عراقچی: آمریکا پس از انتخاب بایدن برای بازگشت به برجام ابراز علاقه کرد/ دنبال رفع تحریم‌ها هستیم، اما شرافتمندانه
خبرگزاری میزان – سیدعباس عراقچی وزیر امور خارجه پنجشنبه یکم شهریورماه ۱۴۰۳ در برنامه گفتگوی ویژه شبکه خبر به موضوع اولویت‌های سیاست خارجی در دولت چهاردهم پرداخت.
مقدمه مجری: تعامل سازنده و موثر با جهان متکی بر سه اصل حکمت، مصلحت و عزت راهبرد اصلی سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران است، برنامه هفتم به عنوان نقشه راه دولت جدید دو تکلیف کلیدی برشمرده است، اول کنشگری فعال در دیپلماسی رسمی و عمومی و همکاری هدفمند و موثر سازمان‌ها و نهاد‌های مسئول در امور خارجی و دوم تقویت رویکرد اقتصاد محور در سیاست خارجی و روابط منطقه‌ای و جهانی و تقویت پیوند‌های اقتصادی با اولویت همسایگان، میزبان آقای عباس عراقچی وزیر امور خارجه که اولین برنامه تلویزیونی ایشان بعد انتصاب شان به وزیر امور خارجه می‌باشد.
سوال: سال هابود که خدمت شما نرسیده بودیم، خیلی خوشحال هستیم که امشب خدمت شما هستیم، راجع به رویکرد کلی دولت چهاردهم در حوزه سیاست خارجی بفرمایید؟
عراقچی: رویکرد کلی ما در سیاست خارجی خودمان اصولی داریم که این‌ها تغییرناپذیر است و استمرار آن‌ها هم به طور طبیعی در برنامه ما و هر دولت دیگری خواهد بود و این ممزوج می‌شود با ابتکاراتی و با گام‌هایی برای ایجاد تغییر در جهت بهتر شدن و پیشرفت بیشتر.
آن رویکرد کلی سیاست خارجی دولت چهاردهم تا حد بسیار زیادی ریشه گرفته است و نشاط گرفته است از فرمایشاتی که مقام معظم رهبری در روز تنفیذ جناب آقای دکتر پزشکیان رئیس جمهور کمتر از یک ماه قبل هفتم مرداد تنفیذ بود و فرمایشات ایشان در آن مراسم داشتند، اگر دقت کرده باشید تقریبا حالا با کم و زیاد نیمی از صحبت‌های مقام معظم رهبری در رابطه با سیاست خارجی بود و اگر انسان مطالعه بکند، تقریبا یک مانیفستی از سیاست خارجی ایشان ترسیم فرمودند برای دولت چهاردهم که برنامه‌ای که تهیه و به مجلس ارائه شد در راستای همین مانیفست کلی است و به اضافه ابعاد دیگری که وجود دارد یک برنامه کاملی تهیه و به مجلس ارائه دادیم و نمایندگان مشاهده و مورد نقد و بررسی قرارگرفت در کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی و همه کمیسیون‌هایی که من حاضر شدم یکی ازبحث‌های اصلی همین برنامه‌ای بود که ما داشتیم، این برنامه عنوانش هست سیاست خارجی فراگیر َ، فعال و اثرگذار که هر سه تعبیر از فرمایشات مقام معظم رهبری استفاده شده است که در همان روز به کار برده شده است، فراگیر به معنی این است که ما میدان دیپلماسی را گسترده خواهیم کرد و به محدوده و منطقه خاص منحصر نخواهیم شد.
تلاش خواهیم کرد که میدان دیپلماسی گسترده باشد و میدان‌های جدید و عرصه‌های جدید در آفریقا، آمریکای لاتین و شرق آفریقا را در بربگیرد به اضافه حوزه‌هایی که ما از قبل در آن حضور داشتیم، حوزه همسایگی همچنین و این فراگیر بودن و جامع بودن سیاست خارجی به یک نقطه خاص و یک محدوده خاص منحصر نخواهد داشت و دوم سیاست خارجی ما فعال خواهد بود به این معنی که منفعل نخواهد بود و در مسایل و موضوعات بین المللی و منطقه تلاش خواهیم کرد که نقش موثری را ایفا کنیم و حضور داشته باشیم و مواضع خودمان را دنبال کنیم و سعی کنیم که این حضور مان حضور فعالی باشد و منفعل نباشد و فقط نظاره گر تحولات بین الملل نباشد و ننشینیم جای خودمان و مشاهده کنیم که بحران‌ها چگونه شکل و حل و فصل می‌شود و در منطقه و چه فرامنطقه‌ای حضور داشته باشیم و نظم نوینی در حال شکل گیری است نباید منفعل باشیم که دیگران برای ما جایگاهی ترسیم کنند و جایگاه ما باید توسط خودمان تعریف شود و در همه ابعاد ایفای نقش کنیم در جهت منافع ملی خودمان و در جهت منافع منطقه و منافع جهان اسلام در سطح بزرگتر خودش و سوم سیاست خارجی ما اثرگذار خواهد بود و ما به صرف رفت و آمد‌های دیپلماتیک و دیدار‌ها و حضورد ر مجامع، سخنرانی در مجامع اکتفا نخواهیم کرد، باید به گونه‌ای صورت بگیرد که تاثیراتش مشاهده شود، هر رفت و آمدی و هر سفری و هر برنامه دیپلماتیک و سیاسی که داشته باشیم باید با هدف مشخصی صورت گیرد و تاثیراتش در منافع ملی کشور و در اقتصاد کشور، در حتی سفره‌های مردم خودش را نشان دهد، تاثیرداشته باشد، ما اکتفا نخواهیم کرد به یک سری حرکات فقط رفت و آمد‌های دیپلماتیک که ممکن است گاهی در حد نمایش باشد.
