بحران شوری آب سد گتوند تحت کنترل است/گنبد نمکی در سد گتوند وجود ندارد

علی مریدی در گفت و گو با خبرنگار گروه جامعه درباره خبر انباشت ۱۰ تن نمک در پشت سد گتوند به چند نکته اشاره کرد و گفت: بین نمک و جامدات محلول TDS تفاوت وجود دارد. نمک خوراکی و TDS‌ی که غلظت آن در سد کارون و گتوند افزایش پیدا کرده از لحاظ مفاهیم علمی متفاوت است.

میزان: علت افزایش نمک آب در سد گتوند چیست؟
وی در ادامه با بیان اینکه در پشت سد گتوند سازند گچساران وجود دارد اضافه کرد: در اثر ساخت سد گتوند و تماس آب با سازند گچساران و تماس آب با سازند باعث شده جامدات داخل سازند از جنس گچ و ژیپس هستند داخل آب حل شوند و باعث افزایش TDS آب شوند که مزه آن به شوری می‌زند به همین دلیل برخی آن را گنبد نمکی معرفی می‌کنند که این امر از لحاظ علمی درست نیست.

میزان: منشاء افزایش غلظت جامدات محلول در آب سد گتوند چیست؟
علت انباشت نمک در پشت سد گتوند گفت: سازند گچساران بود که به علت تماس با آب حل شده و باعث افزایش غلظت جامدات محلول در آب شده است.

میزان: گنبد نمکی در سد گتوند وجود دارد؟

مدیر کل دفتر آب و خاک محیط زیست اظهار کرد: افرادی که موضوع انباشت ۱۰  تن نمک در پشت سد گتوند را مطرح کرده اند فنی و علمی صحبت نکرده اند و گنبد نمکی در سد گتوند وجود ندارد.

میزان: استاندارد TDS آب در سد چقدر است؟ میزان TDS سد گتوند چقدر است؟

وی در ادامه با بیان اینکه این آب برای کشاورزی و شرب مضر است افزود: غلظت TDS اگر از ۱۲۰۰ تا ۱۵۰۰ میلی گرم در لیتر بالاتر رود آب برای شرب و کشاورزی مناسب نیست. حل شدن این سازند باعث شده غلظت TDS در لایه‌های زیرین آب سد گتوند به حدود ۷۰ تا ۸۰ هزار میلی گرم در لیتر رسیده است.

میزان: TDS آب در لایه‌های بالایی سد چه میزان است؟
وی افزود: با رسیدگی‌ها و تمهیدات وزارت نیرو و دریچه‌های تعبیه شده در سد موضوع انباشت نمک در لایه های زیرین سد گتوند تحت کنترل است و لایه‌های بالایی سد در حد ۵۰۰ تا ۷۰۰ میلی گرم در لیتر است.

میزان: وضعیت این بحران تحت کنترل است یا خیر؟
مریدی اضافه کرد: آب از لایه‌های بالایی سد استخراج می‌شود که کیفیت مناسبی دارند و بحرانی که پیش بینی می‌شد تحت کنترل هست و با خارج کردن آب از دریچه‌ها مختلف توسط وزارت نیرو کیفیت آب را برای پایین دست کارون و زمین‌های کشاورزی می‌تواند کنترل کند.

میزان: خروج آب از لایه‌های پایین سد باعث بروز مشکل می‌شود؟
خروج این آب از لایه‌های بالا مشکلی برای کارون به وجود نمی‌آورد. ولی اگر آب در لایه‌های زیرین که دارای TDS بسیار بالا است خارج شود می‌تواند مشکلاتی برای زمین‌های کشاورزی پایین دست ایجاد کند.

میزان: اقدامات وزارت نیرو در مدیریت بحران نمک انباشته شده در لایه‌های زیرین سد گتوند چیست؟
مدیر کل دفتر آب و خاک محیط زیست افزود: وزارت نیرو تمهیدات مهندسی در گتوند را هیچ گاه شفاف سازی نکرده و پاسخ گویی مناسب انجام نشده به همین دلیل جامعه هیچ گاه نتوانسته این امر را بپذیرد که شوری زیادی که پشت مخزن حبس شده مخاطره‌ای برای پایین دست ندارد و تحت کنترل است. به وزارت نیرو همواره گفته ایم که مشاوره‌های اجتماعی بگیرند تا از طریق بازدید‌ها و شفاف سازی این موضوع را برای مردم شفاف کنند تا خیال مردم راحت شود.

