مشروعیت پاسخ ایران به تجاوز‌های رژیم صهیونیستی

خبرگزاری میزان - بررسی مشروعیت دفاع در برابر تجاوزهای رژیم صهیونیستی و پاسخ به این تجاوزها از ابعاد مختلف قابل بررسی است.

در بخش نخست یادداشت سید نصرالله ابراهیمی، دانشیار دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران، برای میزان، برخی از این ابعاد بررسی شد.

بخش دوم این یادداشت را در زیر می‌خوانید:

دفاع مشروع در برابر تجاوزگری رژیم صهیونیستی

تجاوزگری رژیم اشغالگر صهیونیستی که به‌عنوان استفاده از زور علیه حاکمیت، تمامیت ارضی یا استقلال سیاسی فلسطین و لبنان و ایران صورت گرفته است، عنوان حمله مسلحانه شناخته می‌شود و خود نقض حقوق بین‌الملل محسوب می‌شود، و از این رو تجاوزگری دولتی مزبور می‌تواند حق دفاع فردی یا جمعی مشروع را فعال کند.

تجاوز در قطعنامه شماره ۳۳۱۴ مصوب سال ۱۹۷۴ میلادی تعریف شده است که بر این سال شامل تجاوز رژیم اشغالگر در تهاجم، اشغالگری، بمباران و محاصره مردم فلسطین و لبنان و حمله به مقامات دیپلماتیک و نیرو‌های نظامی دولت جمهوری اسلامی ایران می‌شود.

دفاع مشروع در برابر نسل‌کشی رژیم اشغالگر صهیونیستی

نسل‌کشی که طبق کنوانسیون ۱۹۴۸ جلوگیری و مجازات جنایت نسل‌کشی تعریف شده است، شامل اعمالی با قصد نابودی کلی یا جزئی یک گروه ملی، نژادی، قومی یا مذهبی نظیر مردم فلسطین و لبنان است.

نسل‌کشی نقض جدی حقوق بین‌الملل است و می‌تواند تحت شرایط خاص مداخله بین‌المللی یا دفاع مشروع را برای هر کشوری نظیر جمهوری اسلامی ایران توجیه کند.

در هر حال، دولت‌ها در جامعه بین‎‌المللی وظیفه دارند از نسل‌کشی رژیم اشغالگر صهیونیستی جلوگیری کنند و مرتکبان، مباشران و آمران آن را مجازات کنند.

اگرچه این کنوانسیون به‌طور صریح مداخله نظامی را مجاز نمی‌داند، اما یک الزام اخلاقی و حقوقی قوی برای دولت‌ها به‌منظور اقدام در هنگام وقوع نسل‌کشی ایجاد می‌کند؛ البته شورای امنیت سازمان ملل ممکن است مداخله نظامی برای جلوگیری یا متوقف کردن نسل‌کشی را مجاز کند.

به‌عنوان مثال، در جریان نسل‌کشی رواندا در سال ۱۹۹۴ میلادی، علی‌رغم تردید‌های اولیه بین‌المللی، در نهایت نیاز به مداخله ازسوی سازمان ملل به رسمیت شناخته شد. برخی از حقوقدانان استدلال می‌کنند که در موارد نسل‌کشی، مداخله بشردوستانه حتی بدون تأیید شورای امنیت ممکن است مجاز باشد، چنانکه ناتو در سال ۱۹۹۹ میلادی بدون مجوز صریح شورای امنیت سازمان ملل در کوزوو مداخله کرد و به نیاز به جلوگیری از نسل‌کشی و پاک‌سازی قومی ازسوی نیرو‌های صرب استناد کرد.

اگرچه این اقدام بحث‌برانگیز بود، اما اغلب به‎عنوان نمونه‌ای از مداخله بشردوستانه براساس جلوگیری از فجایع گسترده یاد می‌شود. در هرحال، نه‌تنها تاکنون کشور‌ها به مسئولیت خود در قبال جلوگیری و مجازات رژیم اشغالگر در ارتکاب مستمر نسل‌کشی عمل نکرده‌اند، بلکه برخی‌ به‌صورت صریح و یا غیرمستقیم و در خفا از رژیم اشغالگر صهیونیستی حمایت نیز می‌کنند.

دفاع مشروع در قطعنامه‌های شورای امنیت

سازمان ملل چندین قطعنامه تصویب کرده است که حق دولت‌ها برای دفاع از خود در برابر حملات تروریستی را تأیید می‌کند؛ به‎عنوان مثال، قطعنامه ۱۳۷۳ شورای امنیت در سال ۲۰۰۱ میلادی حق دولت‌ها برای اقدام علیه تروریسم، از جمله تروریسم دولتی را به رسمیت می‌شناسد.