سیاست خارجی ما فراگیر خواهد بود، فعال و اثرگذار خواهد بود، سه تا ماموریت را برای برای این سیاست خارجی تعریف کردیم، ماموریت اول تامین منافع ملی است، ماموریت دوم تحکیم قدرت ملی است یا امنیت ملی و ماموریت سوم افزایش عزت ملی و منزلت بین المللی جمهوری اسلامی ایران یعنی تامین منافع ملی، امنیت ملی، عزت ملی.
این سه تا سه تاماموریت عمده است که همه فعالیت‌های وزارت امور خارجه و سیاست امور خارجه در ذیل این سه تا ماموریت قرار خواهد گرفت در ماموریت اول منافع ملی کشور را تامین کنیم عمدتا منافع اقتصادی است و غیر از اقتصاد منافع دیگری متصور است و در برنامه به تشریح آمده است و جزئیات هم توضیح خواهم داد.
ماموریت دوم کمک به امنیت ملی کشور و تحکیم امنیت ملی و کمک به بازدارندگی کشور است از طریق دیپلماسی که شرح خودش را دارد و ماموریت سوم بالا بردن عزت و حیثیت کشور بیش از آن چه که هست، تامین منزلت بین المللی برای کشور و سربلندی ایران و ایرانی.
این سه تا حوزه ماموریت است و در هر کدام این‌ها برنامه‌هایی تعریف شده است، اولویت‌های ما که حالا موضوع مشخص این برنامه است، به همان ترتیبی که مقام معظم رهبری فرمودند تعریف شده است، من اول در مورد مناطق عرض می‌کنم، اولویت اول همسایگان هستند، منطقه پیرامونی و همسایگی ما سرشار از فرصت‌های زیاد هست، هم در حوزه منافع ملی و هم در حوزه امنیت ملی و حرکتی که از قبل شروع شده بود در دوران دولت شهید رئیسی گسترش خیلی زیادی پیدا کرد این حتما با قوت و قدرت هر چه بیشتری ادامه پیدا خواهد کرد، اولویت دوم گسترش میدان دیپلماسی است و حوزه‌های آفریقا، آمریکای لاتین، شرق آسیا و دیگر مناطقی که شاید کمتر به آن‌ها توجه شده است و در این مناطق فرصت‌های بسیار زیادی وجود دارد که قابل بهره برداری برای ماست، اولویت سوم کشور‌هایی هستند که در زمان سختی‌ها کنار جمهوری اسلامی بودند، در حوزه تحریم‌ها به ما کمک کردند و روابط بسیار ویژه‌ای با آن‌ها داریم، به طور مشخص چین و روسیه و کشور‌های دوست دیگری که روابط با این‌ها مستحکم کرده و با قوت بیشتر ادامه خواهیم داد، اولویت بعدی قدرت‌های نوظهور هستند که در عرصه بین المللی ایفای نقش می‌کنند، کشور‌هایی مثل هند، آفریقای جنوبی، برزیل، تا حدی ترکیه و کشور‌های دیگری که شناخته می‌شوند به عنوان اقتصاد‌ها و قدرت‌های نوظهور بعد از این‌ها اولویت بعدی که در حقیقت به تعبیری فعلا در اولویت ما نیست، کشور‌های اروپایی هستند، کشور‌های اروپایی در سال‌های اخیر فرازو نشیب زیادی داشته است روابط ما با آن‌ها و سیاست‌های نادرست و بعضا خصمانه‌ای نسبت به جمهوری اسلامی اتخاذ کردند، ما با این‌ها یک تعامل عزتمندانه خواهیم داشت و فرصت محور براساس احترام متقابل و از موضع برابر و همان طور که مقام معظم رهبری فرمودند اگر این سیاست‌های نادرست و سیاست‌های غلط و خصمانه خودشان کنار بگذارند برمی گردند دوباره به اولویت‌های ما قرار خواهیم گرفت، بعد بحث آمریکا در برنامه آمده است به صراحت، ما به دنبال رفع تخاصم با آمریکا نیستیم و رفع تنش‌ها با آمریکا نیستیم، چون خیلی از این تنش‌هایی که وجود دارد، خیلی از این دشمنی‌هایی که وجود دارد ناشی از یک سری اختلاف دیدگاه‌های مبنایی است و اصولا فایده‌ای بر آن متصور نیست که در این جهت تلاش کنیم، آن چه که ما باید انجام دهیم مدیریت تخاصم است و مدیریت این تنش هاست، اگر این تخاصم وجود دارد، ولی لزومی ندارد که هر هزینه‌ای ملت ایران پرداخت کند، هزینه این تخاصم را تا حدی کاهش دهیم و اجازه ندهیم که اجماع بین المللی علیه ما شکل بگیرد، اجازه ندهیم که هزینه‌های بیش از اندازه وفشار‌های بیش از اندازه به ما و ملت ما تحمیل شود و سیاست خارجی خیلی خوب می‌تواند حرکت کند و با ابتکاراتی که خرج داد مدیریت کرد و اجازه نداد از یک سری مراحلی فراتر رود و خسارات عمده‌ای برای کشور داشته باشد ضمن این که در داخل هر تهدیدی، هر خصومتی فرصت‌هایی هم وجود دارد، به تعبیر شهید سلیمانی در داخل هر تهدید یک فرصت هم هست و من اعتقاد دارم که در درون این تهدید و خصومتی که آمریکا علیه ما در طول سال‌ها داشته است، فرصت‌های بسیار زیادی پدید آمده است که جمهوری اسلامی از خیلی از این فرصت‌ها استفاده کرده است و اکنون در موضعی قرار گرفته است که تراز راهبردی ما نسبت به سال‌های گذشته تراز بالاتری است.
