تاریخچه چهارده انتخابات ریاست جمهوری در ایران

خبرگزاری میزان - اولین گام در اجرای قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، برگزاری انتخابات ریاست جمهوری است و فضای سیاسی کشورمان طی سال‌های بعد از انقلاب دستخوش تغییرات زیاد شده است. در این مجال تاریخچه این انتخاب مهم سیاسی را مرور می‌کنیم.

 اولین دوره انتخابات ریاست جمهوری

در بحبوحه پیروزی انقلاب اسلامی و در تاریخ ۱۶ بهمن ۱۳۵۷، به امر امام خمینی (ره) و با هدف رسیدگی به اوضاع مردم، مهندس مهدی بازرگان مامور به تشکیل دولت موقت شد، اما کمتر از یکسال بعد و پس از اشغال سفارت آمریکا به وسیله‌ دانشجویان مسلمان پیرو خط امام، بازرگان و اعضای دولت به‌علت اختلاف نظر در امر اداره‌ کشور در تاریخ ۱۴ آبان ۱۳۵۸ استعفا کردند و امام خمینی رحمه الله علیه نیز ضمن پذیرش استعفای آنان در پیامی خطاب به شورای انقلاب وظایف دولت موقت و امور مشخصی از جمله تهیه مقدمات همه‌پرسی قانون اساسی، تهیه مقدمات انتخابات مجلس شورای ملی و تهیه‌ مقدمات تعیین رئیس جمهوری را به این نهاد واگذار کردند.

در این راستا پس از تصویب متن نهایی قانون اساسی به‌وسیله‌ منتخبان ملت در مجلس بررسی نهایی قانون اساسی و تایید امام راحل بر آن، شورای انقلاب مقدمات برگزاری همه‌پرسی قانون اساسی را در تاریخ ۱۱ و ۱۲ آذر ۱۳۵۸ فراهم کرد. قانون اساسی با رای موافق ۹۹.۵ درصد از شرکت‌کنندگان در همه‌پرسی تایید شد.

یکی از چالش‌های مهم حقوقی در اجرای قانون تقدم و تاخر برگزاری انتخابات ریاست جمهوری بر برگزاری انتخابات مجلس شورای ملی بود.

حجت‌السلام هاشمی رفسنجانی به‌عنوان سرپرست وزارت کشور و عضو شورای انقلاب در خصوص این ابهام بیان داشت که سازوکار طراحی شده برای زمانی است که مجلس تشکیل شده باشد و در شرایط فعلی بلافاصله پس از تشکیل قانونی مجلس، رئیس جمهور در مراسم تحلیف شرکت خواهد کرد و فرصت موجود ما بین انتخاب رئیس جمهور و مراسم تحلیف فرصت خوبی برای شناسایی افراد صالح برای حضور در کابینه خواهد بود.

بر اساس اطلاع وزارت کشور انتخابات در روز ۵ بهمن ۱۳۵۸ برگزار می‌شد و زمان آغاز ثبت نام کاندیدا‌های ریاست جمهوری ۱ دی ۱۳۵۸ اعلام شده بود و داوطلبان فرصت داشتند تا تاریخ ۸ دی ۱۳۵۸ با مراجعه به وزارت کشور درخواست خود مبنی بر نامزدی انتخابات را اعلام کنند.

هر چند بر اساس اصل ۹۹ قانون اساسی وظیفه‌ نظارت بر انتخابات ریاست جمهوری بر عهده‌ شورای نگهبان قرار گرفته بود، اما از آن‌جا که احتمال عدم تشکیل شورای نگهبان پیش از برگزاری انتخابات ریاست جمهوری وجود داشت، ذیل بند ۴ اصل ۱۱۰ قانون اساسی مقرر می‌داشت، صلاحیت داوطلبان ریاست جمهوری از جهت دارا بودن شرایطی که در قانون اساسی درج شده باید در دوره اول، قبل از برگزاری انتخابات به تأیید رهبری برسد.

از همین رو پس از پایان زمان ثبت نام؛ امام خمینی (ره) در روز ۱۴ دی ماه ۱۳۵۸ پیام مهمی در خصوص فرآیند تایید و رد صلاحیت نامزد‌های انتخابات ریاست جمهوری صادر کردند. بر اساس این پیام حضرت امام راحل به واسطه مصالح و جهات لازم، از جمله وضع استثنایى کشور و الزام به عدم تاخیر در روند اجرای انتخابات ریاست جمهوری از یکسو زمان طولانی مورد نیاز برای شناسایى بیش از ۱۲۰ نفر از سوی دیگر امر تایید و رد صلاحیت‌ها را به مردم واگذار کردند تا خود سرنوشتشان را تعیین کنند.

یکی از فرآیند‌های برگزاری انتخابات ریاست جمهوری که نظارت بر آن ضروری به‌نظر می‌رسید، تبلیغات نامزد‌های انتخاباتی بود. از همین‌رو ماده ۱۶ لایحه قانونی انتخاب اولین رئیس جمهور کشور جمهوری اسلامی ایران مهلت قانونی انجام فعالیت‌های انتخاباتی را ۱۵ روز و تا ۲۴ ساعت به آغاز فرآیند رای‌گیری تعیین کرده بود.

کمیسیون ویژه‌ای تحت عنوان کمیسیون نظارت بر تبلیغات انتخاباتی وظیفه‌ نظارت و تضمین برخورداری نامزد‌ها از امکانات دولتی بطور مساوی را بر عهده داشت. این کمیسیون متشکل از یکی از مستشاران دیوان‌عالی کشور به انتخاب رئیس دیوان‌عالی کشور، نماینده امام و نماینده شورای انقلاب بود.

