عکس مستند مانع تحریف تاریخ است/ عکاسی مستند برادر مستندسازی است

جاوید خدمتی عکاس، مدرس و عضو انجمن عکاسان ایران در گفت‌وگو با میزان درباره عکاسی مستند گفت: عکاسی مستند از مهم‌ترین شاخه‌های عکاسی است که از بدو تولد دوربین و عکس در خدمت مخاطب بوده است. شاید بتوان عکس مستند را اینگونه تعریف کرد که عکسی است صادق و بدون دخل و تصرف در موضوع و قضاوت در چگونگی سوژه و اتفاق در حین ثبت. نکته حائز اهمیت این است که قطعا این عکس در طول زمان جنبه اسنادی پیدا می‌کند. 

خدمتی درباره اهمیت این شاخه از عکاسی مطرح کرد: اهمیت عکاسی مستند همان جنبه اسنادی داشتن عکس است. تا زمانی که دوربین اختراع نشده بود، خبرها و رویدادهای مهم تاریخی در طول زمان تحریف و اخبار و نقل رویدادها به روایت‌ها و حکایت‌ها و افسانه‌ها تبدیل می‌شد و به نوعی مسیر تاریخ‌نگاری به تاریخ‌سازی می‌رفت. عکس مستند خدمت بزرگی به تاریخ نگاری کرد و نقش بزرگی در جلوگیری از تحریف تاریخ بازی کرد. هرچند خود نیز در این مسیر آسیب‌هایی دید. ما در طول تاریخ عکاسی، عکس‌های مستند زیادی داریم که در شفاف سازی، تبیین چگونگی و واقعیت رویداد و اصلاح رفتارها نقش بسزایی داشته‌اند. 

این عکاس درباره لزوم توجه ویژه به عکاسی مستند توضیح داد: توجه به عکاسی مستند، خدمت به نظام حاکم، تصمیم گیرندگان حاکم، دوست داران جامعه سالم، آیندگان، پژوهشگران و تاریخ است. عکاس مستند می‌تواند چشم سوم جامعه باشد و زشتی‌ها و پلیدی‌ها و ناکارآمدی‌ها را به نمایش بگذارد و وجدان‌ها را بیدار کند و تلنگر بزند. البته عکاسی مستند این توانایی را دارد که داستان را وارونه نشان دهد و این لزوم توجه به عکاسی مستند را دوچندان می‌کند. 

خدمتی در پاسخ به این پرسش که بیشتر در حوزه تجسمی به این بخش توجه می‌شود، آیا نیاز نیست تا در حوزه سینما هم به آن توجه شود، بیان کرد: قطعا عکاسی مستند در حوزه سینما می‌تواند اثرگذار باشد. سینمای مستند شاید شکل بسط داده شده عکاسی مستند است و عکاسی مستند می‌تواند در ایده‌یابی و برجسته‌سازی موضوعات اجتماعی و دیگر موضوعات، کمک حال فعالان حوزه سینمای مستند باشد. 

وی درباره توجه به بخش عکاسی مستند در جشنواره «سینماحقیقت» که مختص سینمای مستند است، توضیح داد: اگر این اتفاق بیافتد اتفاق مبارکی است. عکاسی مستند و سینمای مستند هر دو رسالت مشترکی دارند و جای خالی عکاسی مستند در رویدادهایی مانند جشنواره «سینماحقیقت» احساس می‌شد. من احساس می‌کنم عکاسی مستند برادر بزرگتر سینمای مستند است که گرچه پر از تجربه و راهکار است ولی مانند سینمای مستند، بلندگو ندارد. جشنواره «سینماحقیقت» می‌تواند اهمیت جایگاه عکاسی مستند را در جامعه رسانه‌های دیداری ارتقا دهد. 

خدمتی در پایان درباره اوضاع عکاسی مستند ایران گفت: امروزه وضعیت عکاسی مستند در ایران بی‌تاثیر از وضعیت اقتصاد کشور نیست. متاسفانه عکس مستند نه از سوی متولیان فرهنگی و نه از سوی اکثریت مخاطبان حمایت می‌شود. عکس مستند نه به فروش می‌رود، نه سفارش می‌شود و نه پشتیبانی. عکاس مستند بیشتر به خاطر علایق شخصی و دغدغه‌های اجتماعی خود به این شاخه روی می‌آورد. امروزه عکاسی مستند چه در ایران و چه در جهان با چالش‌های مهمی روبه‌روست که آینده را مبهم نشان می‌دهد. چالش‌هایی مانند گسترش دوربین‌های همراه و هوشمند و به تبع آن انبوهی تصویر، برنامه‌های ویرایشی، رسانه‌های اجتماعی، پدیده هوش مصنوعی و… که نیاز به بحث جداگانه‌ای دارد.

انتهای پیام/