این اولویت مناطق است، اولویت دیگر هم در حوزه اقتصادی و این هاست که در سوالات بعدی جواب می‌دهم.
سوال: یکی از مهم‌ترین چالش‌ها و موضوعاتی که در حوزه بین الملل مطرح است و مردم در مواجه با وزارت خارجه مطالبه می‌کنند، بحث تحریم هاست که دو نظریه وجود دارد که برخی معتقد هستند که باید با مذاکره و رفع تحریم‌ها مسیر را جلو رفت و برخی معتقد هستند برای رفع تحریم تلاش کرد و بیشتر راهبردشان نسبت به بی اثرکردن تحریم هاست، مشخصا شما کدام یک از این راهبرد‌ها را در این سیاست گذاری کلان در پیش خواهید گرفت؟
عراقچی: هر دو راهبرد را باید در نظرگرفت، راهبرد اول خنثی سازی تحریم هاست اولویت بیشتری دارد که ماموریتی است که در صحبت‌های مقام معظم رهبری بر آن تکرار شد، دو تاماموریت ایشان تعریف فرمودند، ماموریت اول اولویت بیشتری دارد، بحث خنثی سازی و بی اثرسازی تحریم هاست، این یک ماموریتی است که به کل دولت مربوط می‌شود و وزارت خارجه باید کمک کند و در همین جهت حرکت کند و هدف اول ما این است که تحریم‌ها را تا حد امکان خنثی کنیم و فشار آن‌ها را بر مردم کم کنیم و این خود به خود تحریم کنندگان را هم از تحریم خودشان ناامید خواهد کرد و غیر از این که تحریم‌های شان بی اثر می‌شود و سیاست‌های شان هم بی اثر می‌شود و از تهدید‌های خودشان ناامید خواهند شد.
یک ماموریت دیگری در کنار این وجود دارد و این تلاش برای رفع تحریم هاست و این ماموریت خاص وزارت امورخارجه است و تعبیری حضرت آقا اشاره فرمودند در روز دیدار نمایندگان مجلس شورای اسلامی تقریبا یک ماه پیش، ۳۱ تیرماه و آن جا ایشان فرمودند که ما می‌توانیم تحریم‌ها را با ابزار‌های شرافتمندانه یا از طریق شرافتمندانه رفع کنیم البته اولویت با خنثی سازی است، ولی این تکلیف را ایشان به عهده وزارت خارجه به اعتقاد بنده گذاشتند که ما دنبال رفع تحریم‌ها همزمان هستیم، ولی رفع شرافتمندانه و این تعبیری که استفاده شد، تعبیردقیقی است و وزارت امور خارجه تلاش خودش برای رفع تحریم‌ها آغاز خواهد کرد و این تلاش از قبل شروع شده بود و در دولت شهید آیت الله رئیس ادامه پیدا کرد و مذاکرات مربوط به رفع تحریم‌ها در آن دولت هم بود و الان تلاش خواهیم کرد که به شکل عزتمندانه‌ای ان شاءالله احیا و جلو برود و اگر بتوانیم تحریم‌ها را برداریم، یک ساعت هم تاخیر نخواهیم کرد و این هم تعبیری است که حضرت آقا تعبیری است چند سال قبل استفاده کرده بودند و الان هم تعبیر معتبری است و تلاش ما مستمر خواهد بود و تلاش ما برای رفع تحریم‌ها از طریق مذاکره یا هر طریق شرافتمندانه و عزت مندانه دیگری حتما شروع خواهد شد و ادامه پیدا خواهد کرد و در این زمینه نه تاخیر خواهیم کرد، نه البته عجله خواهیم کرد، هیچ تعجیلی در کار نخواهد بود، ولی گرفتار مذاکرات فرسایشی نخواهیم شد، تعجیل و تاخیر بی جهت نخواهیم داشت اگر مذاکراتی شروع شود در کمال دقت و امانت خواهد بود و از همه تخصص‌های کشور در حوزه‌های فنی، سیاسی و حقوقی بهره برداری خواهیم کرد و تلاش خواهیم کرد که این بار با یک وفاق ملی در این حوزه وارد شویم، سیاست خارجی باید متکی باشد به یک اجماع ملی و به یک وفاق ملی که بتواند با قدرت و قوت بیشتری جلو برود، کسانی که با مذاکره کنندگان ما با دیپلمات‌های ما و با سفرای ما مواجه می‌شوند بد انند که یک ملتی پشت این سفیر و پشت این دیپلمات و مذاکره کننده وجود دارد و این طور دیپلمات‌های با اعتماد به نفس و قدرت بیشتری حرکت می‌کنند و طرف‌های ما می‌دانند که این فقط یک فرد نیست و یک ملتی است که بروز و ظهور پیدا می‌کند که کار بهتر و بیشتر پیش خواهد رفت و من تلاش خواهم کرد با همکاری مجلس شورای اسلامی و مراکز علمی و رسانه‌ها و صدا و سیما به طور خاص این آگاهی عمومی و این وحدت ملی پشت سر سیاست خارجی ایجادکنیم و همه نهاد‌های ذی ربط یک ارتباطی با این حرکت‌ها پیدا کنند و یک علقه‌ای پیدا کنند و مشارکت در آن داشته باشند و وقتی به نتیجه می‌رسیم با قوت اجرا شود.
