رهیافت های ارتباطی توسعه کلانشهر ها
پایتخت ایران از جمله مهمترین و برترین کلانشهرهای جهان است که دارای قابلیتها و ویژگی های فراوانی است که به همت مدیریت شهری در دهه های اخیر تغییرات چشمگیر و قابل توجهی را در کالبدخود در حوزه های عمرانی، شهرسازی، فرهنگی و اجتماعی، زیست محیطی تجربه نموده است. تجربه گرانسنگی که به همت مدیران و متخصصان شهری کسب شده و در گذر زمان به منظور الگو سازی و ارتقا سطح زندگی شهری شهروندان، به سایر کلانشهرها و شهرهای ایران منتقل گردیده است.
امروز شهرداری تهران با شعار تهران، شهری برای همه شهروندان ، در پی دستیابی به مفهوم شهروند بانشاط و مشارکت جو در کنار ایجاد امنیت و اعتماد اجتماعی و تبدیل این کلانشهر، به شهری در تراز جهانی است و در این راستا با ایجاد بستر هم افزایی کلانشهرها، در پی رهیافت ارتقا سطح زندگی در سایرکلانشهرهای ایران اسلامی است. اینک در آستانه برگزاری "بیست و هشتمین اجلاس کمیته مدیران ارتباطات و امور بین الملل شهرداری کلانشهرهای کشور " برخی از مهمترین رهیافتهای ارتباطی در کلانشهرها از منظر مدیریت شهری، که برای کسب جایگاه رفیع خود در فرآیند جهانی شدن باید واجد آن باشند مورد بحث قرار می‌گیرند.
• نخست اینکه در شرایط اقتصادی کنونی مدیریت شهری در کلانشهرها، برای ارتقای کیفیت زندگی راهی جز بهره گیری از مشارکتهای مردمی ندارد. فرآیندی که در طی آن مراکز ارتباطات شهرداری ها با تلاش برای مهیا ساختن فضایی جهت گذار از شهرنشینی به شهروندی و در راستای شکل گیری فرایند شهرسازی مشارکتی تلاش می کنند. نیازی به توضیح نیست که متدهای فن سالارانه ی برنامه ریزی به تنهایی از درک پیچیدگی های مدیریت شهری و نظامهای چند وجهی اجتماعی و فرهنگی ناتوانند. فضایی که در آن امر مشارکت از حالتی انتزاعی خارج می شود و مدیریت شهری با ایجاد زمینه ورود موثر و جدی شهروندان و با بهره گیری از خرد جمعی؛ به تعبیر هابرماس شکاف بین نظر و عمل را کاهش داده و با ایجاد زمینه برای تحقق شهر ارتباطی، شهری برای همه شهروندان را محقق نماید.
• دیگر آنکه گسترش استفاده از فضای مجازی و شبکه های اجتماعی در عرصه ارتباطات و روابط عمومی، وضعیت جدیدی را در رابطه با شیوه های ارتباطی شهرداری های کلانشهرها ایجاد کرده است. این ظرفیت از یکسو به گفتمان سازی و خلاقیتی متناسب با الزامات جهان جدید نیازمند است و از سوی دیگر بدون توجه به زیرساختهای فرهنگی و اجتماعی می تواند محل آسیب باشد. اجلاس مدیران ارتباطات و امور بین الملل کلانشهرها بستری مناسب برای هم افزایی و توسعه ی توانِ ارتباطی شهرداری هاست تا بتواند سازوکارهایی را طراحی و تدوین کند که منجر به بهبود شیوه های تعاملیِ شهروند محور و ایفای وظایف ارتباطی شود.
• و در نهایت اینکه، در زمانه ای که انواع گوناگونی از بحران‌ها جوامع شهری را در معرض آسیب قرار داده است، بدترین اشتباه مدیریت شهری آن است که تصور کند بحران اتفاق نخواهد افتاد؛ بحران را نباید نادیده گرفت، پنهان کرد و یا انکار نمود. به همین علت بحران‌های شهری و شیوه ی اقدام و عمل روابط عمومی ها در مواقع بحران، نیازمند بازنگری در روشهای پیش بینی، هوشیاری و تبلیغ و هشدار پیش از وقوع، رویکردهای کنترل و نظارت در صحت اطلاع رسانی و مسئولیت پذیری در هنگامه بحران و در نهایت کنترل حواشی و همچنین برنامه های ایجاد آرامش و بازسازی پس از پایان آن است.
عدم تقارن اطلاعات واصل شده به روابط عمومی، تکثر و موازی کاری مراکز اطلاع رسانی در زمان بحران، نبود مجرای واحد ارسال اطلاعات به شهروندان و اخلال در کانالهای ارتباطی، وجود منابع خبری با رویه ارسال اخبار جعلی و پخش شایعات، و همچنین شرایط نامساعد و آشتی ناپذیر در زمان بحران از آسیب های جدیِ روابط عمومی بحران است.
تجربیات موفق جهانی در کنترل بحران ها از طریق پیش بینی و آمادگی پیش از بحران، کاهش اثرات مخرب بحران، ایجاد آرامش خبری و استفاده استراتژیک از رسانه های اجتماعی در هنگام بحران راهکارهایی است که برای دستیابی به سندی راهبردی در این اجلاس بر روی آن بحث خواهد شد.
سید مجتبی تقوی نژاد
معاون روابط عمومی مرکز ارتباطات و اموربین الملل شهرداری تهران