میزان: وزارت نیرو برای شفاف سازی اذهان مردم درباره مخاطرات نمک انباشته شده در سد گتوند چه اقداماتی می‌تواند انجام دهد؟
مریدی گفت: به وزارت نیرو توصیه کرده ایم که در قسمت پایین دست گتوند ابتدای رودخانه کارون وقتی وارد دشت خوزستان می‌شود ایستگاه پایش کیفیت آب آنلاین احداث شود و کیفیت آب به صورت لحظه‌ای به مردم گزارش شود تا مردم خیالشان راحت شود که آبی که رها سازی شده مورد استفاده است و درصد ذرات غلظت جامدات محلول در آب در حد استاندارد است. این امر را هیمشه به صورت توصیه به همکاران وزارت نیرو گفته ایم تا هم مردم نسبت به این آمر آگاه شوند و هم وزارت نیرو ادعای خود را ثابت کند.

وی در ادامه تاکید کرد: ادعای وزارت نیروی مبنی بر کنترل شوری آب سد گتوند درست است.

میزان: برای جلوگیری از افزایش TDS آب لایه‌های زیرین سد چه طرح‌های مطرح شده است؟

مدیر کل دفتر آب و خاک سازمان محیط زیست گفت: طرحی مطرح شد که آب خیلی شور محبوس شده در لایه‌های زیرین از طریق یک لوله به خلیج فارس منتقل و تخلیه شود که از لحاظ فنی و اقتصادی این طرح مورد پذیرش قرار نگرفت؛ که در نهایت مقرر شد از طریق بهره برداری درست با در نظر گرفتن محدودیت‌ها در پایین دست از مخزن بهره برداری شود به گونه‌ای که تبعات زیست محیطی تحت کنترل باشد.

مریدی در ادامه بیان کرد: در این طرح بحث مالی در درجه دوم اهمیت بود و موضوعی که در درجه اول مطرح بود این بود که راهکار‌های مهندسی دیگری وجود داشت که با هزینه‌های کمتر و بازدهی کمتری می‌توانستند این بحران را تحت کنترل دربیاورند.

میزان: اگر سطح آب سد کاهش یابد و مجبور به استفاده از لایه‌های پایینی سد شوند مدریت کنونی ثمر بخش خواهد بود؟

مریدی گفت: اگر سطح آب کاهش جدی یابد و به لایه‌هایی برسد که اصطلاحا به آن‌ها سطح مرده آب گفته می‌شود که درصد شوری بسیار بالایی دارند و یا احیانا رسوبی وارد مخزن شود که چکالی آن بیشتر از آب شور باشد مشکلاتی برای بهره برداری مخزن ایجاد می‌کند که این موضوع به دلیل ۴ سد بزرگ شهید عباسپور، سد مسجد سلیمان، کارون سه و کارون چهار که در بالا دست گتوند وجود دارند می‌توانند کمک کنند تا با این بحران مواجه نشویم. ولی اگر روزی آب سد گتوند انقدر کاهش یابد که فقط آب شور مرده سطح پایین قابل بهره برداری باشد با این مشکل رو به رو خواهیم شد که بروز این مشکل بسیار بعید است و حتی با توجه به اینکه سال گذشته سالی بسیار خشک را داشتیم و سطح آب بسیار کاهش پیدا کرد با این وجود در گتوند با مشکلی رو به رو نشدیم.

میزان: حق ساکنین ۶۰ روستایی که به دلیل ساخت گتوند خانه‌های خود را از دست دادند پرداخت شده است یا خیر؟

وی بیان کرد: درباره این امر باید وزارت نیرو گزارش دهد، ولی در ساخت سد‌ها یکی از مطالعاتی که انجام می‌شود مطالعات اجتماعی و اسکان مجدد است؛ که بر این اساس روستا‌هایی که در مخزن سد واقع می‌شوند و در اثر آبگیری زیر آب می‌روند برای این روستا‌ها مکان‌هایی پیشنهاد شود و مردم در آن محل‌ها ساکن شوند و اگر اراضی آن‌ها زیر آب رود اراضی مابه عوض داده شود و هر کجا که نشود اراضی جایگزین تحویل مردم شود خسارت داده می‌شود.

مدیر کل دفتر آب و خاک سازمان محیط زیست اظهار کرد: این مطالعات برای تمام سد‌ها انجام می‌شود و وزارت نیرو و سازمان محیط زیست به این مسئله توجه ویژه می‌کند. گزارش ارزیابی زیست محیطی برای تائید این مسائل هم توسط سازمان محیط زیست بررسی می‌شود و قطعا در سد گتوند این مطالعات وجود داشته، اما اینکه این امر اجرا شده یا نه باید وزارت نیرو پاسخ دهد.