کشف گور‌های دسته‌جمعی غزه؛ آیا حقیقت کشف می‌شود؟

خبرگزاری میزان – در حالی که گور‌های دسته‌جمعی یکی پس از دیگری در غزه کشف می‌شوند، درخواست‌ها برای انجام تحقیق مستقل در این باره افزایش می‌یابد، اما کارشناسان می‌گویند که افشای حقیقت درباره گور‌های دسته‌جمعی در غزه فرایندی زمان‌بر است.

پس از گذشت چند ماه از زمان آغاز محاصره بیمارستان‌های غزه از سوی ارتش رژیم صهیونیستی با طرح ادعای استفاده نظامی مقاومت فلسطین از این مراکز، اکنون گور‌های دسته‌جمعی یکی پس از دیگری در محوطه سه بیمارستان غزه کشف می‌شوند.

تا ۱۱ مه ۲۰۲۴ (۲۲ اردیبهشت ۱۴۰۳) بیش از ۵۰۰ جسد در هفت گور دسته‌جمعی در غزه کشف شد؛ برخی از اجساد نشانه‌هایی از مثله و شکنجه‌شدن داشتند و همین موضوع می‌تواند به سندی درباره ارتکاب رژیم صهیونیستی به جنایت جنگی تبدیل شود.

سازمان ملل خواستار انجام تحقیق‌های مستقل برای تعیین حقیقت و اطمینان از پاسخگویی درباره گور‌های دسته‌جمعی کشف شده در غزه شده است؛ استفان دوجاریک، سخنگوی سازمان ملل، گفت: مهم است که همه شواهد پزشکی قانونی به خوبی حفظ شوند.

این در حالی است که با تشدید حملات رژیم صهیونیستی به شهر جنوبی رفح، بستن گذرگاه رفح و جلوگیری از استقرار احتمالی تیم‌ها یا تجهیزات پزشکی قانونی در غزه، جست‌وجوی مکان‌های گور‌های دسته‌جمعی و جمع‌آوری شواهد بی‌فایده هستند.

کارشناسان می‌گویند که وجود مشکلات در حفاری مکان‌هایی که مدارک مربوط به جنایت‌های جنگی در آن‌ها وجود دارند، جست‌وجوی حقیقت را دشوارتر می‌کند، اما همه امید‌ها را برای عدالت از بین نمی‌برد.

مدارک مربوط به جنایت جنگی از گور‌های دسته جمعی در غزه چگونه جمع‌آوری می‌شود؟

تاکنون چند گور دسته‌جمعی در مجتمع پزشکی ناصر در خان‌یونس، شماری گور دسته‌جمعی در بیمارستان الشفا در شهر غزه و یک گور دسته‌جمعی در بیمارستان کمال عدوان در بیت‌لاهیا پیدا شده است.

یکی از اعضای دفاع مدنی فلسطین در غزه درباره گور دسته‌جمعی کشف شده در الشفا که حاوی ده‌ها جسد بود، می‌گوید: اجساد تجزیه و غیرقابل شناسایی شده بودند، اما برخی از آن‌ها شناسنامه داشتند یا از سوی بستگان از طریق بقایای لباس‌ها شناسایی شدند؛ تیم‌های دفاع مدنی از بقایای جسدها عکس و فیلم گرفتند و با تجهیزات حفاظتی کم و بدون تجهیزات پزشکی قانونی کار می‌کنند.

یکی از همکاران مرکز حقوق بشری المیزان مستقر در اردوگاه جبالیا در شمال نوار غزه، پس از بازدید از مکان‌های دفن دسته‌جمعی افراد در بیمارستان الشفا گفت که شاهد حفاری زمین با استفاده از بولدوزر بوده است.

آیا شواهدی از جنایت‌های جنگی یافت شده است؟

چند عضو دفاع مدنی غزه اعلام کردند که شواهدی از بدرفتاری، از جمله شکنجه و کشتار غیرقانونی را هنگام حفاری گور‌های دسته‌جمعی یافته‌اند که می‌تواند مدرک جنایت جنگی باشد.

