گزارش میدانی|
قیمت‌های بالای کتاب خرید را سخت کرده است/ نمایشگاه‌گردی پدیده‌ای نوظهور و فراگیر در سیوپنجمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب است
حاشیه‌ها و گفتگو‌ها در بزرگ‌ترین آوردگاه فرهنگی ایران (نمایشگاه کتاب تهران) خبر از قیمت بالای کتاب و کاهش خرید دارد که این مهم نقش موثری بر اقتصاد نشر گذاشته و بار دیگر خطر کاهش سرانه مطالعه را بیش از پیش یادآوری می‌کند و سبب شده تا مردم نمایشگاه گردی را به خرید کتاب ترجیح دهند.
خبرگزاری میزان - سیوپنجمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران امسال با حضور دو هزار و ششصد و نوزده ناشر به عنوان بزرگ‌ترین گردهمایی فرهنگی برگزار شد. این نمایشگاه تلاش داشت تا در یک رقابت تنگاتنگ با فضای مجازی اهمیت مطالعه و کتاب و کتاب‌خوانی را با دیگر در جامعه پررنگ کند، پتانسیل‌های فضای مجازی نیز نشان داد که در این عرصه، به عنوان رقیب و رفیق کتاب وارد شده است. با این همه به اذعان ناشران قیمت بالای آثار منتشرشده، این ابزار ارزشمند و انتقال‌دهنده فرهنگ را بیش از گذشته دست نیافتنی کرده است.
به نظر می رسید در سی و پنجمین نمایشگاه کتاب که محلی برای عرضه و معرفی کتاب‌ها بود، قیمت‌های بالای آثار منتشر شده، ناشران را نگران و مخاطبان را ناراحت کرد،ه است، زیرا سبب شده بود تا خرید کتاب‌ها کاهش یافته و علاقه‌مندان به کتاب صرفا به نمایشگاه گردی و یا خرید یک یا دو کتاب بسنده کنند. گفت‌وگو‌های میدانی نشان می‌داد، خانواده‌ها نیز ترجیح داده‌اند تا از خرید کتاب‌های موردعلاقه چشم‌پوشی کنند و مطالعه خود از این کتاب‌ها به خواندن چند خط یا پاراگرافی از کتاب‌های مورد علاقه و حاضر بر روی میز‌های ناشران محدود کنند و در عوض کتاب‌های لازم برای گروه سنی کودک و نوجوان آن‌هم در حد مشخص و با توجه به توان خرید خود را مد نظر بگیرند.
در روز‌های ابتدایی سی و پنجمین نمایشگاه کتاب تهران آمار حضور بسیار زیاد و قابل توجهی ثبت شد و این مساله نشان از تشنگی برخی مخاطبان و علاقه‌مندان به کتاب دارد، این در حالی است که نمایشگاه کتاب یکی از اتفاقات مهم فرهنگی هر جامعه محسوب می شود و قاعدتا استقبال یا عدم استقبال از آن بیان کننده سطح مطالعه و سواد اجتماعی یک جامعه دارد.
اگرچه برخی منتقدان به شیوه برگزاری نمایشگاه تهران ایراداتی را وارد می‌کنند و نمایشگاه بین‌المللی کتاب را فاقد کارکرد مناسب می‌دانند، اما بازدیدکنندگان علاقه خاصی به این نوع برگزاری نمایشگاه نشان می‌دهد. در این میان ناشران از کمبود، خرید کتاب علیرغم حضور پرشور مردم خبر می‌دادند. در این زمینه میزان گفت‌وگوی‌هایی را با ناشران داشته و مهدی ساروخانی مدیر محتوایی انتشارات امیرکبیر درباره وضعیت نشر و فروش کتاب در سی و پنجمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران گفت: علاقه‌مندانی که به نمایشگاه می‌آیند هرسال به دنبال انتشارات خاص خود هستند با این حال امسال با توجه به شرایط قیمت کتاب‌ها، میزان خرید کاهش چشمگیر داشته است. اگرچه حضور پرشور مردم خود نکته قابل توجه است.