سوال: مذاکرات ۱۴۰۰ به خاطر درخواست طرف مقابل با آن چه که در قانون اقدام راهبردی هم خوانی نداشت و به نتیجه نرسید این اقدام شرافتمندانه ذیل این قانون عملا تعریف می‌شود؟
عراقچی: توضیح مختصری بدهم، سال اواخر سال ۹۹ وقتی که آقای ترامپ شکست خورد برای دور دوم و آقای بایدن رئیس جمهور شد آمریکا ابزار علاقه کرد که به برجام برگردد واین درخواست از سوی آمریکا از طرف ایران رد نشد بلکه شرایطی برای آن گذاشته شد، شر ایطی که معروف شد به مواضع قطعی نظام که خود مقام معظم رهبری به صراحت فرموده بودند و مجلس قانون اقدام راهبری در همان حول و حوش تصویب کرده بودند و بعد از درخواست آمریکایی‌ها مذاکرات مربوط به احیای برجام در اوایل سال ۱۴۰۰ شروع شد و در چارچوب مواضع نظام و در چارچوب اقدام راهبری که شش دور از آن مذاکرات را بنده انجام دادم در زمان دولت قبل از دولت آقای رئیسی، بعد هم در زمان شهید رئیسی ادامه پیدا کرد، مراحلی طی کرد به هر حال به سرانجام نرسید، الان احیای آن مذاکرات به آسانی گذشته نیست، این را باید همه بدانیم، شرایط بین المللی عوض شده است در این فاصله جنگ اوکراین پیش آمده است که تاثیرات عمیقی را بر نگاه امنیتی اروپایی‌ها و ترتیبات امنیتی بین المللی گذاشته است، جنگ غزه و بحران در غزه، حمله رژیم صهیونیستی، کشتاری که در آن جا صورت گرفته است و شرایط منطقه را کاملا دگرگون کرده است و موارد دیگری که وقت نمی‌گیرم و تصویر نسبت به گذشته تصویر متفاوتی است، در خود برجام هم بعضی از تاریخ‌هایی که وجود داشته است، گذشته است و برجام به آن شکل فعلی که وجود دارد قابل احیا نیست به تعبیری، حتما باید این سند دوباره باز شود و قسمت‌هایی از آن مورد تغییر واقع شود و این کار آسانی نیست و وقتی سندی باز می‌شود و دوباره جمع کردن آن کار بسیار شاقی است و در مذاکرات ۱۴۰۰ مذاکره مربوط می‌شد به نحوه بازگشت به برجام، در رابطه با خود برجام هیچ مذاکره‌ای نداشتیم و الان یک مقدار شرایط متفاوت شده است و این‌ها را عرض می‌کنم با نگاه متفاوتی باید برویم در صحنه و آن شکل قبلی مذاکرات، آن توافق برجام همه این‌ها می‌تواند یک راهنمایی باشد می‌تواند یک مرجعی باشد برای رجوع و استفاده، ولی دیگر آن‌ها به آن شکل نمی‌تواند دوباره مورد اجرا وارد شود مذاکرات جدیدی باید شکل بگیرد شرایط البته در اروپا سخت است در آمریکا گرفتار انتخابات هستند و کار آسانی نخواهد بود، ولی ما تمام تلاش خودمان را خواهیم کرد این را یک ماموریت و تکلیف برای خودمان می‌دانیم که برای کاهش هزینه‌های تحریم‌ها برای مردم تلاش کنیم برای رفع تحریم‌ها هم تلاش بکنیم در دستور کار خواهیم قرار داد از همه استعداد علمی، سیاسی، حقوقی کشور واستفاده خواهیم کرد و امیدواریم که گام مثبتی در این جهت برداریم.
