همه چیز درباره ضمانتنامه بانکی: تعریف، انواع، شرایط اخذ و نکات حقوقی مهم
ضمانتنامه بانکی، قراردادی است که طبق آن، بانک به نحو غیرقابل برگشتی متعهد می‌شود، به محض اعلام و مطالبه ذینفع نسبت به هر میزان از وجه مندرج در ضمانتنامه، وجه مطالبه شده را به وی پرداخت کند.
بانک‌ها نقش مهمی در دنیای تجارت و معاملات تجاری ایفا می‌کنند، یکی از مهم‌ترین ابزار‌های بانکی مورداستفاده در معاملات، ضمانتنامه بانکی است.
ریسک پایین و نقدشودگی بالای ضمانتنامههای بانکی، این اسناد را به ضمانت اجرای قدرتمندی در معاملات تبدیل کرده و بسیاری از افراد، از این ابزار مالی برای تضمین مطالبات قراردادی خود استفاده می‌کنند.
ضمانتنامه بانکی چیست؟
ضمانتنامه بانکی، (Bank guarantee) قرارداد یا سندی تجاری است که به موجب آن صادرکننده (ضامن) حسب درخواست متقاضی (مضمون‌عنه) تعهد می‌کند بدون هیچ قید و شرطی به صورت عندالمطالبه یا در سررسید مشخص مبلغ معینی وجه نقد از بابت موضوع خاصی که مربوط به مضمون‌عنه است به ذینفع (مضمون‌له) یا به حواله‌کرد او پرداخت کند.
ضمانتنامه بانکی در «دستورالعمل ناظر بر ضمانتنامه بانکی (ریالی) مصوب ۱۳۹۶/۰۸/۱۴» به این صورت تعریف‌شده: سندی که به‌موجب آن مؤسسه اعتباری به‌طور غیرقابل‌برگشت متعهد می‌شود به‌محض اعلام و مطالبه هر میزان از وجه مندرج در آن توسط ذینفع، وجه مطالبه شده را به ذی‌نفـع پرداخت کند.
به بیان ساده‌تر ضمانتنامه بانکی، سندی حاوی یک تعهد است. تعهد به این امر که بانک یا موسسه اعتباری صادرکننده سند در زمان خُلف وعده متعهد، بدهی او را به طلبکارش بپردازد.
بانک با صدور ضمانتنامه بانکی تعهد می‌دهد در صورتی‌که متعهد (ضمانت‌خواه/ مضمون‌عنه) تعهدات پیش‌بینی شده موضوع ضمانتنامه را در مواعد معین نپردازد یا از انجام صحیح و به‌موقع تعهدات خود به هر علت خودداری کند، به مجرد اعلام ذینفع (مضمون‌له یا سازمانی که ضمانتنامه برای او صادر می‌شود) قبل از انقضای سررسید قرارداد، وجه‌الضمان یا مبلغ قید شده در ضمانتنامه را در وجه ذینفع (مضمون‌له) بپردازد.
ضمانتنامههای بانکی غیرقابل انتقال است و فقط توسط ذینفع مندرج در متن ضمانتنامه قابل استفاده است.
نحوه اخذ ضمانتنامه بانکی
پس از اینکه شخص متقاضی دریافت ضمانتنامه بانکی، به افتتاح حساب در بانک‌های دارای مجوز صدور ضمانتنامه اقدام کرد و ۱۰ تا ۲۰ درصد مبلغ ضمانتنامه در حساب بازگشایی‌شده و نیز وثیقه مناسب نسبت به مازاد مبلغ برحسب درخواست نامبرده تودیع شد، بانک یک فقره ضمانتنامه صادر می‌کند و در اختیار متقاضی قرار می‌دهد تا متقاضی در قبال تعهداتی که بر عهده می‌گیرد ضمانتنامه را در اختیار ذینفع قرار دهد.