بالطبع جمهوری اسلامی ایران به استناد به این قطعنامه‌ها می‌تواند حملات موشکی خود بر علیه رژیم اشغالگر صهیونیستی اسرائیل را توجیه کند.

دفاع مشروع در برابر کشتار دیپلمات‌ها و مقامات نظامی

کنوانسیون وین درباره روابط دیپلماتیک مصوب ۱۹۶۱ میلادی،  به نمایندگان دیپلماتیک مصونیت و حفاظت اعطا کرده و کشتار و یا ترور پرسنل دیپلماتیک را نقض حقوق بین‌الملل می‌شناسد؛ بنابراین کشتار و یا ترور هدفمند دیپلمات‌ها یا مقامات ارشد نظامی جمهوری اسلامی ایران ازسوی رژیم اشغالگر صهیونیستی می‌تواند به‎عنوان یک اقدام تجاوز یا حمله مسلحانه تلقی شود و پاسخ دفاع مشروع را توجیه کند.

ماده ۲۲ کنوانسیون وین بر ضرورت احترام به اماکن دیپلماتیک تأکید می‌کند و بیان می‌دارد که این اماکن تحت مصونیت کامل از هرگونه حمله، تخریب یا تعرض هستند.

جمهوری اسلامی ایران می‌تواند ادعا کند که حمله به کنسولگری آن در سوریه، حق دفاع مشروع برای حفاظت از دیپلمات‌ها و اموال دیپلماتیک آن را فراهم می‌کند.  از طرفی نیز، اصل حاکمیت دولت و حفاظت از مقامات آن، اعم از غیرنظامی و نظامی، به‌شدت در حقوق بین‌الملل عرفی جای گرفته است.

کشتار مقامات ارشد دیپلماتیک و نظامی ازسوی رژیم اشغالگر صهیونیستی به‌عنوان حمله مسلحانه شناخته می‌شود و حق دفاع مشروع را برای جمهوری اسلامی ایران فعال کند؛ همچنین کشتار هدفمند مقامات ارشد نظامی جمهوری اسلامی ایران ازسوی رژیم اشغالگر صهیونیست می‌تواند به عنوان یک تحریک یا اقدام جنگ تلقی شود و پاسخ نظامی موشکی متناسب نظیر وعده صادق ۱ و ۲ را توجیه کند.

دفاع مشروع در برابر تجاوز رژیم صهیونیستی به حریم سرزمینی کشورها

ماده ۲ (۴) منشور سازمان ملل استفاده از زور در روابط بین‌المللی را ممنوع می‌کند و بر احترام به تمامیت ارضی تأکید دارد؛ بنابراین هرگونه تجاوز رژیم اشغالگر صهیونیستی به حریم سرزمینی ایران (خواه حمله به کنسولگری ایران در سوریه و یا ترور شهید اسماعیل هنیه، رهبر سیاسی حماس در تهران) نقض ماده ۲ (۴) تلقی می‌شود و می‌تواند حق دفاع مشروع را برای جمهوری اسلامی ایران فعال کند.

دفاع مشروع در برابر نقض حقوق بین‌الملل توسط رژیم صهیونیستی

یکی از مهم‌ترین اصول حقوق بین‌الملل عرفی این است که دولت‌ها نباید به حقوق بین‌الملل، به‌ویژه در مورد احترام به حاکمیت و عدم تجاوز، تعرض کنند؛ برخی از کنوانسیون‌های بین‌المللی مانند کنوانسیون‌های ژنو و کنوانسیون‌های حقوق بشری، نقض‌های جدی حقوق بین‌الملل را به‌عنوان جنایات بین‌المللی تلقی می‌کنند و به دولت‌ها اجازه می‌دهند برای دفاع از خود در مقابل این نقض‌ها اقدام کنند.

بر این اساس، رژیم اشغالگر صهیونیستی که مرتکب نقض‌های جدی حقوق بین‌الملل می‌شوند، بایستی مسئول شناخته شوند و دولت‌های قربانی نظیر جمهوری اسلامی ایران می‌توانند در چارچوب دفاع مشروع اقدام کنند.