این کمیسیون در مقام تعیین وقت برای هر یک از نامزد‌های انتخابات ریاست جمهوری به این نتیجه می‌رسد که برخی از نامزد‌ها مبتنی بر سوابق خود صلاحیت بهره‌مندی از امکانات رادیو و تلویزیون جمهوری اسلامی را ندارند و صرفا ۱۰ کاندیدا می‌توانند در تبلیغات خود از امکانات رادیو و تلویزیون استفاده کنند.

در نهایت روز جمعه پنجم بهمن ماه سال ۱۳۵۸ هجری شمسی در کشور ایران برگزار شد و ابوالحسن بنی‌صدر توانست با وجود تعداد واجدین شرایط ۲۰/۸۵۷/۳۹۱ نفر، ۱۰/۷۰۹/۳۳۰ رای را نصیب خود کند و پیروزی انتخابات باشد و به عنوان اولین رئیس جمهور ایران بعد از انقلاب اسلامی انتخاب شد.

پس از طرح موضوع عدم کفایت سیاسی بنی‌صدر جلسات روز‌های ۳۰ و ۳۱ خرداد ۱۳۶۰ در مجلس شورای اسلامی با رای قاطع نمایندگان مجلس، موضوع برای تصمیم‌گیری نهایی مطابق مفاد بند ۵ اصل ۱۱۰ قانون اساسی که عزل رئیس جمهور پس‏ از حکم‏ دیوان‌عالی‏ کشور به‏ تخلف‏ وی‏ از وظایف‏ قانونی‏ یا رأی‏ مجلس‏ شورای‏ ملی‏ به‏ عدم‏ کفایت‏ سیاسی‏ او را از اختیارات و وظایف رهبری تعیین کرده بود، به استحضار امام خمینی (ره) رسید. امام راحل نیز در روز اول تیر ۱۳۶۰ در پیامی حکم عزل بنی‌صدر را صادر کردند.

مطابق با اصول ۱۳۰، ۱۳۱ و ۱۳۲ قانون اساسی سال ۱۳۵۸ در صورت عزل رئیس جمهور شورایی متشکل از نخست‏ وزیر، رئیس‏ مجلس‏ شورای‏ ملی‏ و رئیس‏ دیوان‌عالی‏ کشور وظایف‏ تحت عنوان شورای موقت ریاست جمهوری وظایف رئیس جمهور را بر عهده می‌گیرد.

بر این اساس شورای موقت ریاست جمهوری متشکل از آقایان سید محمدحسین بهشتی (رئیس شورای عالی قضایی)، هاشمی رفسنجانی (رئیس مجلس شورای اسلامی) و محمدعلی رجایی (نخست‌وزیر)، عهده‌دار مسولیت اجرایی کشور شد.

 دومین دوره انتخابات ریاست جمهوری

۱۳ تیرماه ۱۳۶۰ وزارت کشور در اطلاعیه‌ای روند برگزاری انتخابات ریاست جمهوری را بیان می‌کند. بر این اساس ثبت‌نام از افراد واجد شرایط، از ۱۵ تیرماه به‌مدت سه روز انجام می‌گیرد.

ماده ۱۰ قانون انتخاب رئیس جمهور کشور جمهوری اسلامی ایران مصوب ۱۳۶۰ در خصوص شرایط لازم برای نامزدی ریاست جمهوری مقرر می‌داشت؛

از رجال مذهبی و سیاسی.
ایرانی‌الاصل.
تابع ایران.
مدیر و مدبر.
دارای حسن سابقه و امانت و تقوی.
مؤمن و معتقد به مبانی جمهوری اسلامی ایران و مذهب رسمی کشور

وزارت کشور ۲۲ تیرماه اسامی ۴ نامزدی که صلاحیت آن‌ها را برای نامزدی انتخابات به وسیله‌ شورای نگهبان تایید شده است اعلام می‌کند. بر این اساس آقایان محمدعلی رجایی، علی‌اکبر پرورش، حبیب‌الله عسگراولادی مسلمان و عباس شیبانی به‌عنوان نامزد‌های تایید صلاحیت شده در معرض انتخاب عموم قرار می‌گیرند.

 این اولین دوره‌ای است که شورای نگهبان نظارت بر انتخابات ریاست جمهوری را بر عهده دارد.

انتخابات دومین دوره ریاست جمهوری در تاریخ ۲ مرداد ۱۳۶۰ برگزار شد. فرآیند انتخابات از ساعت ۵ صبح آغاز به‌مدت ۱۲ ساعت و تا ساعت ۱۷ بعدازظهر ادامه داشت. در این انتخابات بیش از ۲۲ میلیون نفر واجد شرایط شرکت در انتخابات بودند که از این تعداد بیش از ۱۴.۵ میلیون نفر (۶۴، ۲۴ درصد) شرکت کردند.

پس از شمارش نهایی آراء آقای محمدعلی رجایی با کسب ۱۳۰۰۱۷۶۱ رای حائز اکثریت آرا شد. پس از او آقایان به‌ترتیب آقایان علی‌اکبر پرورش، عباس شیبانی و حبیب‌اله عسکر اولادی بیشترین آراء را کسب کردند.

