کنفرانس کشور‌های عضو کنوانسیون سلاح‌های شیمیایی؛ اهداف و چشم‎انداز

بیست‌ونهمین نشست کنفرانس کشور‌های عضو کنوانسیون سلاح‌های شیمیایی (CSP-۲۹) از روز دوشنبه، ۵ آذر در لاهه هلند افتتاح شد. 

فرناندو آریاس، مدیرکل سازمان منع سلاح‌های شیمیایی، در افتتاحیه کنفرانس، گفت: محیط بین‌المللی امروز به‌ویژه چالش‌برانگیز است و با تشدید تنش‌ها و فشار مداوم بر معماری امنیتی جهانی مشخص می‌شود. بیش از هر زمان دیگری، مسئولیت کنفرانس کشور‌های عضو برای ترویج و دفاع از کنوانسیون سلاح‌های شیمیایی مورد تاکید است.

برخی موضوع‌هایی که قرار است در این کنفرانس به آنها پرداخته شود، عبارتند از وضعیت اجرای کنوانسیون سلاح‌های شیمیایی (CWC)، مقابله با تهدید استفاده از سلاح‌های شیمیایی و تعامل با صنایع شیمیایی و جامعه علمی برای پیشبرد اجرای کنوانسیون. 

کنفرانس کشور‌های عضو (CSP) ارگان اصلی و عمومی سازمان منع تسلیحات شیمیایی (OPCW) بوده که از ۱۹۳ کشور عضو سازمان منع سلاح‌های شیمیایی تشکیل شده است. نشست سالانه یک هفته‌ای کنفرانس، مقام‌های بلندپایه کشور‌های عضو سازمان منع سلاح‌های شیمیایی و همچنین نمایندگانی از سازمان‌های بین‌المللی، صنایع شیمیایی و جامعه مدنی را گرد هم می‌آورد. کنفرانس کشور‌های عضو بر اجرای کنوانسیون سلاح‌های شیمیایی (CWC) نظارت می‌کند، اهداف کنوانسیون را ارتقا می‌دهد و انطباق با معاهده را بررسی می‌کند.

کنفرانس کشور‌های عضو در بیستمین نشست خود تصمیم گرفت که در طول کنفرانس سالانه یک روز یادبود برای همه قربانیان جنگ شیمیایی برگزار شود. این بزرگداشت فرصتی برای ادای احترام به قربانیان جنگ شیمیایی و همچنین تایید مجدد تعهد سازمان منع سلاح‌های شیمیایی برای دستیابی به جهانی عاری از سلاح‌های شیمیایی است.

سازمان منع سلاح‌های شیمیایی به‌عنوان نهاد مجری کنوانسیون سلاح‌های شیمیایی، با ۱۹۳ کشور عضو، بر تلاش جهانی برای حذف دائمی سلاح‌های شیمیایی نظارت می‌کند. این پیمان از زمان لازم‌الاجرا شدنش در سال ۱۹۹۷، موفق‌ترین معاهده خلع سلاح بوده که یک کلاس کامل از سلاح‌های کشتار جمعی را حذف می‌کند. 

سازمان منع سلاح‌های شیمیایی در سال ۲۰۲۳ تایید کرد که تمامی ذخایر تسلیحات شیمیایی اعلام‌شده ازسوی ۱۹۳ کشور عضو کنوانسیون تسلیحات شیمیایی از سال ۱۹۹۷ (در مجموع ۷۲ هزار و ۳۰۴ تن مواد شیمیایی) تحت رژیم راستی‌آزمایی دقیق سازمان منع سلاح‌های شیمیایی به‌طور غیرقابل برگشت، نابود شده‌اند.

سازمان منع سلاح‌های شیمیایی در سال ۲۰۱۳ به‌دلیل تلاش‌های گسترده خود در از بین بردن سلاح‌های شیمیایی، جایزه صلح نوبل را دریافت کرد. 

آنچه از کنوانسیون سلاح‌های شیمیایی می‌دانیم

کنوانسیون سلاح‌های شیمیایی (CWC) توسعه، تولید، انباشت و استفاده از سلاح‌های شیمیایی را ممنوع می‌کند و اعضا را مستلزم نابودی هم تاسیسات تولید سلاح‌های شیمیایی و هم خود سلاح‌ها می‌کند.

کنوانسیون سلاح‌های شیمیایی ممنوعیت استفاده از سلاح‌های شیمیایی مندرج در پروتکل ۱۹۲۵ ژنو را با ممنوعیت استفاده از آنها «تحت هر شرایطی» تقویت می‌کند. 

تسلیحات شیمیایی به‌طور کلی به‌عنوان مواد شیمیایی سمی و پیش‌ساز‌های آنها، به استثنای مواردی که برای مقاصد ممنوعه در نظر گرفته نشده‌اند، مهماتی که منحصرا برای ارسال مواد شیمیایی سمی و سایر تجهیزات برای استفاده با چنین مهمات طراحی شده‌اند، تعریف می‌شوند.

کنوانسیون سلاح‌های شیمیایی همچنین کمک و حمایت از کشور‌های مورد حمله یا تهدید با سلاح‌های شیمیایی، همکاری در استفاده مسالمت‌آمیز از مواد شیمیایی، محدودیت در انتقال برخی مواد شیمیایی به غیر دولت‌های عضو و تحریم‌ها در پاسخ به نقض شدید مفاد آن را فراهم می‌کند. انهدام تمام سلاح‌های شیمیایی موجود ظرف ۱۰ سال پس از لازم‌الاجرا شدن کنوانسیون، که مستلزم سپردن ۶۵ سند تصویب است، صورت خواهد گرفت.

سابقه استفاده از تسلیحات شیمیایی

پایگاه برایتانیکا گزارش کرد که سلاح‌های شیمیایی برای نخستین‌بار در جنگ جهانی اول (۱۹۱۴-۱۹۱۸) مورد استفاده قرار گرفتند؛ حمله‌های شیمیایی بیش از یک میلیون نفر از نظامیان را تحت تاثیر قرار داده و حدود ۹۰ هزار نفر جان خود را از دست دادند. 

در سال‌های پس از آن، سلاح‌های شیمیایی بار‌ها مورد استفاده قرار گرفته‌اند که مهمترین آنها در جنگ ایران و عراق (۱۹۸۰-۱۹۸۸) بود.

آمریکا و اتحاد جماهیر شوروی نیز در طول دهه‌های رویارویی خود در جنگ سرد (۱۹۴۵-۱۹۹۱)، انبار‌های عظیمی از سلاح‌های شیمیایی ایجاد کردند. 

عوامل شیمیایی

از زمان جنگ جهانی اول، انواع مختلفی از عوامل شیمیایی به سلاح تبدیل شده‌اند؛ آنها عبارتند از عوامل خفگی، عوامل تاول، عوامل خون، عوامل عصبی، ناتوان کننده‌ها، عوامل کنترل شورش و علف‌کش‌ها.

انتهای پیام/