وی در مورد به‌روزرسانی تولیدات این انتشارات بیان کرد: انتشار امیرکبیر یک ناشر قدیمی است و امسال دست به یک تحول زده تا بتواند در رقابت سخت حوزه نشر حضوری محکم داشته باشد و کتاب‌های قدیمی را اصطلاحا «احیا» کرده و از نو آماده آمایش‌شده با نمایشگاه آوردیم، زیرا اغلب کتاب‌های ما قدیمی هستند و به دورانی برمی‌گردد که هنوز کامپیوتر مورد استفاده قرار نمی‌گرفت، بنابراین نیاز بود برای حضور در بازار نشر و رقابت تنگاتنگ با سایر انتشاراتی‌ها این کتاب‌ها تغییر پیدا کنند.
ساروخانی در مورد استفاده از کاغذ‌های تولید داخل گفت: بیشتر کتاب‌های انتشارات امیرکبیر از کاغذ‌های وارداتی بهره برده‌اند البته کتاب‌هایی هستند که با کاغذ ایرانی تولید شده، اما از آنجا که مورد اقبال مخاطبان قرار نگرفتند، زیرا برخی از مخاطبان ترجیح می‌دهند تا هزینه بیشتری کنند، اما کتابی که تهیه می‌کنند ماندگارتر باشد؛ پس انتشارات ناگزیرشد تا کاغذ‌های وارداتی را انتخاب کند. این نوع از کاغذها، چون با کیفیت هستند، ماندگاری بیشتر دارند. اما این امر به معنی بی‌استفاده بودن کاغذ‌های تولید داخل نیست، بیشترین کاربرد کاغذ‌های تولید داخل مربوط به کتاب‌های درسی می‌شود.
وی افزود: نیازسنجی از مخاطبان سرلوحه کار ما قرار گرفته بنابراین کتاب‌هایی که به روز می‌شوند و یا طرح جلد‌های جدید پیدا می‌کنند، باید بر اساس علاقه و ذوق مخاطب تهیه و تولید شود. در کنار احیای کتاب‌های گذشته امسال بیش از ۵۰ عنوان کتاب چاپ اول را منتشر کردیم و بیشتر در حوزه ادبیات و تاریخ بودند.
ساروخانی درباره وضعیت نشر تاکید کرد: اقتصاد نشر هم اکنون شرایط بسیار سخت و بحرانی را پشت سر می‌گذارد و اگر ناشری توان مالی نداشته باشد. نمی‌تواند به رقابت بپردازد و در این عرصه حضور پیدا کند، بنابراین سرمایه در هر حوزه حرف اول را می‌زند و مسیر‌هایی که بتواند به بازگشت سرمایه ختم شود در اولویت است.
مسیر ناهموار برای دانشگاهیان
پله‌های پرتعدادی که سبب می‌شد تا جستجوگران جوان و نوجوان از کاوش و کنجکاوی باز بمانند و آینده خود را همانند این پله‌ها بی‌پایان با آینده‌ای نامشخص تصور کنند، یکی از عیوب این نمایشگاه محسوب می‌شد. برخی مسیر را ادامه می‌دادند و برخی دیگر از ادامه راه منصرف می‌شدند و آن‌ها که این مسیر پرفرازونشیب را پشت سر گذاشته بودند نهایت راهی راهرو‌هایی می‌شدند که کتاب‌های دانشگاهی را در طبقه دوم به علاقه‌مندان ارائه می‌کرد. البته این مسیر جذابیت‌هایی نیز داشت طبقه که علیرغم سختی راه مخاطبان خسته را با شیوه ساخت‌وساز‌های مصلی تهران آشنا می‌کرد. این امر یکی از بخش‌هایی بود که با اظهارنظر‌های مختلف و متفاوت بازدیدکنندگان را در برداشت. در عین حال ناشران و غرفه داران را کلافه کرده بود، زیرا عدم دسترسی آسان به طبقه دوم و بخش انتشار کتاب‌های دانشگاهی را به دنبال داشت. این طبقه به مدد دسترسی غیر آسان بسیار خلوت و علاقه‌مندان مخاطبان کمی از آن بازدید می‌کردند.