ارکان ضمانتنامه بانکی
ارکان ضمانت نامه ۶ مورد است:
- ضامن
- ضمانت‌خواه
- ذینفع ضمانتنامه
- موضوع ضمانتنامه
- تاریخ سررسید
- مبلغ وجه‌الضمان
انواع ضمانتنامههای بانکی:
- ضمانتنامه شرکت در فرآیند ارجاع کار (شرکت در مزایده و مناقصه)
- ضمانتنامه حُسن انجام تعهدات
- ضمانتنامه حُسن انجام کار
- ضمانتنامه استرداد کسور وجه‌الضمان
- ضمانتنامه پیش‌پرداخت
- ضمانتنامه گمرکی
- ضمانتنامه تعهد پرداخت
- ضمانتنامه متفرقه
همه اشخاص حقیقی و حقوقی می‌توانند از خدمات صدور انواع ضمانتنامه بانکی استفاده کنند. صدور ضمانتنامه از سوی بانک‌ها، موکول به اخذ وثیقه از ضمانت‌خواه (مضمون‌عنه) طبق ضوابط بانک است.
انواع وثیقه‌های قابل قبول برای صدور ضمانتنامه بانکی
الف: وجه نقد یا طلا یا اسناد خزانه یا اوراق قرضه دولتی و اوراق مشارکت منتشره بر اساس مجوز بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران، سپرده‌های سرمایه‌گذاری مدت‌دار، یا حساب‌های پس‌انداز قرض‌الحسنه نزد بانک یا حساب سپرده سرمایه‌گذاری مدت‌دار متقاضی نزد سایر بانک‌ها، گواهی‌های سپرده سرمایه‌گذاری مدت‌دار ویژه عام و خاص یا اوراق قرض‌الحسنه یا حساب‌های ارزی شامل حساب‌های سپرده سرمایه‌گذاری مدت‌دار ارزی و قرض‌الحسنه‌جاری و پس‌انداز ارزی بانک صادرکننده ضمانتنامه.
ب: تضمین بانک‌ها یا موسسات اعتباری غیربانکی معتبر خارجی.
ج: ضمانتنامههای اعتباری (ارزی – ریالی) صادره توسط صندوق ضمانت صادرات ایران.
د: سفته با دو امضای قابل قبول بانک، اموال غیرمنقول، برگ وثیقه انبار‌های عمومی کالا، سهام شرکت‌هایی که در بورس پذیرفته شده باشند، کشتی و هواپیما.
مدارک مورد نیاز جهت صدور ضمانتنامه بانکی
الف: شخصیت حقیقی:
- تصویر تمامی صفحات شناسنامه و کارت ملی
- تصویر مجوز فعالیت
- درخواست ذینفع بابت ارائه ضمانتنامه
- ارائه فراخوان/ ارائه پیش‌نویس قرارداد / قرارداد فی‌مابین ضمانت‌خواه و ذینفع
ب: شخصیت حقوقی:
- تصویر تمامی صفحات شناسنامه و کارت ملی مدیرعامل و اعضای هیئت مدیره
- کد اقتصادی و کد شناسه ملی
- تصویر مجوز فعالیت
- تصویر اساسنامه شرکت
- گواهی ثبت شرکت‌ها
- روزنامه رسمی و آخرین تغییرات شرکت طی دو سال گذشته
- درخواست ذینفع بابت ارائه ضمانتنامه
- ارائه فراخوان/ ارائه پیش‌نویس قرارداد / قرارداد فی‌مابین ضمانت‌خواه و ذینفع
نکات بسیار مهم قراردادی در ضمانتنامههای بانکی
قرارداد ضمانتنامه بانکی، قراردادی پیچیده و با جزییات حقوقی فراوان است. نکات فوق‌العاده مهمی در این قرارداد‌ها وجود دارد که در ادامه بیان می‌شود و در تنظیم قرارداد باید به آن توجه شود:
-اطلاعات طرفین:
اطلاعات کامل و دقیق:
اطلاعات کامل و دقیق ضامن (بانک)، مضمون عنه (شخص یا شرکتی که ضمانت برای او صادر می‌شود)، و طلبکار (شخص یا شرکتی که ضمانت برایش ارائه می‌شود) باید به‌طور کامل و بدون ابهام ذکر شود. شامل نام کامل، آدرس دقیق، شماره ثبت (در صورت وجود برای شرکت‌ها)، کد اقتصادی و شماره شناسایی ملی یا شناسه حقوقی.
ظرفیت حقوقی:
باید صریحاً اعلام شود که هر سه طرف دارای ظرفیت حقوقی برای انعقاد قرارداد هستند. مثلاً برای بانک، باید به مجوز قانونی آن و صلاحیت امضاکننده اشاره شود.
-موضوع ضمانت:
شرح دقیق تعهد اصلی:
تعهد اصلی که ضمانتنامه برای آن صادر می‌شود باید به طور دقیق و بدون ابهام شرح داده شود. این شامل موضوع تعهد (پرداخت وجه، تحویل کالا، اجرای تعهدات قراردادی و ...)، مبلغ تعهد، مدت زمان تعهد و هر جزییات دیگری که برای تعیین تعهد اصلی ضروری است.
عدم ابهام در شرایط:
شرایطی که ضمانتنامه بر اساس آن اجرا می‌شود (مثلاً پرداخت وجه در صورت عدم انجام تعهد اصلی) باید به طور واضح و بدون ابهام تعریف شود. از استفاده از عبارات مبهم و دوپهلو پرهیز شود.
-مبلغ ضمانتنامه:
مبلغ دقیق و به حروف:
مبلغ ضمانتنامه باید به طور دقیق و هم به عدد، هم به حروف نوشته شود تا از هر گونه ابهام جلوگیری شود.
نرخ سود (در صورت وجود):
اگر ضمانتنامه مشمول پرداخت سود است، نرخ سود، روش محاسبه سود (ساده یا مرکب)، و دوره محاسبه سود باید به طور شفاف ذکر شود.
-مدت اعتبار ضمانتنامه:
تاریخ دقیق شروع و پایان ضمانت:
تاریخ دقیق شروع و پایان اعتبار ضمانتنامه باید به طور واضح مشخص شود. پس از انقضاء مدت اعتبار، ضمانتنامه دیگر قابل اجرا نیست.
تمدید ضمانتنامه (در صورت وجود):
شرایط و نحوه تمدید ضمانتنامه (اگر امکان تمدید وجود دارد) باید به طور کامل در قرارداد ذکر شود.
-شرایط فسخ:
ذکر شرایط فسخ:
شرایطی که منجر به فسخ ضمانتنامه می‌شود باید به وضوح در ضمانتنامه بیان شود.
نحوه اعلام فسخ:
روش و نحوه اعلام فسخ ضمانتنامه توسط هر یک از طرفین باید به طور صریح مشخص شود.
-روش ارائه درخواست و پرداخت:
روش ارائه درخواست پرداخت:
مراحل و مدارک مورد نیاز برای درخواست پرداخت از ضمانتنامه باید به طور کامل شرح داده شود.
مدت زمان پرداخت:
مدت زمان پرداخت وجه ضمانتنامه پس از ارائه درخواست پرداخت باید مشخص شود.
تعیین قانون حاکم:
قانون حاکم بر قرارداد ضمانتنامه باید صریحاً مشخص شود.
روش حل اختلاف:
نحوه حل اختلافات احتمالی بین طرفین (داوری، مراجعه به دادگاه و ...) باید به وضوح بیان شود.
سایر موارد:
تعیین تعداد نسخه‌های قرارداد:
تعداد نسخه‌های قرارداد و نحوه نگهداری آن‌ها باید مشخص شود.
امضا و تاریخ:
قرارداد باید توسط نماینده قانونی هر یک از طرفین امضا شده و تاریخ امضا بر روی آن درج شود.
مهر و امضای رسمی:
در برخی موارد، ممکن است نیاز به مهر و امضای رسمی باشد. این مورد را در قوانین و مقررات مربوطه بررسی کنید.
توصیه می‌شود به دلیل پیچیدگی‌های حقوقی قراردادهای مربوط به ضمانتنامه بانکی، حتماً قبل از امضای هرگونه قرارداد در این زمینه از افراد متخصص مشاوره حقوقی بگیرید. این امر از بروز مشکلات و اختلافات احتمالی در آینده جلوگیری می‌کند. چرا که حتی کوچکترین ابهام در متن قرارداد می‌تواند تبعات جدی داشته باشد.
انتهای پیام/
ارسال دیدگاه
دیدگاهتان را بنویسید
نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *