴۱ و ۵۰ طرح ساماندهی در سطح استان‌های کشور تهیه شد. در طول برنامه چهارم تهیه ۵۱۲ طرح ساماندهی در دستور کار بنیاد قرار گرفت که از این میان، تنها تهیه ۱۷ طرح در سطح کشور جامه عمل پوشید. به عبارتی تنها ۳ درصد هدف کمی برنامه محقق شد.

به گفته شاملو، در مجموع در طول برنامه چهارم از کل طرح‌های تهیه شده استان گلستان با ۶ طرح و سپس استان‌های هرمزگان، لرستان، خراسان و ایلام هر یک با ۲ طرح بیشترین طرح ساماندهی را دارا بوده اند. در مقابل هر یک از استان‌های اردبیل، چهارمحال و بختیاری و مرکزی نیز با تخصیص ۱ طرح ساماندهی پائین‌ترین تعداد تهیه را در دوره مذکور به خود اختصاص داده­اند. در برنامه پنجم توسعه نیز طرح ساماندهی بدلیل عدم تخصیص اعتبار لازم فاقد عملکرد است. همچنین، از ابتدا (سال ۱۳۶۸) تا پایان برنامه چهارم (سال ۱۳۸۹)، در مجموع ۲۳۷ طرح ساماندهی در سطح کشور تهیه شده است که از این تعداد بیشترین سهم را استان‌های فارس با ۲۰ طرح (۸.۴ درصد از کل)، اصفهان با ۱۹ طرح (۸ درصد از کل) و هرمزگان و خوزستان هر یک با ۱۸ طرح (۷.۶ درصد از کل) از آن خود کرده­اند. در مقابل استان‌های قم، زنجان و سمنان به ترتیب با ۱، ۲ و ۳ طرح کمترین تعداد تهیه طرح‌های ساماندهی را دارا بوده­اند.

تصویب ۶ طرح توسعه پایدار منظومه روستایی در استان‌های هدف

معاون عمران روستایی بنیاد مسکن انقلاب اسلامی در ادامه گفتگو در ارتباط با تهیه طرح‌های توسعه پایدار منظومه روستایی نیز توضیح داد: طرح توسعه پایدار منظومه روستایی براساس بند "ح" ماده ۱۹۴ قانون برنامه پنجم توسعه و با رویکردی متفاوت نسبت به طرح‌های ساماندهی فضا و سکونتگاه‌های روستایی به دنبال فراهم سازی بستری مناسب برای توسعه پایدار روستایی است. بر این اساس بنیاد مسکن انقلاب اسلامی با عقد تفاهم نامه توسعه پایدار روستایی با ۲۱ استانداری کشور، تهیه طرح توسعه پایدار منظومه روستایی را برای ۱۱۴ بخش (به عنوان تقسیمات کشوری) به صورت پایلوت تا پایان سال اعتباری ۱۳۹۷ در دستور کار قرار داده است؛ و تاکنون ۶ طرح در شورای برنامه‌ریزی و توسعه استان به تصویب رسیده است.

آغاز مطالعات طرح مکان‌یابی بهینه سکونتگاه‌های روستایی

شاملو همچنین در ارتباط با طرح مکان‌یابی بهینه (جابه‌جایی) سکونتگاه‌های روستایی نیز اعلام کرد:، به دلیل آنکه تغییر مکان استقرار برخی از روستا‌های کشور بر اساس وقوع برخی سوانح طبیعی و یا اجرای برخی پروژه‌های اقتصادی و مسائل اجتماعی- سیاسی اجتناب ناپذیر است این مطالعات جابجایی و مکان‌یابی بر مبنای روش‌های کارشناسی مرتبط و منطبق با ویژگی‌های محلی انجام می‌شود.

وی هدف از این طرح را ایجاد زمینه مناسب برای تعیین مکان بهینه استقرار روستا‌های واقع در پهنه‌های پرخطر و روستا‌هایی عنوان کرد که بنا به دلایل مختلف جابجایی آن‌ها ضرورت دارد.

به گفته این مقام مسئول در بنیاد مسکن انقلاب اسلامی، در صورتیکه روستا و یا روستا‌هایی در معرض سوانح طبیعی ناشی از زلزله، سیل، حرکات دامنه‌ای، اقدامات عمرانی ناشی از عملیات سد سازی و... قرارگیرند، پس از تایید ستاد حوادث استان، طرح امکان سنجی جابجایی روستا‌های مورد نظر در دو فاز مطالعاتی در دستور کار بنیاد قرار می‌گیرد. در فاز اول نحوه برخورد با روستا‌های در معرض سانحه از نظر تجمیع، ادغام و یا جابجایی مورد بررسی قرار می‌گیرد و در صورت تصمیم بر جابجایی، برابر مطالعات طرح اقدام به مکانیابی اراضی مناسب برای اسکان روستا‌های در معرض خطر انجام می‌گیرد. در صورت نیاز مکان مورد نظر به انجام مطالعات ژئوتکتونیک، در فاز دوم اقدام به مطالعه مذکور می‌شود و در صورت تایید سایت مورد نظر توسط کمیته بحران استان و تأمین اعتبار لازم، بنیاد مسکن اقدام به انجام مطالعات آماده سازی و تفکیک سایت پیشنهادی، می‌کند.

شاملو ادامه داد: طرح‌های تهیه شده پس از بررسی و تایید در بنیاد استان، جهت تصویب به کارگروه ستاد حوادث استان ارجاع داده می‌شود و در صورت تصویب، جهت اجرا به دستگاه‌های اجرایی ابلاغ می‌شود.

بر اساس این گزارش، اهم وظایف و فعالیت‌های معاونت عمران روستایی شاملِ تهیه و اجرای طرح‌های هادی روستایی، تهیه و اجرای طرح‌های بهسازی بافت‌های با ارزش روستایی، تهیه طرح‌های توسعه پایدار منظومه‌های روستایی، صدور اسناد مالکیت اماکن روستایی و شهر‌های زیر ۲۵۰۰۰ نفر جمعیت، تهیه و اجرای طرح‌های بهسازی روستا‌های نمونه، تهیه و اجرای طرح‌های هادی روستا‌های هدف گردشگری، تملک، تفکیک و واگذاری زمین‌های روستایی است. همچنین، ارائه خدمات فنی صدور پروانه ساختمان‌های روستایی، تهیه طرح‌های تحقیقاتی توسعه و عمران روستایی، تهیه طرح‌های تعیین محدوده روستایی، چاپ و نشر کتب و گزارشات عمران روستایی از دیگر وظایفی و فعالیت‌های عمران روستایی است.