حقوق بشر اسلامی؛ جایگزینی برای نسخه شکست‌خورده غربی

خبرگزاری میزان – چهاردهم مرداد یادآور روزی است که کشور‌های اسلامی تصمیم گرفتند، در نهایت در برابر حقوق بشر تحمیلی غربی بایستند و جهان را با مفهومی از حقوق بشر آشنا کنند که ادعا‌های حقوق بشر غربی را با چالش‌های جدی مواجه می‌کرد؛ در چنین روزی اعلامیه حقوق بشر اسلامی از سوی کشور‌های عضو سازمان کنفرانس اسلامی منتشر شد تا احترام به ارزش‌های انسانی زیر فشار استاندارد‌های دوگانه غربی از دست نروند.

دلیل این امر، اهمیتی است که موضوع حقوق بشر در تاریخ زیست نوع بشر روی کره خاکی دارد؛ موضوعی که مدعیان غربی آن را با استاندارد‌های دوگانه خود از مفهوم تهی و به ابزاری جهت دستیابی به اهداف نامشروع تبدیل کرده‌اند.

کشور‌های اسلامی تلاش‌های مختلفی را برای ارائه اعلامیه مشترک حقوق بشر اسلامی انجام دادند؛ تدقیق، بررسی و جمع‌بندی پس از اعلامیه حقوق و تکلیف اساسی انسان در اسلام در سال ۱۹۷۹ در مکه و سند حقوق بشر در اسلام در سال ۱۹۸۸ در طائف عربستان، در پنجم آگوست ۱۹۹۰ (۱۴ مرداد ۱۳۶۹) به انتشار اعلامیه حقوق بشر اسلامی در شهر قاهره منتج شد.

جمهوری اسلامی ایران در سال ۱۳۸۷ به سازمان کنفرانس اسلامی پیشنهاد کرد که سالروز تصویب اعلامیه حقوق بشر اسلامی و کرامت انسانی که به اختصار اعلامیه قاهره خوانده می‌شود، به‌عنوان روز حقوق بشر اسلامی تعیین شده و به تقویم کشور‌های عضو سازمان اضافه شود.

حقوق بشر شامل اصولی می‌شود که امنیت بی‌حدوحصری را که تضمین‌کننده زندگی با عزت و احترام در این جهان است، برای بشر فراهم می‌کند؛ مفهوم حقوق بشر بسیار جهان‌شمول بوده و همه جنبه‌های زندگی را در برمی‌گیرد، هرچند این جهان‌شمولی زیر سایه میراث استعمارگری غرب سبب شکل‌گیری حقوق بشر غربی شده است که مدعیانش تلاش دارند آن را به اجبار به تن همه کشورها کنند.

اجرای اصول و مبانی حقوق بشری، زندگی نوع بشر را از هرگونه تعدی، ظلم و تجاوز مصون می‌دارد و حقوق آن را تامین می‌کند.

با وجود این، مفهوم و اصول حقوق بشری به دلیل سوءاستفاده برخی از بازیگران جهانی در حال تهی شدن از معنا و تبدیل شدن به ابزاری برای رسیدن به اهدافی خاص است.

اعلامیه حقوق بشر اسلامی چیست؟

اعلامیه حقوق بشر اسلامی به‌عنوان بیانیه‌ای مشترک و نه کنوانسیون یا معاهده‌ای الزام‌آور، شامل یک مقدمه و ۲۵ ماده است؛ محتوای این اعلامیه مانند محتوای اعلامیه جهانی حقوق بشر، آزادی سیاسی و اجتماعی و بسیاری از آزادی‌های دیگر را جزو حقوق انسان‌ها می‌داند و دولت و جامعه را مسئول فراهم کردن محیط زندگی برای برخورداری از این حقوق معرفی می‌کند.

با وجود این، فصول تمایز متعددی میان حقوق بشر اسلامی و غربی وجود دارد.

اعلامیه حقوق بشر اسلامی با هدف رفع خلاء‌های موجود در اعلامیه جهانی حقوق بشر، نوآوری‌های حقوق بشری ارزشمندی را در خود گنجانده است، زیرا این اعلامیه واکنشی به اعلامیه جهانی حقوق بشر است که تعریفی مطلق از انسان به میان می‌آورد.

مهم‌ترین ویژگی‌های اعلامیه حقوق بشر اسلامی در مقابل اعلامیه جهانی حقوق بشر که نسخه حقوق بشر غربی را نمایندگی می‌کند، عبارتند از: ممنوعیت استعمارگری، حق مبارزه در برابر استعمارگران، ممنوعیت برده‌داری و بردگی، حق زندگی در محیط پاک و دور از مفاسد اخلاقی و حتی لزوم حرمت انسان پس از مرگ.

با وجود همه این‌ها، اصلی‌ترین ویژگی حقوق بشر اسلامی این است که حق تعلق گرفته به انسان را از جانب خدا می‌داند و از این رو هرگونه تعدی و تجاوز به آن جرم محسوب می‌شود.

چرا حقوق بشر اسلامی تدوین شد؟

بشر در عصری زندگی می‌کند که پیچیدگی‌های بی سابقه تکنولوژیکی سبب شگفتی و البته سردرگمی و تا حدی رنج آن شده است؛ در عین حال، تعصب‌ها و نابرابری‌هایی که نسل بشر را در طول تاریخ گرفتار کرده‌اند، همچنان وجود دارند و تداوم رنج‌های ناگفته بشر را سبب می‌شوند؛ نابرابری‌های اجتماعی، نژادی، ... همچنان وجود دارند و نابرابری‌های اقتصادی و اجتماعی آسیب‌های زیادی را به اقشار مختلف وارد می‌کنند؛ ...