یکی از اعضای تیم دفاع مدنی غزه که در عملیات جست‌وجوی گور دسته‌جمعی در بیمارستان الشفا شرکت کرد، گفت که تیمش جسد‌های بدون سر را پیدا کرده است؛ ضمن اینکه اجساد کودکان و زنانی را دیده است که لباس‌های بیمارستان به تن داشتند.

وی اظهار کرد: دست‌کم ۱۰ جسد با دستان بسته پیدا شده‌اند، در حالی که به برخی همچنان لوله‌ها و تجهیزات پزشکی متصل بود؛ معاینه پزشکی قانونی در مورد حدود ۲۰ جسد که گمان زنده به گور شدن آن‌ها می‌رود، مورد نیاز است.

رئیس دفاع مدنی در خان‌یونس، می‌گوید که برخی از اجساد پیدا شده در مجتمع پزشکی ناصر در کنار هم قرار داشتند که نشانه‌هایی از کشتارهای میدانی را نشان می‌دهد؛ دست‌کم ۳۹۲ جسد فقط در یک گور دسته‌جمعی در بیمارستان ناصر پیدا شد.

آیا شواهد جمع‌آوری شده قابل استناد است؟

تحقیقات درباره گور دسته‌جمعی معمولا فرآیندی بسیار پیچیده، طولانی و پرهزینه است که به تخصص و منابع قابل توجهی نیاز دارد.

یک عضو پزشکی قانونی در دانشگاه بین‌المللی فلوریدا آمریکا که گور‌های دسته‌جمعی را در درگیری‌های متعدد بررسی کرده است، درباره کشف گور‌های دسته‌جمعی در غزه، گفت: نخستین واکنش تقریبا همه این است که جسدها را بیرون بکشند، زیرا این یک موضوع بسیار احساسی است، اما جای اجساد برای شناسایی و تعیین آنچه اتفاق افتاده است، در زیرزمین امن‌تر است؛ به‌ویژه در این مورد، جایی که حقیقت بسیار مهم است، حیاتی است که بتوانیم تعیین کنیم واقعا چه اتفاقی افتاده است.

وی می‌گوید: خارج کردن جسدها از گور‌های دسته‌جمعی به‌ویژه با استفاده از روش‌های تهاجمی مانند بولدوزر، سرنخ‌هایی را که می‌توانند به تعیین مسئولیت کمک کنند و می‌توانند نشان دهند چه زمانی و با چه ابزاری یک گور حفر شده، از بین می‌برد.

به گفته این استاد دانشگاه آمریکایی، هر اقدام برای نبش گور‌های دسته‌جمعی همچنین شواهد را پراکنده می‌کند، زیرا اجزای بدن در حال تجزیه در محل دفن اصلی باقی مانده است؛ هنگامی که جسد جابجا شده و دوباره دفن می‌شود، اطلاعات مربوط به اینکه از کجا آمده است احتمالا نابود می‌شود؛ همچنین ممکن است اطلاعات نادرست به‌عنوان بخشی از فرآیند مستندسازی اضافه شود.

کارشناسان می‌گویند که شناسایی نادرست توسط بستگان غمگینی که از نظر روانی تمایل به بسته شدن پرونده دارند، در شرایط جنگ مکرر اتفاق می‌افتد و شواهد تصویری شامل عکس و ویدیو ممکن است به تنهایی برای رفع سردرگمی کافی نباشد.

آن‌ها تاکید دارند که فرآیند مستندسازی باید حس روشنی از فرآیند نبش قبر را هم از نظر مکانی و هم از نظر زمان‌بندی با تصاویری که حاوی اطلاعات هستند، ارائه دهد

آیا سازمان‌های بین‌المللی می‌توانند کمک کنند؟

سازمان ملل خواستار تحقیق روشن، شفاف و معتبر درباره گور‌های دسته‌جمعی در غزه شده است؛ اتحادیه اروپا نیز مدعی حمایت از این درخواست است.