سوال: باز یک چیزی که خیلی دشوارتر می‌کند باز نوع رویکرد اروپایی‌ها و آمریکایی‌ها دارند به ویژه بعداز انتخابات خود آمریکایی‌ها که یک موضوع تقریبا مخالفی داشتند خود اروپایی‌ها خیلی واکنش جدی نداشتند در مراسم آقای پزشکیان هم خیلی سطح بالایی شرکت نکردند یا مثلا پریشب خانم هریس به نوعی رویکردی از سمت آن‌ها تقابلی است و کار را از این جهت هم برایشان سخت می‌کند درست است؟
عراقچی:من فکر می‌کنم رویکرد آقای دکتر پزشکیان دیدگاه‌هایی که مطرح فرمودندو سیاست‌هایی را که اعلام داشتند، منش و روشی که اعلام فرمودند نشان داد به طرف‌های دیگر در خارج از کشور که آن دوگانگی و دوقطبی که مدت‌ها تبلیغش می‌کردند این وجود ندارد، بنابراین روی اختلاف دولت و حکومت، روی اختلاف رهبری و رییس جمهور روی این باز‌ها دیگر نمی‌توانند بیایند سوار بشوند فکر می‌کنم رئیس جمهور محترم خیلی هوشمندانه و با درایت در این زمینه حرکت کردند خوب مورد استقبال عمومی جامعه هم قرار گرفت مورد استقبال عموم به هر حال کسانی که در مناصب مختلف هم هستند قرار گرفت
دولتی که معرفی کردند دولت وفاق ملی بود و رییس محترم هم به تلاش برای این وفاق ملی پاسخ مثبت داد همه وزرا را رای اعتماد بهشون داده شد بنابراین این برخلاف آنچه که انتظار داشتند شاید برخی از کشور‌های غربی یک نوع وحدت و یگانگی در عرصه داخلی و در عرصه خارجی توسط رییس جمهور محترم معرفی شد و لذا آن عکس العمل آن‌ها هم به آن شکلی بود که شما فرمودید که انتظار تحولات خیلی خاص و ویژه و رادیکالی نمی‌توانند داشته باشند حرکت دولت حرکت منطقی در چارچوب اصول سیاست خارجی ما که وجود دارد خواهد بود و انتظارات نابه جایی که آن‌ها دارند برآورده نخواهد شد همان طور که اول صحبت هم شما اشاره فرمودید در برنامه سیاست خارجی ما هم آمده که اصول سیاست خارجی دولت چهاردهم اولا قانون اساسی است و دوما سیاست‌های کلی نظام که ابلاغ شده توسط مقام معظم رهبری در حوزه سیاست خارجی سوم تدابیر و ارشادات مقام معظم رهبری به خصوص اصل راهبردی عزت، حکمت، مصلحت است چهارم اسناد بالا دستی ما است، سند چشم انداز توسعه، برنامه هفتم پیشرفت و قوانین مجلس محترم شورای اسلامی که در حوزه هسته‌ای قانون اقدام راهبردی یکی از آن‌ها هست مثلا، ولی بقیه قوانینی که مجلس محترم در حوزه سیاست گذاری خارجی تصویب کرده به همین ترتیب این‌ها اصول راهنمای ما است اصول بنیادی ما هست که چهارچوب هدف ما را مشخص می‌کند بنابراین هیچ قطبیتی، هیچ دوگانگی وجود نخواهد داشت ما در چهار چوب این اصول قاطعانه حرکت خواهم کرد و تمامی ظرفیت و استعداد خودمان را به کار خواهیم گرفت که بتوانیم منافع ملی کشور را تامین کنیم در همه حوزه ها.
سوال: و یکی از اولویت‌های حوزه سیاست خارجی به ویژه بعد از طوفان الاقصی مساله فلسطین است که یک پای آن آمریکایی‌ها هستند که دارند از این کشتار چهل هزار نفری که در غزه اتفاق می‌افتد همچنان حمایت می‌کنند شما از تعبیر مدیریت تخاصم استفاده کردید با این آمریکا با این مشخصات حالا در برجام اشاره کردید و پیشینه اش با ایران و آنچه که در غزه دارد اتفاق می‌افتد این را ممکن است یک مقدار باز بفرمایید که این مدیریت تخاصم با آمریکا اتفاق خواهد افتاد؟
عراقچی: ببنید بحث مقاومت، محور مقاومت اصولا بحث جدایی است و این را من در چهار چوب تخاصم با آمریکا بهش نگاه نمی‌کنیم این محور مقاومت براساس یک سری آرمان‌ها شکل گرفته و برای خودش مکتبی دارد، مکتب مقاومت که حالا بعضا سردار شهید سپهبد به عنوان بالاخره بنیان گذار این مکتب یا کسی که این مکتب را منصه ظهور رساند می‌شناسند این یک مکتبی دارد برای خودش و محور مقاومت مورد حمایت جمهوری اسلامی ایران خواهد بود در هر شرایطی این هم در برنامه ما به صراحت آمده هم در سخنرانی رئیس جمهور محترم روز تحلیف به صراحت بیان شد هم در صحبت‌هایی که من در مجلس محترم داشتم در روز رای اعتماد خیلی روشن بیان شد مورد استقبال نمایندگان محترم هم واقع شد هم سخنرانی من هم سخن رئیس جمهور با استقبال نمایندگان محترم واقع شد این یک سیاست اصولی ما هست و ناشی از یک مکتبی هست اینجاست که می‌گویند بعضی تخاصمات ما با آمریکا حل شدنی نیست به خاطر این هست که این مواردی که ما بهش اعتقاد داریم آرمان‌هایی که بهش اعتقاد داریم اصولاً اجازه نمی‌دهد که این تخاصمات رفع بشود؛ بنابراین وقتی به آن سمت به آن تخاصم می‌رسیم کار ما مدیریت است و تکرار می‌کنم مدیریت یعنی اینکه اجازه ندهیم هر هزینه‌ای به ما تحمیل بشود بله خصومت وجود دارد، ولی دلیل ندارد هر هزینه‌ای را بپردازیم دلیلی ندارد مردم هر فشاری را تحمل بکنند وظیفه ماست که تا جایی که می‌توانیم فشار کاهش بدهیم تا جایی که می‌توانیم هزینه‌های مردم را کاهش بدهیم آن به جای خودش مقاومت چیزی هست که مواضع ما تغییر نخواهد کرد و جزء آرمان‌های ماست ناشی از یک اعتقاد و مکتب هست و حمایت ما از مقاومت و همه گروه‌هایی که در محور مو قامت قرار می‌گیرند همه کشور‌هایی در حوزه مقاومت قرار می‌گیرند یک اصل تغییرناپذیر هست و ما به این سیاست اصولی خودمان ادامه خواهیم داد.
قطعاً حمایت از مردم لبنان و حمایت از مردم فلسطین مردم مظلوم فلسطین به خصوص در غزه و حمایت از مردم در یمن حمایت از مردم در هر جای دیگر جهان اسلام به خصوص در حوزه محور مقاومت جزو سیاست‌های تغییرناپذیر و دولت چهاردهم خواهد بود.
سوال: و الان در ماجرای غزه که همچنان درگیرش هستیم حالا با توجه به اینکه سازمان همکاری اسلامی جلسه برگزار کردند شورای امنیت جلسه تشکیل داد به عنوان یک کنشگر در این حوزه در حوزه سیاست خارجی مشخصا چه اقدام خاصی انجام خواهیم داد؟
عراقچی: ببینید اینجا جایی هست که مشمول همان بند فعال در عنوان سیاست خارجی ما می‌شود ما در خصوص غزه خوب در آن بحث مقاومت که مطرح می‌شود ما کاملاً حضور و بروز خودمان را داریم، اما وقتی در عرصه سیاسی وارد می‌شویم در عرصه دیپلماتیک خوب کشور‌های دیگری هستند که دارند مثلاً مذاکرات آتش‌بس را میانجیگری می‌کنند یا سیاست‌ها را جلوی می‌برند و این به اعتقاد من کافی نیست سیاست خارجی ما باید فعال باشد باید ایفای نقش نه فقط در میدان در دیپلماسی هم داشته باشد و ما برای این باید طراحی بکنیم و این‌طور نیست که کشور‌های دیگری وارد بشوند و به اصطلاح مذاکرات مربوط به آتش بس مذاکرات مربوط به حال هر اقدامی که صورت بگیرد را بدون توجه به خواست مردم فلسطین بدون توجه به مواضع ایران بخواهند طراحی بکنند و پیش ببرند سیاست خارجی ما تلاش خواهد کرد که در این زمینه به طور فعال وارد بشود من از همکاران خودم در وزارت امور خارجه خواستم که در این زمینه طراحی داشته باشند.
سوال: یعنی طرح مشخصی را آماده می‌کنید؟
عراقچی: طرح مشخصی داشته باشیم و براساس آن طرح حرکت بکنیم جمهوری اسلامی را همه دنیا اذعان می‌کند به حضور نقش میدانی اش و باید به حضور و نقش سیاسی ما هم ان‌شاءالله اعتراف بکنند و ما در این هم زمینه حرکت می‌کنیم.
سوال: یکی از اتفاقات خوبی که افتاد در حوزه سیاست خارجی عضویت ایران در پیمان‌ها و سازمان شانگهای و بریکس بود، اما آن طوری که انتظار می‌رفت طعم این موفقیت‌ها در اقتصاد ایران چشیده نشد و مردم خیلی آثار آن را هنوز فاصله دارد تا بخواهد در سفره‌های خودشان احساس کنند شما برای فعال کردن ظرفیت این عضویت‌ها چه اقدام موثری را انجام خواهید داد؟
عراقچی: بینید یکی از مباحث مهم ما بحث دیپلماسی اقتصادی هست و دیپلماسی اقتصادی قطعاً بخش مهمی از فعالیت وزارت امور خارجه و حرکت سیاست خارجی ما را در برخواهد گرفت من معتقد هستم که وزارت امور خارجه و سیاست خارجی ما باید در مدار پیشرفت اقتصادی کشور قرار بگیرد یعنی پیشرفت اقتصاد کشور در چه مداری و در چه محوری طراحی‌شده، سیاست خارجی هم در همان جهت برود حرکت بکند طراحی بکند و جلو برود و این یک وظیفه سنگینی را برای ما ایجاد می‌کند وظیفه وزارت امور خارجه چه است این را باید دقت داشته باشیم وزارت امور خارجه وارد فعالیت‌های اقتصادی قرار نیست بشود و نخواهد شد، اما باید راه را باز بکند برای فعالان بخش اقتصادی چه در حوزه بخش دولتی چه در بخش خصوصی ما باید موانع را رفع کنیم، باید تسهیلاتی ایجاد بکنیم ب، اید بازار‌های جدید را پیدا بکنیم و معرفی بکنیم باید فضا‌های سیاسی مطلوبی را ایجاد بکنیم که فعالان اقتصادی در این فضا حرکت بکنند بیایند جلو و استفاده بکنند یکی از اقدامات در همین رابطه یکی از فضا‌هایی که باید ایجاد بشود استفاده از ظرفیت سازمان‌های منطقه‌ای و بین‌المللی هست که شما هم نام بردید بحث شانگهای، بریکس، اتحادیه اوراسیا و ...