مراسم تنفیذ حکم ریاست جمهوری پس از تایید فرآیند انتخابات به‌وسیله شورای نگهبان در تاریخ ۱۱ مرداد ۱۳۶۰ برگزار شد و پس از آن در روز ۱۲ مرداد شهید رجایی به‌عنوان رئیس‌جمهور در مجلس حاضر شد و در حضور آیت‌الله موسوی اردبیلی، رئیس دیوان‌عالی کشور و اعضای شورای نگهبان، پس از ادای سوگند، متن سوگندنامه را امضا کرد.

 سومین دوره انتخابات ریاست جمهوری

دومین دوره‌ ریاست جمهوری که از ۱۱ مرداد ۱۳۶۰ آغاز شده بود حدود ۲۷ روز بعد و در تاریخ ۸ شهریور پس از اقدام ددمنشانه‌ منافقین در بمب‌گذاری دفتر ریاست جمهوری که منجر به شهادت رئیس‏ جمهور محمدعلی رجایی و نخست وزیر حجت الاسلام محمدجواد باهنر شد، به‌پایان رسید.

هاشمی رفسنجانی به عنوان رئیس مجلس شورای اسلامی و موسوی اردبیلی به‌عنوان رئیس‏ شورای عالی قضایی دو عضو شورای موقت ریاست جمهوری محسوب می‌شدند و از آن‌جا که نخست وزیر به‌عنوان عضو سوم شورای موقت ریاست جمهوری به‌همراه رئیس‏ جمهور به شهادت رسیده بود مجلس دو روز بعد پیشنهاد نخست وزیری مهدوی کنی را مطرح و وی با رای قاطع نمایندگان مجلس مامور تشکیل کابینه و برگزاری سومین دوره‌ انتخابات ریاست جمهوری شد.

 بر این اساس در تاریخ ۲۱ شهریور ۱۳۶۰ وزارت کشور در بیانیه‌ای دستور آغاز فرآیند انتخابات ریاست جمهوری را صادر کرد و ۱۰ مهرماه ۱۳۶۰ را به‌عنوان روز برگزاری انتخابات تعیین کرد.

بر اساس اعلام وزارت کشور ثبت‌نام از داوطلبان سومین دوره انتخابات ریاست جمهوری از تاریخ ۲۱ شهریور آغاز به مدت سه‌روز تا تاریخ ۲۳ شهریور ادامه داشت. در این مدت ۴۴ نفر در انتخابات ثبت‌نام کردند.

شورای نگهبان از ۲۴ شهریور فرآیند رسیدگی و احراز صلاحیت‌های نامزد‌ها را آغاز کرد و پس از ۵ روز اسامی ۵ نفر از نامزد‌های تایید صلاحیت‌شده را اعلام کرد.

 بر این اساس آقایان سیدعلی خامنه‌ای، سیدعلی‌اکبر پرورش، حسن غفوری‌فرد، سیدرضا زواره‌ای و محمدرضا مهدوی‌کنی به‌عنوان افراد احراز صلاحیت‌شده معرفی شدند. مهدوی‌کنی که به علت نامشخص بودن وضعیت سلامتی آقای خامنه‌ای و انجام چند عمل جراحی بر روی ایشان، به عنوان نامزد در انتخابات حاضر شده بود پس از اطمینان از وضعیت حجت‌الاسلام خامنه‌ای از رقابت انتخاباتی کناره‌گیری کرد.

 لازم به‌ذکر است که این اولین دوره‌ای بود که امام خمینی (ره) با حضور روحانیون در فضای رقابت انتخاباتی برای بر عهده‌گرفتن مناصب اجرایی موافقت می‌کردند.

انتخابات دوره‌ سوم ریاست جمهوری با توجه به فضای ملتهب سیاسی کشور، ادامه‌ جنگ تحمیلی و نیاز‌های نیرو‌های جبهه به حمایت و تشدید ترور‌های گروهک‌های ضدانقلاب علیه مردم پر شورتر از انتخابات‌های دور اول و دوم ریاست جمهوری برگزار شد. در این انتخابات نیز حداقل سن رای‌دهندگان ۱۵ سال تعیین شده بود.

انتخابات روز ۱۰ مهر ۱۳۶۰ و با حضور ۱۶ میلیون ۳۲ هزار و ۴۸۶ نفر از میان ۲۲ میلیون و ۶۸۷ هزار و ۱۷ نفرواجدین شرایط برگزار (۷۴.۲ درصد مشارکت‌کنندگان) و آیت الله خامنه‌ای با کسب ۱۵ میلیون و ۲۴۵ هزار و ۸۴۵ رای حایز اکثریت مطلق آراء شد. پس از وی به‌ترتیب آقایان سیدعلی اکبر پرورش، حسن غفوری فرد و سیدرضا زواره‌ای بیشترین آراء را به خود اختصاص دادند.

در تاریخ ۱۶ مهر ۱۳۶۰ شورای نگهبان صحت انتخابات را تایید کرد و اعتبارنامه‌ رئیس‏ جمهور صادر شد. ۱۷ مهرماه و در روز عید قربان مراسم تحلیف برگزار و ۲۱ مهرماه مراسم تحلیف ریاست جمهوری در مجلس شورای اسلامی برگزار شد.

 چهارمین دوره انتخابات ریاست جمهوری

با پایان یافتن سومین دوره‌ ریاست جمهوری، آیت الله خامنه‌ای اولین رئیس جمهور نظام جمهوری اسلامی ایران شدند که یک دوره‌ چهار ساله‌ کامل را در سمت رئیس جمهور حضور داشتند.