دفاع جمعی از مردم فلسطین و لبنان

جمهوری اسلامی ایران می‌تواند برای دفاع از مردم فلسطین و لبنان، به دفاع جمعی به‌عنوان مبنای حقوقی اشاره کند؛ در این حالت، جمهوری اسلامی ایران صرفا باید نشان دهد که دولت‌های فلسطین (در قالب تشکیلات خودگردان فلسطین) یا لبنان و یا سوریه درخواست کمک نظامی کرده‌اند و یا اینکه شرایط حمله رژیم اشغالگر صهیونیستی به این کشور‌ها به‌حدی شدید بوده که اقدام فوری برای جلوگیری از فجایع انسانی ضروری بوده است.

همچنانکه گفته شد ماده ۵۱ منشور سازمان ملل به کشور‌ها اجازه می‌دهد که به‌صورت جمعی در دفاع از یک دولت قربانی حمله مسلحانه، وارد عمل شوند

قوانین بشردوستانه بین‌المللی و دفاع از غیرنظامیان

کنوانسیون‌های ژنو و سایر اسناد حقوق بشردوستانه بین‌المللی، حفاظت از غیرنظامیان را در زمان جنگ و درگیری‌های مسلحانه تضمین می‌کنند؛ نظر به اینکه اقدامات رژیم اشغالگر صهیونیستی اسرائیل در لبنان یا فلسطین منجر به نقض گسترده حقوق بشردوستانه (مانند حمله به غیرنظامیان) است، جمهوری اسلامی ایران می‌تواند برای دفاع از این مردم به عنوان بخشی از مسئولیت حفاظت مداخله می‌کند.

نقض حقوق بین‌الملل توسط رژیم اشغالگر صهیونیستی

جمهوری اسلامی ایران می‌تواند به‌دلیل نقض گسترده حقوق بین‌الملل از جمله نقض قطعنامه‌های سازمان ملل و قوانین بشردوستانه بین‌الملل و ارتکاب جنایات جنگی یا نقض حقوق غیرنظامیان، حملات موشکی وعده صادق ۱ و ۲ خود را در چارچوب پاسخ به نقض حقوق بین‌الملل توجیه کند.

به عنوان مثال، عدم پایبندی رژیم اشغالگر صهیونیستی به قطعنامه‌های الزام‌آور شورای امنیت، به‌ویژه در مورد صلح خاورمیانه، می‌تواند استدلال حقوقی بین‌المللی ایران را برای اقدام موشکی علیه این رژیم به‌عنوان دولت مسئولیت‎پذیر در جامعه بین‌الملل توجیه کند.

دفاع از غیرنظامیان طبق حقوق بشردوستانه بین‌المللی

حقوق بشردوستانه بین‌المللی، از جمله کنوانسیون‌های ژنو (مصوب۱۹۴۹) اصولی را برای حفاظت از غیرنظامیان در زمان جنگ وضع کرده است؛ نظر به اینکه رژیم اشغالگر صهیونیستی اقدام به حملات گسترده علیه غیرنظامیان فلسطینی یا لبنانی می‌کند، جمهوری اسلامی ایران می‌تواند این اقدام را به‌عنوان نقض فاحش حقوق بشردوستانه تلقی کرده و در پاسخ به آن به استفاده از زور در قالب حملات موشکی وعده صادق ۱ و ۲ متوسل شود.

علاوه بر این پروتکل‌های الحاقی (مصوب ۱۹۷۷) نیز بر لزوم رعایت حقوق بشردوستانه و حفاظت از غیرنظامیان تأکید دارند.

قطعنامه‌های شورای امنیت در حمایت از فلسطین و لبنان

جمهوری اسلامی ایران می‌تواند از قطعنامه‌های شورای امنیت سازمان ملل درباره فلسطین و لبنان برای توجیه اقدامات خود استفاده کند؛ در موارد متعددی، شورای امنیت سازمان ملل رژیم اشغالگر صهیونیستی را به دلیل نقض حقوق بین‌الملل در مناطق اشغالی یا اقدامات نظامی علیه لبنان و فلسطین محکوم کرده است. جمهوری اسلامی ایران می‌تواند استدلال کند که اقدامات این رژیم کودک‌کش در این مناطق، تهدیدی برای صلح و امنیت بین‌المللی محسوب می‌شود و مداخله نظامی و حملات موشکی برای توقف این تجاوزات توجیه‌پذیر است.

• بیشتر بخوانید:
• بررسی مشروعیت دفاع از مقاومت در حقوق بین‌الملل
• ضعف سامانه پدافند هوایی رژیم صهیونیستی

به‌عنوان مثال، قطعنامه ۲۴۲ شورای امنیت سازمان ملل  (مصوب ۱۹۶۷ میلادی) بر عقب‌نشینی رژیم اشغالگر صهیونیستی از اراضی اشغالی تاکید دارد و اشغال این مناطق توسط این رژیم را غیرقانونی می‌داند.