خوب وزارت امور خارجه وظیفه‌اش این است که عضویت در این سازمان‌ها را در این نهاد‌ها را محقق بکند و وارد آن‌ها بشود، ظرفیت‌هایی که وجود دارند را شناسایی بکند و این‌ها را به بخش‌های اقتصادی کشور منتقل بکنیم بعد از آن هست که بخش‌های اقتصادی عرض کردم چه دولتی و چه خصوصی باید در این فضا و در این بستر حرکت بکنند و ان‌شاءالله منافع اقتصادی را به دست بیاورند که آن وقت آثار خودش را در سفره‌های مردم نشان بدهد ما در وزارت امور خارجه همان‌طور که عرض کردم خودمان فعالیت اقتصادی نمی‌کنیم، ولی راه را باز می‌کنیم مثالی را من در مجلس برای نمایندگان محترم زدم خیلی بیانگر دقیقاً آنچه بود که باید اتفاق بیفتد ما در به اصطلاح دریا‌های نزدیک قطب شمال خوب می‌دانید در زمستان یخ‌های قطوری دریا‌ها و اقیانوس‌ها می‌بندند تا قطر دو متر هم بعضاً می‌رسد و در آنجا کشتی‌های یخ‌شکنی هستند که این‌ها وظیفه‌شان شکستن یخ‌ها و باز کردن راه است کشتی کوچکی است، ولی موتور بسیار قوی‌ای دارد و آن جلویش سپر بسیار قوی دارد و به این شکل است که یخ‌ها را میشکند و می‌رود جلو و بعد کشتی‌های تجاری، باری نفت‌کش‌ها این‌ها پشت سرش حرکت می‌کنند به مقاصد خودشان وظیفه وزارت امور خارجه، وظیفه دیپلماسی اقتصادی وظیفه آن کشتی یخ شکن هست که باید راه را باز کند یخ‌ها را بشکافد و برود جلو موانع را بردارد که این موانع از انواع و اقسام هستند یکی از آن‌ها مهم‌ترینس خوب طبیعتاً همان تحریم‌ها هستند که وجود دارد و باید وزارت امور خارجه آن کشتی یخ شکن باید موانع را کنار بزند و راه را باز کنند تا بتوانند کشتی‌های تجاری پشت سرش حرکت بکنند و به مقاصد خودشان برسند به طور طبیعی یک هماهنگی صد درصدی باید بین کشتی یخ‌شکن و کشتی تجاری وجود داشته باشد نمی‌شود کشتی یخ‌شکن مسیری را باز بکنه کشتی تجاری از یک مسیر دیگری برود خوب تو موانع گیر می‌کند تو یخ گیر می‌کند یا نمی‌شود کشتی تجاری بخواهد بیاید مثلاً بندر الف برود کشتی یخ شکن بندر ب را باز بکند مسیر را، این هماهنگی کامل باید به صورت صد در صدی وجود داشته باشد دیپلماسی اقتصادی را ان‌شاءالله به این ترتیب ما طراحی خواهیم کرد در هماهنگی کامل با بخش‌های اقتصادی کار ما همان طوری که عرض کردم فضاسازی هست، مانع زدایی هست، راهگشایی هست ایجاد فضا و بستر سیاسی مطلوب هست تا بخش‌های اقتصادی بتوانند درش حرکت بکنند و خوب اینجا البته نیاز دارد که دولت هم تسهیل بکند به اصطلاح کار فعالین اقتصادی در داخل، ما خیلی جا‌ها هست که حالا اینطوری که من می‌شنوم از بخش‌های اقتصادی که بیشتر دچار بعضی از آن‌ها به تعبیر خودشان تحریم‌های داخلی هستند یعنی قوانین دست‌وپاگیر مشکلات بروکراسی که این‌ها هم بعضاً به اندازه تحریم‌های خارجی مانع از کار هست خیلی جا‌ها راه باز شده برای تجارت، ولی کشتی‌های تجاری خودشان توان حرکت را ندارند که این‌ها باید هم اصلاح بشود ما به وظیفه خود عمل خواهیم کرد همان‌طور که عرض کردم یکی از مهم‌ترین وظایف مان خنثی سازی‌ها تحریم‌ها هست و ضمناً تلاش برای رفع تحریم‌ها که یک مانع بزرگ را از سر راه اقتصاد ایران بردارد و ان‌شاءالله در این مسیر حرکت کند.