بر این اساس در تاریخ ۵ تیر ۱۳۶۴ قانون انتخابات ریاست جمهوری به‌ تصویب مجلس شورای اسلامی رسید و پس از طی مراحل قانونی برای اجرای در دوره‌ چهارم انتخابات ابلاغ شد.

بر اساس اعلام وزارت کشور چهارمین دوره‌ ریاست جمهوری در تاریخ ۲۵ مرداد ۱۳۶۴ برگزار و ۲۶ تیر به‌عنوان آغاز فرآیند انتخابات و شروع ثبت‌نام از نامزد‌های انتخاباتی تعیین شد. در مهلت ۵ روزه‌ تعیین شده برای ثبت‌نام ۵۰ نفر اعلام کاندیداتوری کردند.

پس از بررسی صلاحیت‌ها و اعلام نظر شورای نگهبان در تاریخ ۹ مرداد اسامی نامزد‌های احراز شده اعلام شد که آقایان سیدعلی خامنه‌ای، محمود کاشانی و حبیب‌الله عسگراولادی به‌عنوان نامزد‌های نهایی اعلام شدند.

تبلیغات انتخاباتی نامزد‌های ریاست جمهوری از تاریخ ۹ مرداد آغاز و تا ۲۴ ساعت به آغاز رای‌گیری ادامه داشت. بر اساس این قانون به‌منظور تضمین برخورداری یکسان نامزد‌های ریاست جمهوری از امکانات دولتی کمیسیونی به‌نام کمیسیون بررسی تبلیغات انتخابات در وزارت کشور و بنا به دعوت وزیر کشور تشکیل می‌شد.

اعضای این کمیسیون عبارت بودند از دادستان کل کشور یا نماینده تام الاختیار او، وزیر کشور یا نماینده تام‌الاختیار او و مدیر عامل صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران یا نماینده تام‌الاختیار او.

بر اساس برنامه‌ اعلام شده توسط کمیسیون مذکور هر روز از ساعت ۱۳:۳۰ الی ۱۴ برنامه‌های انتخاباتی رادیویی و از ساعت ۲۰ الی ۲۰:۳۰ برنامه‌های تلویزیونی پخش می‌شد و هر نامزد دو نیم ساعت برنامه‌ی تلویزیونی، و یک نیم ساعت و یک چهل و پنج دقیقه برنامه‌ رادیویی داشت.

انتخابات چهارمین دوره‌ ریاست جمهوری در فضای نسبتا آرامی برگزار شد. در این انتخابات از میان ۲۵ میلیون و ۹۹۳ هزار و ۸۰۲ نفر واجد شرایط ۱۴ میلیون و ۲۳۸ هزار و ۵۸۷ نفر در انتخابات شرکت کردند. (با مشارکت۵۴.۷ درصد واجدین شرایط) لازم به‌ذکر است که بر اساس قانون جدید شرط لازم برای شرکت در انتخابات ورود به ۱۶ سال و هم چنین عدم جنون تعیین شده بود. در نهایت آیت الله خامنه‌ای با کسب ۱۲ میلیون و ۲۰۵ هزار و ۱۲ رای حائز اکثریت آراء شد.

شورای نگهبان ۱۰ شهریور انتخابات ریاست جمهوری را تایید کرد و اعتبارنامه‌ ریاست جمهوری را صادر کرد. ۱۷ مهر ۱۳۶۴ مراسم تنفیذ ریاست جمهوری در محضر امام خمینی (ره) برگزار شد.

۱۸ مهر ماه نیز مراسم تحلیف ریاست جمهوری در مجلس شورای اسلامی برگزار و آیت الله خامنه‌ای در حضور رئیس‏ شورای عالی قضایی و اعضای شورای نگهبان سوگند یاد کرد.

پنجمین دوره انتخابات ریاست جمهوری

پس از رحلت امام خمینی (ره)، آیت الله خامنه‌ای که سمت ریاست جمهوری را برعهده داشتند در تاریخ ۱۶ خردادماه ۱۳۶۸ با رای قاطع خبرگان منتخب ملت به‌عنوان رهبر جمهوری اسلامی ایران برگزیده شدند.

از همین‌رو به‌منظور برگزاری هر چه زودتر انتخابات، تاریخ ۲۷ مرداد که پیش از این به‌عنوان زمان برگزاری انتخابات تعیین شده بود، با موافقت شورای نگهبان به دو هفته زودتر و جمعه ۶ مرداد ۱۳۶۸ تغییر کرد.

مهم‌ترین ویژگی این دوره از حیث حقوقی اصلاح و بازنگری در قانون اساسی و حذف پست نخست وزیری از نظام قوه‌ مجریه جمهوری اسلامی ایران بود. بر این اساس رئیس‏ جمهور پس ازمقام رهبری عالیترین مقام رسمی کشور است و مسئولیت اجرای قانون اساسی و ریاست قوه مجریه را جز در اموری که مستقیماً به رهبری مربوط می‌شود، برعهده دارد.

ریاست هیات وزیران و معرفی کابینه برای کسب رای اعتماد به مجلس نیز از جمله دیگر وظایفی است که در اصلاح قانون اساسی بر عهده‌ رئیس‏ جمهور قرار گرفته بود.

محتشمی‌پور وزیر کشور در اطلاعیه‌ای زمان ثبت‌نام از نامزد‌های انتخاباتی را ۷ تا ۱۱ تیر ۱۳۶۸ اعلام کرد. بنابر اعلام وی پس از گذشت ۵ روز اسامی نامزد‌ها برای شورای نگهبان ارسال خواهد شد و شورای نگهبان در خصوص احراز یا عدم احراز نامزد‌ها در مهلت قانونی اظهارنظر خواهد کرد.