قطعنامه ۴۹۸ شورای امنیت سازمان ملل (مصوب ۱۹۸۱ میلادی) به محکومیت حملات نظامی اسرائیل علیه لبنان و حمایت از حاکمیت و تمامیت ارضی لبنان می‌پردازد.

همچنین شورای امنیت در چندین قطعنامه، اقدامات این رژیم نسل‎کش را در برابر فلسطین نقض حقوق بین‌الملل دانسته و بر لزوم حمایت از حقوق فلسطینیان تأکید کرده است.

دفاع مشروع در برابر تهدید علیه تمامیت ارضی و منافع استراتژیک ایران

نظر به اینکه رژیم اشغالگر صهیونیستی مکررا به سوریه و لبنان حمله کرده و این حملات به‌طور مستقیم به نیرو‌های ایرانی مستقر در این کشور‌ها آسیب‌زده باشد، ایران می‌تواند استدلال کند که این حملات تهدیدی علیه تمامیت ارضی این کشور‌ها و همچنین منافع استراتژیک ایران است.

در این صورت، حمله موشکی ایران به رژیم اشغالگر صهیونیستی به‌عنوان پاسخی به این حملات و در چارچوب دفاع مشروع از منافع خود توجیه می‌شود.

حملات گسترده، مکرر و مستمر این رژیم به سوریه و لبنان می‌تواند به‎عنوان نقض تمامیت ارضی این کشور‌ها و همچنین تهدیدی علیه نیرو‌های ایرانی حاضر در منطقه تلقی شود، بنابراین، ایران می‌تواند استدلال کند که برای جلوگیری از ادامه این حملات و حفاظت از منافع خود، مجبور به پاسخ نظامی است.

نتیجه‌گیری

این یادداشت با بررسی منابع، مبانی و اصول حقوق بین المللی از جمله کنوانسیون‌های بین المللی؛ اصول منشور سازمان ملل؛ قطعنامه‌های شورای امنیت سازمان ملل متحد؛ مسئولیت حفاظت (R۲P)، و حقوق بشردوستانه بین‌المللی؛ اصول و قواعد بنیادین حقوق بین‌الملل درباره حاکمیت و تمامیت ارضی؛ حق دفاع مشروع در حقوق بین‌الملل؛ دفاع جمعی در حقوق بین‌الملل؛ اصل دفاع مشروع به عنوان استثنایی بر عدم استفاده از زور؛ مسئولیت حفاظت (R۲P) در حقوق بین‌الملل برای حفاظت از غیرنظامیان؛ حقوق بشردوستانه بین‌المللی و حفاظت از غیرنظامیان؛ نقض قطعنامه‌های شورای امنیت سازمان ملل توسط رژیم اشغالگر صهیونیستی اسرائیل؛ حمایت از دیپلمات‌ها و مقامات ایرانی طبق کنوانسیون وین؛ حقوق بین‌الملل عرفی و دفاع از اتباع ایرانی؛ نقش نهاد‌های حقوق بشری و گزارش‌های بین‌المللی در مشروعیت دفاع؛ دفاع مشروع در برابر جنایات جنگی رژیم اشغالگر صهیونیستی اسرائیل؛ دفاع مشروع در برابر نسل‌کشی رژیم اشغالگر صهیونیستی؛ دفاع مشروع در قطعنامه‌های شورای امنیت؛ دفاع مشروع در برابر کشتار دیپلمات‌ها و مقامات نظامی؛ دفاع مشروع در برابر تجاوز رژیم اشغالگر صهیونیستی اسرائیل به حریم سرزمینی کشور‌ها؛ دفاع مشروع در برابر نقض حقوق بین‌الملل توسط رژیم اشغالگر صهیونیستی اسرائیل؛ قوانین بشردوستانه بین‌المللی و دفاع از غیرنظامیان؛ دفاع از غیرنظامیان طبق حقوق بشردوستانه بین‌المللی؛ دفاع مشروع در برابر تهدید علیه تمامیت ارضی و منافع استراتژیک ایران؛ به این نتیجه می‌رسد که رژیم اشغالگر صهیونیستی مبادرت به نقض فاحش و گسترده حقوق بین‎الملل کرده و ایران می‌تواند برای حملات موشکی وعده صادق ۱ و وعده صادق ۲ خود علیه رژیم اشغالگر صهیونیستی اسرائیل، دلایل توجیهی و مستندات حقوقی بین‌المللی ارائه کند.

انتهای پیام/