حمایت از مستضعفین، جوهره سپاه پاسداران در قانون اساسی

حمید فعلی، حقوقدان در یادداشتی که در اختیار خبرگزاری میزان قرار داده است نوشت: تدوین‌کنندگان قانون اساسی در مقدمه این میثاق ملی، با توجه به محتوای اسلامی انقلاب ایران که حرکتی برای پیروزی تمامی مستضعفین بر مستکبرین بود، راه تشکیل «امت واحد جهانی» را گسترش روابط بین‌المللی با دیگر جنبش‌های اسلامی و مردمی دانسته‌اند (إِنَّ هَذِهِ أُمَّتُکُمْ أُمَّةً وَاحِدَةً وَ أَنَا رَبُّکُمْ فَاعْبُدُونِ) تا مبارزه برای نجات ملل محروم و تحت ستم در تمامی جهان استمرار یابد. بنابراین، علاوه بر اینکه انقلاب اسلامی مقدمه پیروزی عموم حرکت‌های مقاومت مظلومین در هر کیش و آیین علیه استعمارگران است، تأکید خاص بر گسترش روابط با «جنبش‌های اسلامی و مردمی» نشان‌گر ضرورت تفسیر اصول قانون اساسی منطبق با هدف فوق است.

حتی در مقدمه قانون اساسی، وظیفه نهاد‌های خاص نظامی اعم از ارتش و سپاه پاسداران انقلاب اسلامی نیز در جهت تحقق این هدف مشخص شده است، به نحوی که این دو نهاد مشترکاً علاوه بر حفظ و حراست از مرزها، جهاد در راه خدا و مبارزه در راه گسترش حاکمیت قانون خدا در جهان را نیز عهده‌دار هستند.

پایه نظام جمهوری اسلامی در نفی هرگونه ستمگری و سلطه‌گری که مبنای حمایت از مقاومت اسلامی است را در نص اصول قانون اساسی ابتدا باید از اصل دوم قانون اساسی ادراک کرد. بر این اساس، جمهوری اسلامی ایران، نظامی است بر پایه ایمان به کرامت و ارزش والای انسان و آزادی توأم با مسئولیت او در برابر خدا، که از راه «نفی هرگونه ستمگری و ستم‏کشی و سلطه‌گری و سلطه‌پذیری»، قسط و عدل و استقلال را تأمین می‌کند.

تکلیف دولت در این زمینه را نیز می‌توان در بند‌های متعددی از اصل سوم مشاهده کرد؛ بنابراین نه تنها طرد کامل استعمار و جلوگیری از نفوذ اجانب و محو هرگونه استبداد و خودکامگی و انحصارطلبی وظیفه داخلی دولت است، بلکه سیاست خارجی کشور باید بر اساس معیار‌های اسلام با تعهد برادرانه نسبت به همه مسلمانان و حمایت بی‌دریغ از مستضعفان جهان تنظیم شود که این تعهد نیز با صراحت بند (۱۶) اصل سوم کاملاً روشنگر تکلیف بین‌المللی دولت است.

در خلال بحث از بند (۱۶) اصل سوم قانون اساسی در مشروح مذاکرات خبرگان ملت، در مجلس بررسی نهایی قانون اساسی نیز مباحث زیادی درباره موضوعاتی مانند حدود حمایت از مستضعفین، انواع مستضعفین در قرآن، اطلاق حمایت از تمام مستضعفین در قرآن، مسلمان یا غیر مسلمان بودن مستضعفین، حمایت بیشتر از مسلمین نسبت به سایرین، دولت‌های متجاوز کدام‌اند و ... صورت می‌گیرد و در نهایت، در متن نهایی بند (۱۶) مزبور، علاوه بر الزام دولت به حمایت از کلیه مستضعفان در هر کیش و آیینی، تأکیدی خاص بر حمایت از امت مسلمان، فارغ از پیروی آن‌ها از مذاهب شیعه یا سنی به نحوی برادرانه دارد که این ادبیات در بردارنده آثاری حقوقی از جمله حمایت در زمینه‌های مختلف از جبهه مقاومت اسلامی است.

از جمله اصول دیگر که بر این مضمون تأکید می‌کنند، اصل ۱۵۲ و اصل ۱۵۴ در فصل سیاست خارجی قانون اساسی است که با تکلیف «دفاع از حقوق همه مسلمانان» و نیز «حمایت از مبارزه حق‌طلبانه مستضعفین»، خط‌مشی سیاست خارجی جمهوری اسلامی را بر این مبنا استوار می‌سازند. البته باید در نظر داشت که اجرای برخی اصول دیگر قانون اساسی مانند اصل یازدهم که دولت را موظف به اتخاذ سیاست اتحاد ملل اسلامی می‌داند، مستلزم حمایت از آن دسته از جنبش‌های اسلامی است که در جهت این هدف حرکت می‌کنند.

انتهای پیام/