پس از اتمام مهلت قانون نام‌نویسی ۷۹ نفر در این دوره اعلام داوطلبی کرده بودند که ۱۹ تیر ماه شورای نگهبان حجت‌الاسلام هاشمی رفسنجانی و عباس شیبانی را به‌عنوان نامزد‌های نهایی انتخابات معرفی کرد.

لازم به ذکر است بنابر قانون اصلاحیه‌ ماده ۳۷ قانون انتخابات ریاست جمهوری مصوب ۱۳۶۵ محدودیتی که برای ثبت‌نام مقامات حکومتی از جمله اعضای هیأت دولت، نمایندگان مجلس شورای اسلامی، اعضای شورای عالی قضائی و شورای نگهبان درنظر گرفته شده بود، برطرف شد و در این دوره محدودیتی برای اعلام نامزدی مقامات حکومتی وجود نداشت.

انتخابات پنجمین دوره ریاست جمهوری به‌همراه همه‌پرسی اصلاح قانون اساسی در روز جمعه ۶ مرداد ۱۳۶۸ برگزار شد و درتاریخ ۹ مرداد نتایج قطعی آراء اعلام شد بر این اساس از میان ۳۰ میلیون و ۱۳۹ هزار و ۵۹۸ نفر واجد شرایط رای، ۱۶ میلیون و ۴۳۹ هزار و ۲۴۱ در انتخابات شرکت کردند و حجت الاسلام و المسلمین هاشمی رفسنجانی با کسب ۱۵ میلیون ۵۳۷ هزار ۳۹۴ رای به‌عنوان رئیس‏ جمهور ایران معرفی می‌شوند.

آیت‌الله خامنه‌ای پس از ۲۸ روز تصدی توأم رهبری و ریاست‌جمهوری، ۱۲ مرداد ضمن استعفا از ریاست قوه‌ مجریه، با تنفیذ آرای مردم حجت الاسلام و المسلمین هاشمی رفسنجانی را به این مقام منصوب کردند.

۲۴ مرداد نیز هاشمی رفسنجانی از سمت نمایندگی مجلس شورای اسلامی استعفا داد و برای ریاست جمهوری سوگند یاد کرد.

ششمین دوره انتخابات ریاست جمهوری

بنابر اعلام وزارت کشور زمان برگزاری انتخابات ششمین دوره‌ ریاست جمهوری ۲۱ خرداد ۱۳۷۲ تعیین شد و فرآیند برگزاری از روز ۱۱ اردیبهشت آغاز و ثبت‌نام از نامزد‌های انتخاباتی نیز در همین روز شروع شده و به مدت ۵ روز ادامه داشت.

در مهلت تعیین شده ۱۲۸ نفر اقدام به ثبت‌نام کردند که شورای نگهبان در تاریخ ۲۳ اردیبهشت ماه اسمی ۴ نامزد تایید صلاحیت شده را اعلام کرد. بر این اساس آقایان اکبر هاشمی رفسنجانی، احمد توکلی، عبداله جاسبی و رجب‌علی طاهری با یکدیگر به رقابت پرداختند.

جمعه ۲۱ خرداد ۱۳۷۲ انتخابات ششمین دوره ریاست جمهوری در کشور برگزار شد. بر اساس نتایج قطعی از مجمموع ۳۳ میلیون و۱۵۶ هزار و ۵۵ نفر واجد شرایط، ۱۶ میلیون و ۷۸۹ هزار و ۶۶۴ نفر در انتخابات شرکت کزدند که از این میان حجت‌الاسلام اکبر هاشمی رفسنجانی با کسب ۱۰ میلیون و ۵۵۵ هزار و ۹۱۲ رای حائز اکثریت آراء شد.

۱۲ مرداد ۱۳۷۲ مراسم تنفیذ ریاست جمهوری در حسینیه‌ امام خمینی رحمه الله علیه برگزار شد.

هفتمین دوره انتخابات ریاست جمهوری

بر اساس اعلام وزارت کشور ۲ خرداد ۱۳۷۶ به‌عنوان روز برگزاری انتخابات تعیین شده و فرآیند ثبت‌نام از نامزد‌ها از تاریخ ۴ اردیبهشت به‌مدت ۵ روز آغاز می‌شد. در مهلت تعیین‌شده برای ثبت‌نام داوطلبان ۲۳۸ نفر اقدام به نام‌نویسی کردند؛ که از میان افراد ثبت‌نام کرده شورای نگهبان آقایان سیدمحمد خاتمی، علی‌اکبر ناطق نوری، سید رضا زواره‌ای و محمد محمدی ری شهری را به‌عنوان نامزد‌های نهایی انتخابات معرفی نمود.

بنا بر اعلام پژوهشکده شورای نگهبان، انتخابات در روز جمعه سوم خردادماه و در فضایی آرام و بانشاط برگزار شد و از مجموعه ۳۶ میلیون و ۴۶۶هزار و ۴۸۷ نفر واجد شرایط رای، ۲۹ میلیون و ۷۶ هزار و ۷۰ نفر در انتخابات مشارکت کردند (۷۹٫۹۲ درصد مشارکت) و آقای سیدمحمد خاتمی با کسب ۲۰ میلیون و ۷۸ هزار و ۱۸۷ رای به‌عنوان پنجمین رییس‌جمهور ایران برگزیده شد.