اینجاست که موضوع حقوق بشر به شکل ویژه مورد توجه قرار می‌گیرد و نیاز به آن به شدت احساس می‌شود.

حقوق بشر غربی که از سوی استعمارگران سابق طراحی شده تا مطامع سیاسی، نظامی، اقتصادی، فرهنگی، ... آن‌ها را در سطح جهان تامین کند، به دلیل تمرکز و اولویت دادن به فرهنگ غربی نه‌تنها نتوانسته ابتدایی‌ترین حقوق بشری را تامین کند، بلکه با نادیده گرفتن تفاوت‌های میان ملل مختلف به ناقض حقوق بشری آن‌ها تبدیل شده است.

یکی از اصلی‌ترین دلایل این روند، نادیده گرفته‌شدن صدای کشور‌های مسلمان از سوی کشور‌های غربی هنگام تهیه پیش‌نویس اعلامیه جهانی حقوق بشر به دلیل نگاه استعمارگرانه غرب است؛ موضوعی که در نهایت به شکاف آشکار میان تفسیر غربی حقوق بشر و تفسیر اسلامی آن تبدیل شد.

در حال حاضر، کشور‌های اسلامی نه فقط حق شرط در موضوع حقوق بشر برای خود قائل هستند، بلکه برای گسترش حقوق بشر اسلامی در شورای حقوق بشر سازمان ملل فعالانه تلاش می‌کنند.

جمهوری اسلامی ایران یکی از پرچمداران معرفی حقوق بشر اسلامی و بسط آن در سازوکارهای حقوق بشری بین‌المللی از جمله شورای حقوق بشر سازمان ملل است.

• بیشتر بخوانید:
• تشدید بحران‌های انسانی در جهان؛ مرگ توهم حقوق بشر غربی
• نسخه حقوق بشر غربی؛ تناقض‌ها و تحریف‌ها

مهم‌ترین ویژگی‌های حقوق بشر اسلامی

حقوق بشر اسلامی دارای مختصات و ویژگی‌های خاص و مهمی است که آن را از نسخه غربی حقوق بشر متمایز می‌کند.

توجه ویژه به حقوق زنان در زمینه‌های مختلف، برابری انسان‌ها، حقوق شهروندی، حقوق تولد و امنیت، حقوق بشردوستانه، آزادی عقیده، حق داشتن یک استاندارد اساسی زندگی، استحقاق عدالت و حقوق، حق زندگی و مسئولیت متقابل از مهم‌ترین ویژگی‌های یادشده هستند.

قطعا می‌توان از حق آزادی فرد در حقوق بشر اسلامی به‌عنوان یکی از وجوه برتری این حقوق بر نسخه غربی یاد کرد؛ چراکه تجارت برده به‌عنوان سنگ بنای تاسیس شمار قابل توجهی از کشور‌های غربی همچنان در اشکال مدرن در این کشور‌ها ادامه دارد و سبب نقض حقوق افراد می‌شود.

مانع‌تراشی غرب در مسیر حقوق بشر اسلامی

کشور‌های غربی که با استاندارد‌های دوگانه حقوق بشر ادعایی خود را از معنا و مفهوم تهی کرده و به شکست کشانده‌اند، تلاش می‌کنند تا از طریق طرح ادعا‌های بی‌اساس حقوق بشر اسلامی را زیر سوال ببرند.

این در حالی است که گستردگی اصول و مبانی درنظر گرفته شده در حقوق بشر اسلامی به فرهنگ‌ها و ادیان مختلف احترام می‌گذارد و به‌صورت جدی بر انجام رسالت خود تاکید دارد.

بررسی حقوق بشر اسلامی ثابت می‌کند که برخلاف ادعا‌های غرب درباره وجود موانعی برای اجرای حقوق بشر در نسخه اسلامی، اسلام مانع و رادعی در مسیر حقوق بشر ایجاد نمی‌کند.

نگاه اسلامی به حقوق بشر

ناکامی و شکست حقوق بشر غربی در تامین حقوق بشری مردم جهان سبب شد تا اعلامیه جهانی حقوق بشر اکنون جز سندی نمادین که شکستش ثابت شده، نباشد.

حقوق بشر اسلامی نه فقط نتیجه واکنش کشور‌های مسلمان به حقوق بشر طراحی شده از سوی کشور‌های غربی بلکه ناتوانی همین اصول در رسیدگی به مسائل فوری جهان اسلام به‌ویژه موضوع فلسطین است.

کشور‌های مسلمان و همه کشور‌های جهان طی ۱۰ ماه گذشته شاهد نقض حقوق بشری مردم غزه و سکوت مدعیان غربی حقوق بشر بودند؛ سکوتی که تداوم جنایتی را سبب شد که تاکنون حدود ۶۰ هزار قربانی برجای گذاشته است.

در عین حال، کاستی‌های حقوق بشر غربی، ورای عدم اجرا یا اجرا براساس استاندارد‌های دوگانه است؛ این نسخه حقوق بشر حتی توانایی پاسخگویی به حقوق بشری متعددی را ندارد و این موضوع را می‌توان در تشدید جهانی بحران‌های حقوق بشری مشاهده کرد.

انتهای پیام/