مشخص نیست که کدام سازمان به این درخواست توجه خواهد کرد، یا چه کسی در آینده ممکن است وظیفه سنگین انجام این تحقیق را بر عهده بگیرد.

سخنگوی حقوق بشر سازمان ملل، گفت که این نهاد بین‌المللی از گردآوری شواهد در مکان‌های تدفین در غزه حمایت نمی‌کند، زیرا این کار به تخصص خاصی نیاز دارد که اکنون در آنجا وجود ندارد.

آیا امیدی به عدالت برای قربانیان وجود دارد؟

از آنجایی که گذرگاه مرزی رفح با مصر همچنان بسته است، احتمال اعزام بازرسان خارجی برای تحقیق درباره اتهام‌های ارتکاب جنایت‌های جنگی کم به نظر می‌رسد.

با وجود این، همه امید به عدالت از بین نمی‌رود؛ یک وکیل دادگستری انگلیسی که در محاکمه اسلوبودان میلوسویچ، سیاست‌مدار صربستانی در دادگاه بین‌المللی کیفری، هدایت دادرسی را بر عهده داشت، گفت: چیزی که دارید، برخلاف چیز‌هایی که ندارید، ممکن است بسیار آشکارکننده باشد.

وی با بیان اینکه در یوگسلاوی سابق، بقایای جسدها پس از دهه‌ها کشف شد و آزمایش دی‌ان‌ای حتی سال‌ها پس از این رویدادها، شناسایی جسدها را تضمین کرد، اظهار کرد: تلاش‌ها برای شناسایی هرگز پایان نمی‌یابد و شواهد زیادی وجود دارد؛ هرگز نگران چیز‌هایی که ندارید نباشید، از آنچه دارید استفاده کنید؛ شواهد جمع‌آوری شده در گور‌های دسته‌جمعی می‌تواند به جرایم خاصی اشاره کند یا در تحقیق‌های گسترده‌تر در مورد جنایت‌های جنگی ادغام شود؛ ممکن است یک سازمان قضایی و بازپرسی بی‌طرف ایجاد شود، اما این کار به ده‌ها سال کار نیاز دارد و هزینه هنگفتی را به همراه خواهد داشت و نیاز به حمایت کشور‌های ثروتمند دارد.

به گفته این وکیل دادگستری، اگر دادگاهی برای غزه تشکیل شود، معقول نیست که اعضای شرکت‌کننده از کشور‌هایی که از رژیم صهیونیستی با سلاح حمایت می‌کنند، شرکت کنند.

آیا عدالت در جای دیگری پیگیری می‌شود؟

دادگاه بین‌المللی کیفری (ICC) در لاهه در حال تحقیق درباره جنایت‌های رژیم صهیونیستی علیه غزه است؛ این دادگاه که صلاحیت دادستانی در سرزمین فلسطین را دارد، تاکنون هیچ اظهارنظر عمومی در مورد کشف گور‌های دسته‌جمعی ارائه نکرده است.

دیوان بین‌المللی دادگستری (ICJ) که یک دادگاه جداگانه است، در حال بررسی پرونده‌ای است که از سوی آفریقای جنوبی مطرح شده است؛ در این پرونده آفریقای جنوبی از رژیم صهیونیستی به دلیل ارتکاب نسل‌کشی شکایت کرده است.

صدور حکم این دادگاه چند سال طول می‌کشد و پیش‌بینی می‌شود که در این مدت، دادگاه چند جرم مطرح شده در شکایت را بررسی کند.

دیوان بین‌المللی دادگستری در میان اقدام‌های موقت کلیدی صادر شده برای جلوگیری از جنایت نسل‌کشی، به مقام‌های رژیم صهیونیستی دستور داد تا اقدام‌های موثر برای جلوگیری از تخریب و تضمین حفظ شواهد مرتبط با این اتهام‌ها را اتخاذ کنند؛ همچنین دستور دسترسی بلامانع به کمک‌های بشردوستانه را صادر کرد که سازمان‌های بشردوستانه اعلام کردند که از زمان آغاز حمله به رفح مسدود شده است.

انتهای پیام/