۱۲ مرداد ۱۳۷۶ مراسم تنفیذ ریاست جمهوری در حضور رهبر انقلاب برگزار شد و ۱۳ مرداد مراسم ادای سوگند ریاست جمهوری در مجلس شورای اسلامی و با حضور رئیس قوه قضاییه و اعضای شورای نگهبان برگزار شد.

هشتمین دوره انتخابات ریاست جمهوری

۲۹ آذر ۱۳۷۹ وزارت کشور آغاز فرآیند برگزاری هشتمین دوره‌ انتخابات ریاست جمهوری را اعلام کرد. بر اساس اطلاعیه‌ وزارت کشور جمعه ۱۸ خرداد ۱۳۸۰ به‌عنوان روز برگزاری رای‌گیری تعیین شده بود.

ثبت‌نام از داوطلبان انتخاباتی از ۱۲ اردیبهشت آغاز و بر اساس قانون ۵ روز ادامه داشت.

بر اساس اعلام شورای نگهبان آقایان سیدمحمد خاتمی، احمد توکلی، علی شمخانی، عبدالله جاسبی، سیدمحمود کاشانی، حسن غفوری فرد، سیدمنصور رضوی، سیدشهاب الدین صدر، علی فلاحیان و سیدمصطفی هاشمی‌طبا با یکدیگر به رقابت پرداختند.

انتخابات مطابق با زمان اعلام شده در تاریخ ۱۸ خرداد ۱۳۸۰ برگزار شد و از مجموع ۴۲ میلیون و ۱۷۰ هزار و ۲۳۰ نفر واجد شرایط شرکت در انتخابات، ۲۸ میلیون و ۱۵۵ هزار و ۹۶۹ نفر در انتخابات هفتمین دوره‌ی ریاست جمهوری شرکت کردند که در نهایت آقای سیدمحمد خاتمی با ۲۱ میلیون و ۶۵۹ هزار و ۵۳ رای برای دومین بار به‌عنوان رئیس‌جمهور ایران انتخاب شد.

نهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری

با نزدیک شدن به پایان دوره‌ هشت‌ساله‌ دولت اصلاحات که با فراز و نشیب‌های فراوان سیاسی برای نظام جمهوری اسلامی ایران همراه بود، رقابت‌های انتخاباتی برای تصدی سمت ریاست جمهوری ایران آغاز شد. ۱۳ دی ۱۳۸۳ مطابق با اعلام وزارت کشور و موافقت شورای نگهبان جمعه ۲۷ خرداد به‌عنوان روز برگزاری فرآیند رای‌گیری تعیین شد.

شورای نگهبان پس از بررسی صلاحیت‌های داوطلبان بر اساس معیار‌های مندرج در اصل ۱۱۵ قانون اساسی، در روز دوم خرداد ماه اسامی ۶ نفر از نامزد‌های احراز صلاحیت‌شده را اعلام کرد. بر این اساس آقایان محمود احمدی‌نژاد، علی اردشیر لاریجانی، محسن رضایی، محمدباقر قالیباف، مهدی کروبی، علی‌اکبر هاشمی رفسنجانی داوطلبانی بودند که صلاحیت آن‌ها برای رقابت‌های انتخابات ریاست جمهوری دوره‌ی نهم به‌وسیله‌ی شورای نگهبان احراز شده بود.

رد صلاحیت برخی از چهره‌های سیاسی موجب طرح واکنش‌هایی نسبت به عملکرد شورای نگهبان شد.

رهبر انقلاب در نامه‌ای خطاب به دبیر شورای نگهبان لزوم تجدید نظر در بررسی صلاحیت آقایان دکتر مصطفی معین و مهندس مهرعلیزاده را به شورای نگهبان اعلام می‌دارند. شورای نگهبان نیز در پاسخ به نامه‌ رهبری صلاحیت آقایان مصطفی معین و محسن مهرعلیزاده را احراز می‌کند.

فرآیند رای‌گیری مطابق با زمان اعلام شده در تاریخ ۲۷ خرداد برگزار می‌شود.

از میان ۴۶ میلیون و ۷۸۶ هزار و  نفر واجد شرایط ۴۱۸، ۲۹ میلیون و ۲۲۷ هزار و ۴۲ نفر در انتخابات شرکت کردند که ۶ میلیون و ۱۸۶ هزار و ۱۵۳ نفر به آقای هاشمی رفسنجانی و ۵ میلیون و ۷۱۰ هزار و ۳۵۴ نفر به آقای احمدی‌نژاد رای دادند.

این اولین انتخابات ریاست جمهوری در نظام جمهوری اسلامی ایران بود که هیچ‌یک از نامزد‌ها اکثریت مطلق آراء شرکت‌کنندگان در انتخابات را کسب نکرده بود.

در مرحله دوم جمعه سوم تیر ماه ۱۳۸۴ آیت‌الله هاشمی رفسنجانی و محمود احمدی‌نژاد با یکدیگر به‌رقابت پرداختند که در نهایت محمود احمدی‌نژاد با کسب ۱۷ میلیون و ۲۴۸ هزار ۷۸۲ رای به‌عنوان ششمین رئیس جمهور کشور ایران برگزیده شد.