نکته قابل توجه دیگر در سی و پنجمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران فناوری جدید بود که همیشه جذاب و پرطرفدار است. یکی از مراکز تجمع جمعیت درشبستان اصلی شارژ کنندگان دیجیتالی تلفن‌های همراه بود و علاقه نمایشگاه گردان به استفاده از این ابراز جدید با ازدحام در کنار این دستگاه‌ها خود را نشان می‌داد. اما حاشیه دیگر این نمایشگاه را باید نوع نظارت وزارت ارشاد دید در خبر‌هایی که از سوی سخنگوی سی و پنجمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران اعلام شد چند ناشر به خاطر ارائه کتاب‌های غیرقانونی متخلف شناخته شده و تنبیهاتی برای آن‌ها در نظر گرفته شده بود. هنگامی که با یکی از این ناشران که ناشری نام‌آور پرطرفدار و در عین حال بسیار قدیمی است گفتگو داشتم متوجه شدم سلیقگی برخورد کردن در اعمال ممیزی‌هایی، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی طی سال‌ها، سبب شده تا برخی از ناشران که اتفاقا نام آشنای قدیمی و پرمخاطب در بازار نشر کشور هستند با مشکل مواجه شوند.
توجه به سلیقه مخاطبان
در ادامه گشت‌وگذار در سی و پنجمین نمایشگاه ناشرانی بودند که سخن از اقبال مخاطبان در خرید کتاب به زبان می‌آوردند. مهدی محمدخانی مدیر انتشارات روایت فتح درباره این نمایشگاه گفت: خوشبختانه روزبه‌روز بر تعداد مردم که برای خرید به نمایشگاه می‌آیند، افزوده می‌شد. حضور چشمگیر مردم و خرید کتاب برای هر ناشری جذاب است. حضور پرشور، مخاطبان با تعداد بیشتر از انتشارات روایت فتح قابل توجه بود.
وی ادامه داد: خوشبختانه آمار خرید کتاب‌ها قابل توجه است. اگرچه تعداد مخاطبین در بخش مجازی به اندازه بخش حضوری نیست و شاید به این دلیل که بیشتر علاقه‌مندان به کتاب ترجیح می‌دهند تا حضوری برای خرید کتاب به نمایشگاه بیاینند را متصور شد. حضور مردم حتی از شهرستان‌ها، قابل توجه بود. اکنون پس از گذشت چند سال از کرونا و محدودیت‌های آن امروز شرایط برای حضور فیزیکی بیش از هر زمان دیگر فراهم شده است و این مطلوب علاقه‌مندان به کتاب است.
محمدخانی به تخفیفات شکل گرفته در نمایشگاه اشاره و بیان کرد: برخی از کتابفروشیها و یا ناشران به ارائه تخفیفات بسیار زیاد دست زدند این عامل سبب شد تا بازار متفاوتی نسبت به سایر نمایشگاه‌ها در سال‌های گذشته رقم بخورد و کتاب با درصد تخفیف‌های مختلف به مخاطب عرضه شود.
مدیر انتشارات روایت فتح به کیفیت آثار ارائه شده اشاره و بیان کرد: چنانچه آثار منتشرشده با کیفیت باشد، قطعاً به جذب مخاطب منتهی می‌شود، این نکته مهم است که تجربه آن را بار‌ها و بار‌ها نشان داده است. در انتشارات روایت فتح ما همواره به دنبال نظرسنجی از مخاطبان هستیم و برنامه‌های خود را بر همین اساس تنظیم می‌کنیم. بدین ترتیب کتاب‌هایی کم‌حجم با کیفیت و در عین حال سوژه‌های مورد نظر مخاطبان را پیگیری می‌کنیم. از این رو طی سال‌های اخیر شاهد افزایش میزان خرید کتاب از این انتشاراتی هستیم.
کیفیت خوب کتاب
محمدجواد شیخی روابط عمومی انتشارات جمکران کیفیت خوب را در نشر کتاب مهم خواند و گفت: ارائه کتاب خوب و با کیفیت یکی از مهم‌ترین رویکرد‌های انتشارات جمکران است. پس با رویکرد و در کنار ۵۰۰ اثر در سی و پنجمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران حاضر شدیم و با دو غرفه یکی در شبستان اصلی و دیگر در بخش کودک و نوجوان به ارائه آثار مختلف پرداختیم.
وی به تازه‌های نشر امسال انتشارات جمکران اشاره و تصریح کرد: امسال ۸۰ اثر تازه نشر داشتیم که بیش از ۱۰ عنوان از این‌ها در این نمایشگاه رونمایی شد.