سوال: مشخصاً سفارتخانه‌ها در بخش رایزنی‌های بازرگانی آیا ماموریت‌ها جدیدی برایشان تعریف خواهد شد یا همان رویکرد حالا ممکن است یک بخش سفارتخانه‌ها فعال‌تر باشند؟
عراقچی: من در برنامه خودم به طور مشخص آورده‌ام این یکی از دغدغه‌های من همیشه بوده که سفارتخانه‌های ما در خارج از کشور باید ماموریت‌هایی مشخصی برایشان تعریف شود و برای هر سفارتخانه‌ای چه بسا ماموریت جداگانه‌ای و باید نقش‌ها تعریف بشود و مشخص باشد که این‌ها در چه مسیری باید حرکت بکنند چه نیاز‌هایی را باید برآورد بکنند چه یخ‌هایی را باید بشکنند و چه مسیر‌هایی را باید باز بکنن د و بعد قابل سنجش و ارزیابی هم باشد که همکاران ما که برای حضور در سفارت می‌روند سفیری که تعیین می‌شود مشخص باشد که چه ماموریتی باید انجام بدهد از کجا باید حرکت کند به کجا برسد و در نهایت هم بشود ارزیابی و سنجش کرد سفارت خانه‌های ما البته خیلی زحمت کشیدند خیلی تلاش می‌کنند در شرایط تحریمی در شرایط سیاسی سخت که با بعضی از کشور‌ها به اصطلاح وجود دارد واقعاً مردانه ایستادگی می‌کنند تحمل می‌کنند و کار خودشان را تلاش می‌کنند جلو ببرند، ولی ما باید بیش از این تلاش بکنیم باید حتماً تدوین بکنیم ماموریت‌های هر سفارتی را به صورت جداگانه تعریف بکنیم که چه فعالیت‌هایی را باید انجام بدهند و ضمناً ارزیابی بکنیم و بازخواست هم بکنیم برای ماموریت‌هایی که باید انجام بدهند و این را ان‌شاءالله برایش طراحی خواهیم کرد.
سوال: حالا، چون راجع به برنامه هفتم داریم صحبت می‌کنیم آنجا یک تکلیفی را مشخص کرده گفته که طرح جامع ارتقای کارآمدی و اثر بخشی سیاست اقتصادی به‌ویژه در زمینه اقتصاد دانش بنیان با تمرکز بر پیوند‌های اقتصادی با همسایگان کشور‌های آسیایی آفریقایی آمریکایی لاتین قدرت‌های نو ظهور و سازمان‌های بین‌المللی از جمله شانگهای ظرف سه ماه از لازم الاجرا شدن این قانون با همکاری سایر دستگاه‌های اجرایی نمی‌دانید این طرح بعد از اون سه ماه تدوین شده یا نه نمی‌دونم شما اطلاایع دارید در چه مرحله‌ای است؟
عراقچی: فکر می‌کنم خورده به همین دوران تغییر تحول به هرحال حادثه‌ای که پیش آمد و خوب کار‌ها را مقداری مختل کرد دو، سه ماهی یک تغییراتی در بعضی کار‌ها پیش آمد اگر چه کشور کاملاً نه تنها تناسبات خودش را حفظ کرد کارآمدی خودش را هم حفظ کرد و ادامه داد انتخابات در کمال آرامش طراحی شد اجرا شد همه این‌ها درست است، ولی خوب طبیعی هست که بعضی از امور مثل این متوقف بمانند تا دولت بعدی بیاید و خودش برنامه‌ریزی که باید انجام بدهد در این زمینه ما حتماً اینکار را خواهم کرد من در برنامه خودم هم آورده‌ام و ان‌شاءالله آن ترتیبات را هم اجرایی خواهیم کرد و و گزارش خواهیم داد.
سوال: یکی از نکاتی که به نظر مثل خیلی مغفول مانده در دهه‌های گذشته به‌ویژه آن استفاده نکردن آنهاست، استفاده نکردن از ظرفیت‌های دیپلماسی عمومی و رسانه‌ای است به ویژه با سمت سفارتخانه هاست آن نوع تعامل شان با رسانه‌هایی که در کشوری که ماموریت دارند در این حوزه چه برنامه مشخصی برای استفاده از ظرفیت رسانه‌ای خواهید داشت؟
عراقچی: من اول اعتقاد خودم را عرض بکنم بعضاً بحث میدان و دیپلماسی پیش می‌آید و من که واقعاً معتقدم در برنامه هم به صراحت آورده‌ام که هیچ تفاوتی بین میدان و دیپلماسی قائل نیستند و این دو را یک واحد یکپارچه می‌دانم که با هم حرکت می‌کنند در جهت اهداف مشخص و هر کدام دیگری را تکمیل می‌کند هر کدام وظایف خودش را انجام می‌دهد خوب حالا به این من می‌خواهم یک ضلع سومی اضافه بکنم و آن ضلع رسانه است یعنی دیپلماسی، میدان و رسانه این سه تا باید باهم حرکت بکنند این اعتقاد شخصی خودم را، تجربه چهل ساله خودم را در حوزه سیاست خارجی هم عرض بکنم حتماً میدان، دیپلماسی، رسانه. رسانه است که روایت سازی می‌کند رسانه هست که تصویر را ارائه می‌دهد رسانه هست که ممکن است یک شکستی را پیروزی جلوه بدهد یک پیروزی را شکست جلوه بدهد من نمونه‌های متعدد دارم نمی‌خواهم الان وقت تان را بگیرم.
در حال تکمیل...