۹ تیر ماه شورای نگهبان فرآیند انتخابات را تایید کرد. ۱۲ مرداد ۱۳۸۴ مراسم تنفیذ حکم ریاست جمهوری در حضور رهبر انقلاب برگزار شد. احمدی‌نژاد سه روز بعد و در تاریخ ۱۵ مرداد ۱۳۸۴ در مجلس شورای اسلامی حاضر شد و در حضور رئیس‏ قوه‌ قضاییه و اعضای شورای نگهبان سوگند یاد کرد.

دهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری

با نزدیک شدن به پایان دوره‌ چهارساله‌ دولت نهم فضای سیاسی کشور بار دیگر آماده‌ برگزاری انتخابات ریاست جمهوری می‌شود.

۱۵ اردیبهشت فرآیند رسمی ثبت‌نام از نامزد‌های انتخاباتی آغاز شد. در مهلت مقرر ۵ روزه قانونی حدود ۴۷۰ نفر برای نامزدی در انتخابات ریاست جمهوری ثبت‌نام کردند که در نهایت ۳۰ اردیبهشت ماه ۴ نامزد تایید صلاحیت شده به‌وسیله‌ی شورای نگهبان معرفی شدند. بر این اساس آقایان محمود احمدی‌نژاد، محسن رضایی، مهدی کروبی و میرحسین موسوی بایکدیگر به رقابت پرداختند.

۲۲ خرداد و مطابق زمان اعلام شده انتخابات ریاست جمهوری برگزار شد.

۲۳ خرداد نتایج قطعی انتخابات توسط وزیر کشور اعلام شد که بر اساس آن بیش از ۴۰ میلیون نفر از واجدین شرایط در انتخابات شرکت کردند. (۸۵ درصد واجدین حق رای) و محمود احمدی‌نژاد با کسب ۲۴ میلیون و ۵۲۷ هزار و ۵۱۶ رای برای دومین بار به‌عنوان ریاست جمهوری اسلامی ایران برگزیده شد.

پس از اعلام نتایج آرا انتخابات که با اعتراض گروه‌ از طرفداران نامزد‌های شکست‌خورده در انتخابات همراه شده بود، با تحریک دو نامزد شکست خورده و رسانه‌های معاند نظام به تجمعاتی برای مقابله با جمهوری اسلامی ایران تبدیل شد.

پس از آن و در تاریخ ۲ تیر ماه دبیر شورای نگهبان در خصوص افزایش مهلت ۱۰ روزه‌ رسیدگی به شکایات نامزد‌های انتخاباتی از رهبر معظم انقلاب کسب تکلیف می‌کند که ایشان با این امر موافقت می‌کند.

بر این اساس ۵ روز دیگر برای رسیدگی به شکایات نامزد‌های انتخابات در نظر گرفته می‌شود و شورای نگهبان اقدام به بازشماری ۱۰ درصد از صندوق‌های اخذ رای به‌صورت تصادفی و در مقابل دوربین‌های تلویزیونی می‌کند.

نهایتا ۹ تیر ۱۳۸۸ صحت انتخابات ریاست جمهوری دوره‌ دهم ریاست جمهوری به‌وسیله‌ شورای نگهبان تایید و اعتبارنامه‌ رئیس جمهور صادر شد.

۱۲ مرداد ۱۳۸۸ مراسم تنفیذ ریاست جمهوری برگزار و ۱۴ مرداد نیز مراسم ادای سوگند ریاست جمهوری در مجلس شورای اسلامی برگزار شد.

یازدهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری

با پایان یافتن دوره‌ ۸ ساله‌ ریاست جمهوری احمدی‌نژاد، نظام جمهوری اسلامی ایران آماده‌ برگزاری انتخابات ریاست جمهوری می‌شود.

ثبت‌نام از نامزد‌های انتخابات ریاست جمهوری از ۱۷ اردیبهشت آغاز می‌شود. ۳۱ اردیبهشت اسامی ۸ نامزد احراز صلاحیت‌شده به‌وسیله‌ شورای نگهبان اعلام شد. بر این اساس سعید جلیلی، محمدباقر قالیباف، حسن روحانی، علی‌اکبر ولایتی، غلامعلی حداد عادل، محمدرضا عارف، محسن رضایی و سیدمحمد غرضی به‌عنوان ۸ نامزد نهایی انتخابات ریاست جمهوری معرفی شدند.

در تاریخ ۲۰ خرداد ماه غلامعلی حداد عادل و محمدرضا عارف از رقابت‌های انتخاباتی کناره‌گیری کردند و رقابت‌های انتخاباتی با ۶ کاندیدا ادامه یافت.

از میان ۵۰ میلیون و ۴۸۳هزار و ۱۹۲ نفر واجد شرایط شرکت در انتخابات ۳۶ میلیون و ۷۰۴ هزار و ۱۵۶ نفر در انتخابات شرکت کردند (۷۲.۲ درصد واجدین شرایط) که حجت‌الاسلام و المسلمین حسن روحانی با کسب ۱۸ میلیون و ۶۱۳ هزار و ۳۲۹ رای به‌عنوان رئیس‏ جمهور اسلامی ایران برگزیده شد.

۵ روز پس از برگزاری انتخابات شورای نگهبان صحت برگزاری انتخابات را تایید کرد و اعتبار نامه‌ حسن روحانی را به‌عنوان هفتمین رییس جمهور ایران صادر کرد.

مراسم تنفیذ حکم ریاست جمهور ۱۲ مرداد ۱۳۹۲ و در حضور مقام معظم رهبری و جمعی از مسؤلان کشور برگزار شد. روحانی ۱۲ مرداد در مجلس شورای اسلامی با حضور رئیس‏ قوه‌ قضاییه و اعضای شورای نگهبان سوگند یاد کرد.

دوازدهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری

دوازدهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری ایران در تاریخ ۲۹ اردیبهشت ۱۳۹۶ برگزار شد.

نام نویسی برای دوازدهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری از ۲۲ فروردین ۱۳۹۶ خورشیدی آغاز و تا ۲۶ فروردین ادامه پیدا کرد، یک هزار و ۶۳۶ داوطلب در این دوره ثبت نام کردند که از این تعداد ۱۳۷ تن زن و یک هزار و ۴۹۹ تن مرد بودند، جوان‌ترین ثبت‌نام‌کننده ۱۸ سال و مسن‌ترین آنها ۹۲ سال داشت.

در ۳۱ فروردین ۱۳۹۶  ستاد انتخابات کشور با صدور اطلاعیه شماره هشت خود، نامزدهای احراز صلاحیت شده انتخابات ریاست‌جمهوری را به این شرح معرفی کرد: حجت الاسلام و المسلمین حسن روحانی، محمد باقر قالیباف، آیت‌الله سید ابراهیم رئیسی، اسحاق جهانگیری، سید مصطفی میرسلیم و سید مصطفی هاشمی طبا.

قالیباف و جهانگیری پیش از رأی‌گیری از نامزدی انصراف دادند.

در پایان، حجت الاسلام و المسلمین حسن روحانی حسن روحانی با ۲۳ میلیون و ۶۳۶ هزار و ۶۵۲ رای برای دومین دوره متوالی به پیروزی رسید.

رهبر معظم انقلاب در ۱۲ مرداد ۱۳۹۶ طی حکمی با تنفیذ رأی ملت ایران در انتخابات، حجت الاسلام و المسلمین حسن روحانی را به عنوان ریاست جمهوری اسلامی ایران منصوب کردند.

سیزدهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری

سیزدهمین انتخابات ریاست جمهوری بیست و هشتم خرداد ماه ۱۴۰۰ در حالی برگزار شد که جهان با ویروس منحوس کرونا دست به گریبان بود.

هفت نامزد تایید صلاحیت شده از جمله سعید جلیلی، محسن رضایی، آیت‌الله سید ابراهیم رئیسی، علیرضا زاکانی، سیدامیرحسین قاضی زاده هاشمی، محسن مهرعلیزاده و عبدالناصر همتی در این انتخابات به رقابت با هم پرداختند.

در انتخابات سیزدهمین دوره ریاست جمهوری شاهد حضور ۲۹ میلیونی، مشارکت ۴۹ درصدی و رای ۶۲ درصدی منتخب ملت بودیم و آیت‌الله سید ابراهیم رئیسی توانست کرسی ریاست دولت سیزدهم را تصاحب کند.

۱۲ مرداد ۱۴۰۰ مراسم تنفیذ حکم سیزدهمین دوره ریاست جمهوری اسلامی ایران با حضور رهبر معظم انقلاب اسلامی و جمعی از مسئولان و کارگزاران نظام در حسینیه امام خمینی (ره) برگزار شد.

شهادت رئیس جمهور دولت سیزدهم و انتخابات زودهنگام

بعد از گذشت ۲ سال و ۹ ماه و ۱۶ روز از تشکیل دولت سیزدهم به دلیل سقوط بالگرد حامل رئیس جمهور در ۳۰ اردیبهشت ۱۴۰۳ آیت‌الله سید ابراهیم رئیسی و همراهانش به درجه رفیع شهادت نائل آمدند و کشور با انتخابات زودهنگام مواجه شد.

چهاردهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری

انتخابات ریاست جمهوری اسلامی ایران برای تعیین رئیس دولت چهاردهم که طبق روال همیشگی قرار بود در سال آینده برگزار شود پس از بروز سانحه بالگرد آیت‌الله رئیسی و همراهانش و شهادت هشتمین رئیس جمهور ایران یک‌سال پیش از موعد مقرر، روز جمعه ۸ تیر ۱۴۰۳ در ۵۸ هزار ۶۴۰ شعبه داخلی و ۳۴۴ شعبه خارج از کشور برگزار شد.

طبق نتایج به‌دست آمده از این انتخابات مسعود پزشکیان با ۱۰ میلیون و ۴۱۵ هزار و ۹۹۱ رای و سعید جلیلی با ۹ میلیون و ۴۷۳ هزار و ۲۹۸ رای در جایگاه اول و دوم قرار گرفتند. این دومین بار است که انتخابات ریاست جمهوری (انتخابات ریاست‌ جمهوری ۱۳۸۴ نهمین دوره انتخابات ریاست‌جمهوری) به دور دوم کشیده می‌شود.

به موجب اصل ۱۱۷ قانون اساسی و مواد قانون انتخابات ریاست جمهوری هیچکدام از نامزد‌ها نتوانستند اکثریت مطلق آرا را به‌دست بیاورند و به همین دلیل تکلیف ریاست جمهوری ایران جمعه ۱۵ تیر ۱۴۰۳ در دور دوم انتخابات مشخص شد.

مسعود پزشکیان با کسب ۱۶ میلیون و ۳۸۴ هزار و ۴۰۳ رای از تعداد آرای مأخوذه ۳۰ میلیون و ۵۳۰ هزار و ۱۵۷ در دور دوم انتخابات ریاست جمهوری به‌عنوان رئیس چهاردهمین دولت جمهوری اسلامی ایران برگزیده شد.

انتهای پیام/