وی به بحث مهدویت در انتشارات جمکران اشاره و بیان کرد: مخاطب ما عموماً نگاهی ویژه به تولید آثار در حوزه مهدویت دارد و طی این سال‌ها کتاب‌های متعددی در این زمینه تولید و منتشرشده است. امسال کتاب «شش ماه پایانی» که تقویم حوادث شش ماه پیش از ظهور امام عصر (عج) را مطرح می‌کند منتشر شد در عین حال کتاب «معجزات امام مهدی (عج) که معجزات امام عصر (عج) از ولادت تا غیبت را مطرح کرده به علاقمندان ارائه شده است.
وی ادامه داد: کتاب «رجعت از منظره فریقین» که به بررسی رجعت در روایت اهل سنت می‌پردازد همچنین کتاب «منتظران» که حکایت‌های قرآنی، نبوی، علوی، فاطمی، عاشورایی، مهدوی و انقلابی را شامل می‌شود، منتشر شده در عین حال انتشارات جمکران یک مجموعه ۱۰ جلدی به نام «اهتزاز» را منتشر کرده که ویژه رده سنی کودک است، بدین ترتیب ۱۰ داستان با تصویرگری بسیار جذاب برای آشنایی کودکان با بحث مهدویت و انتظار ارائه کرده است. در این کتاب‌ها بحث مهدویت با زبانی ساده و نامحسوس در قالب داستان برای کودکان مطرح شده است.
وی به مبحث فلسطین و قدس تاکید و گفت: از آنجا که رویداد‌ها و حوادث عرصه بین‌الملل در حوزه فلسطین بسیار ویژه بود، بنابراین انتشارات جمکران تلاش کرد تا در همین مورد دست به تولید اثر بزند. اگرچه کتاب‌هایی درگذشته نیز تولید شده بود، اما با این حال چند کتاب ویژه برای نمایشگاه در دستور کار قرار دادیم. کتاب «مارقه الروم» که به واکاوی پیشگویی‌های غیبی قرآن و بشارت فتح فلسطین اشاره دارد و برگرفته از آیات الهی است اثری خوب محسوب می‌شود همچنین رومانی نیز با عنوان «ملکه یمن» نوشته شده که داستانی از زمانه اصحاب اخدود را بیان می‌کند و که ریشه نسل کشی جنایت‌های یهودیان و بنی‌اسرائیل را مطرح می‌کند. دو کتاب کودک و نوجوان در این زمینه داشتیم که یکی از این کتاب‌ها با عنوان «پاک‌کن جادویی» و «قهرمانان کوچک» که داستانی برای کودکان با موضوع مقاومت فلسطین در برابر اسرائیل را مطرح می‌کند. این کتاب با زبانی ساده و لطیف از خباثت رژیم صهیونیستی را مطرح می‌کند. البته در حوزه سبک زندگی و رمان داستان کتاب‌های متعددی در این انتشارات منتشر شده و همگی تلاش شده که با در نظر گرفتن جایگاه کیفیت تولید و منتشر شود.
تخفیف‌های چشمگیر
حجت الاسلام پیام طبیبی معاونت ارتباطات انتشارات مرکز اسناد انقلاب اسلامی اهمیت مطالعه را موردبررسی قرارداد و گفت: دانشی که از طریق کتاب خصوصا تاریخ انقلاب ارائه می‌شوند نقش مهمی در رشد و توسعه آینده کشور دارد به همین دلیل انتشارات اسناد انقلاب اسلامی تلاش دارد تا کتاب‌ها باقیمت‌های بسیار مناسب در اختیار مخاطبان قرار دهد و برای این منظور یک تخفیف پنجاه درصد در برنامه طاقچه برای کتاب‌های این انتشارات در نظر گرفته است.
وی ادامه داد: فضای مجازی هم خطر و هم یک پتانسیل است و ما از بخش مفید این فناوری بهره برده و کتاب الکترونیک و کتاب صوتی در فضای مجازی و سایت طاقچه بارگذاری کردیم تا علاقه‌مندان برای سهولت و دسترسی آسان بتوانند از آن بهره‌برداری کنند. کتاب‌هایی همانند «منشورات» مجموعه سه جلدی شریعتی به روایت اسناد ساواک و کتاب صوتی خاطرات «سید یحیی رحیم صفوی» هم در بین این آثار ارائه‌شده است.
انتهای پیام/
انسیه بغدادی
ارسال دیدگاه
دیدگاهتان را بنویسید
نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *