راهنمای رفع سوءاثر از سوابق چک برگشتی اشخاص

چک برگشتی یا چک بی‌محل یعنی به هر دلیلی چکی که صادر شده است نقد نشود. این دلایل می‌تواند موجودی ناکافی حساب بانکی، مشکلات امضا، نقص اطلاعات، مسدودی حساب و... باشد.

جلوگیری از افتتاح هرگونه حساب و صدور کارت بانکی جدید، توقف گردش مالی و پولی در کلیه حساب‌ها و کارت‌های بانکی به میزان کسری مبلغ چک، عدم پرداخت هرگونه تسهیلات بانکی یا صدور ضمانتنامه‌های ارزی یا ریالی، عدم گشایش اعتبار اسنادی ارزی یا ریالی، ممنوعیت ارائه دسته‌چک جدید در سامانه صیاد از جمله محرومیت‌های سختگیرانه‌ای است که برای اشخاص دارای چک برگشتی اعمال می‌شود.

در اثر برگشت خوردن چک، نام شخص صادرکننده چک در لیست بدحسابان بانکی قرار می‌گیرید و مشمول محرومیت‌های مذکور قرار می‌گیرد. در این شرایط، شخص صادرکننده چک برگشتی برای اینکه خود را از این لیست سیاه خارج کند، باید از روش‌های رفع سوءاثر چک اقدام کند تا نامش از لیست بدحسابان بانکی خارج شود و بتواند از خدمات و تسهیلات بانکی بهره‌مند شود.

دلایل برگشت خوردن چک

بانک در موارد زیر، مجاز به پرداخت وجه چک نبوده و با درخواست دارنده چک، موظف به صدور گواهی‌نامه عدم پرداخت دارای کد رهگیری است:

• عدم کفایت موجودی حساب جاری و عدم امکان تأمین وجه چک از محل سایر حساب‌های صادرکننده چک در همان بانک
• عدم انطباق امضای مندرج در چک با نمونه امضای معرفی شده در حدود عرف بانکداری
• وجود اختلاف در مندرجات برگه چک
• صدور دستور عدم پرداخت توسط صادرکننده یا ذی‌نفع یا قائم مقام قانونی آن‌ها
• بسته بودن حساب جاری یا انسداد بخش یا تمامی موجودی آن و عدم امکان تأمین وجه چک از سایر حساب‌های صادرکننده چک در همان بانک به‌گونه‌ای که امکان پرداخت وجه چک بطور کامل میسر نباشد
• قلم‌خوردگی در متن چک و فقدان ظهرنویسی مرتبط با تصحیح قلم‌خوردگی
• عدم انطباق مندرجات برگه چک با مندرجات ثبت شده در سامانه صیاد

بر اساس قانون صدور چک و قانون اصلاح قانون صدور چک مصوب سال ۱۳۹۷ و بخشنامه‌های صادره از بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران، تمام امور مربوط به رفع سوءاثر از چک‌های برگشتی اشخاص از طریق شعب و واحد‌های تابعه بانک‌ها و به صورت ذیل امکان‌پذیر است:

ـ تامین مبلغ و واریز کسری چک به حساب بانک و درخواست مسدودی:

در صورتی که حساب جاری مشتری نزد شعبه مفتوح و توسط مراجع قضایی مسدود نشده باشد، بانک مکلف است ضمن مسدود کردن مبلغ مذکور تا زمان مراجعه دارنده چک و حداکثر به مدت یک‌سال، ظرف مدت سه روز، واریز مبلغ را به شیوه‌ای اطمینان‌بخش و قابل استناد به اطلاع دارنده چک برساند. 

به این صورت که صادرکننده چک، می‌تواند با واریز معادل کسری موجودی به سپرده قرض‌الحسنه جاری خود، درخواست مسدود شدن این مبلغ را برای پرداخت چک برگشتی به همان دارنده چک تا زمان مراجعه‌اش به بانک و حداکثر به مدت ۲۴ ماه ارائه دهد.

در این شرایط بانک موظف است طی نامه‌ای، تأمین وجه چک را به اطلاع دارنده یا ذی‌نفع چک برساند. یعنی همان فردی که گواهی‌نامه عدم پرداخت به نامش صادر شده، سپس برای سوءاثر از چک اقدام کند.

در صورت ارائه یا احراز هریک از سایر شیوه‌های رفع سوءاثر چک (که در ادامه بیان می‌شود)، بانک موظف به رفع مسدودی از وجوه مسدود شده است.

ـ ارائه لاشه چک برگشتی:

مشتری لاشه چک برگشتی را به بانک ارائه و بانک در قبال آن به وی رسید تحویل می‌دهد. 

ـ ارائه رضایت‌نامه محضری دارنده (ذی‌نفع) چک به بانک:

در صورت عدم امکان ارائه لاشه چک برگشتی به بانک بنا به دلایلی مانند مفقودی، به سرقت رفتن و سوختن، ذی‌نفع چک (شخصی که گواهی‌نامه عدم پرداخت وجه چک به نام او صادر شده است) می‌تواند با حضور در دفترخانه اسناد رسمی، ضمن اذعان به عدم واگذاری چک به ثالث، رضایت خود را نسبت به مشتری اعلام کند. در این صورت، بانک با دریافت رضایت‌نامه مزبور، نسبت به رفع سوء اثر از چک مورد نظر اقدام می‌کند.

ـ ارائه نامه رسمی رضایت دارنده چک به بانک:

چناچه ذی‌نفع چک شخص حقوقی دولتی و یا نهاد عمومی غیردولتی باشد، می‌تواند با ارائه نامه رسمی، رضایت خود را اعلام کرده و بانک با دریافت رضایت‌نامه مزبور، نسبت به رفع سوءاثر از چک مورد نظر اقدام می‌کند.

ـ ارائه نامه رسمی از مرجع قضایی یا ثبتی ذی‌صالح مبنی بر اتمام عملیات اجرایی چک:

ارائه نامه از مرجع ثبتی ذی‌صلاح موضوع ماده ۳۸۱ «آیین‌نامه اجرای مفاد اسناد رسمی لازم‌الاجرا و طرز رسیدگی به شکایت از عملیات اجرایی» مبنی بر اجرای چک (با ذکر مشخصات اصلی چک) و لزوم رفع سوءاثر از آن، روش دیگر رفع سوءاثر از چک است.

ـ ارائه حکم قضایی مبنی بر برائت ذمه صاحب حساب در مورد چک برگشتی:

در کنار همه این روش‌ها، اگر صادرکننده چک به هر روشی موفق شد از مراجع قضایی، حکمی مبنی بر رفع سوءاثر چک بگیرد، بانک موظف است پس از اطمینان از صحت حکم و زمان آن، برای رفع سوءاثر چک اقدام کند

ـ گذشت مدت سه سال از تاریخ صدور گواهی عدم پرداخت چک برگشتی:

سپری شدن مدت سه سال از تاریخ صدور گواهینامه عدم پرداخت مشروط به عدم طرح دعوای حقوقی یا کیفری در خصوص چک توسط دارنده، راه دیگر رفع سوءاثر از چک برگشتی است.

در صورتی که به هر دلیلی صادرکننده چک برای به رفع سوء اثر از سابقه چک برگشتی اقدام نکند و مشکلی هم با سیستم بانکی کشور پیدا نکرده باشد (یعنی نیازی به دسته‌چک جدید یا وام و تسهیلاتی از بانک نداشته و…) پس از انقضای مدت ۳ سال از تاریخ صدور گواهی‌نامه عدم پرداخت آن، به‌صورت خودکار از سامانه اطلاعاتی بانک مرکزی رفع سوء اثر می‌شود.

لازم به ذکر است که بانک موظف است اطلاعات مربوط به گواهینامه عدم پرداخت صادره را بلافاصله پس از برگشت چک به سامانه اطلاعاتی بانک مرکزی ارسال کند.

همچنین بانک مکلف است بنا به درخواست مشتری و به منظور آگاهی وی از سوابق چک‌های برگشتی خود در سامانه اطلاعاتی بانک مرکزی، اقدام به ارائه صورت کامل تعداد و مشخصات چک‌های برگشتی وی با درج تاریخ برگشت چک کند.

انتهای پیام/