گفت‌وگو|
کریمی صارمی: ادبیات غنی و موسیقی اصیل برگ برنده انیمیشن‌سازان ایران است
محمدرضا کریمی صارمی دبیر سیزدهمین جشنواره پویانمایی ضمن اشاره به نیروی کار ارزان در حوزه انیمیشن در ایران، ادبیات غنی و موسیقی اصیل ایرانی را برگ برنده صنعت انیمیشن ایران دانست.
خبرگزاری میزان - دبیر جشنواره پویانمایی تهران از دستاوردهای این جشنواره در حوزه انیمیشن می‌گوید جشنواره‌ای که شاید بتوان گفت در کنار جشنواره فیلم کوتاه تهران جزو معتبرترین جشنواره‌های فرهنگی و سینمایی در کشور هستند. به دلیل جایگاه امروز حوزه انیمیشن گفتگویی با محمدرضا کریمی صارمی دبیر سیزده دوره جشنواره پویانمایی تهران داشته‌ایم که می‌خوانید.
جایگاه انیمیشن ایران از سال اول برگزاری جشنواره پویانمایی تهران تا امروز بسیار متفاوت شده و فیلم‌های انیمیشنی که در چهل و دومین جشنواره فیلم فجر حضور داشتند، گواه بر این مسئله بود که انیمیشن ایران حتی در تولید فیلم بلند به دستاوردها و پیشرفت‌های بسیاری دست یافته است. نظر شما به عنوان دبیر سیزده دروه جشنواره پویانمایی تهران درباره پیشرفت صنعت فیلمسازی انیمیشن در ایران چیست؟
تقریبا ۱۵ سال پیش کلید شکل‌گیری انیمیشن صنعتی در ایران و با تولید فیلم بلند سینمایی زده شد و شروعش هم از کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان بود.
فکر می‌کنم در سال ۱۳۷۵ بود که یک فیلم سه اپیزودی به کارگردانی عبدالله علیمراد داشتیم؛ «قصه‌های بازار»، «ورود به دنیای عروسک‌ها» و «طوطی و بقال». این سه فیلم را کنار هم گذاشتیم، اکران کردیم و در آن دوره از جشنواره فیلم فجر جایزه گرفت. در واقع ما اولین بار توانستیم یک فیلم ۸۵ دقیقه‌ای انیمیشن را روی پرده سینما ببینیم. البته تکنیک این سه فیلم استاپ‌موشن بود ولی یک جریان بود که آغاز شد. بعد از آن دوستان دیگر تجربه کردند و همینطور ادامه پیدا کرد تا امروز که به جرات می‌توان گفت یک قطب تولید انیمیشن بلند سینمایی هستیم.
آیا به واقع این اتفاق افتاده است یا این صحبت‌ها فقط جنبه تبلیغاتی دارد؟
تقریبا ۷۰-۸۰ سال از عمر انیمیشن در ایران می‌گذرد. نسل اول به بلوک شرق رفته و انیمیشن را آموختند که پیرو مکتب زاگرب بودند. بعد از آن نسل‌های بعدی و امروز شاید نسل دوازهم در این هستند که در حوزه انیمیشن فعالیت می‌کنند. از نسل ششم یا هفتم کار تولید انیمیشن با کامپیوتر آغاز شد و این کار را برای فعالان این حوزه متفاوت کرد. صدا و سیما، دانشگاه‌ها، کانون پرورش فکری، فستیوال‌های دنیا، بازارهای جهانی، تا حدودی جشنواره پویانمایی و نیازی که مخاطب احساس می‌کرد و حتی در یک دوره‌هایی حمایت دولت‌ها باعث شد این پیشرفتی که امروز شاهد آن هستیم در حوزه انیمیشن شکل بگیرد. مثلا در طول حیات یکی از دولت‌ها به پویانمایی خیلی توجه ویژه‌ای شد. در زمان ریاست یکی از مدیران در سازمان صدا و سیما مرکز پویانمایی صبا شکل گرفت و تولید آثار انیمیشن تلویزیونی جدی گرفته شد و در مقطی تولید انیمیشن در کانون پرورش فکری به اوج خودش رسید. این نوع حمایت‌ها در جایگاه امروز انیمیشن در ایران بسیار تاثیرگذار بود.
آیا مرکز پویانمایی صبا کمکی به ارتقای انیمیشن ایران کرده است؟
ما در حوزه تولید سریال انیمیشن و تا قبل از تاسیس صبا شاید یک یا دو فیلمساز بیشتر نداشتیم، ولی با تاسیس موسسه صبا و خریدن امکانات بسیار خوب، آن روزها یک جریانی شکل گرفت و تولید انبوه انیمیشن در کشور آغاز شد. کمپانی‌ها یا شرکت‌هایی مثل کانون در حد چهار یا پنج فیلم در سال می‌ساختند. از طرفی وزارت ارشاد هم نقش خیلی خوبی داشت و در این سال‌های اخیر مرکز گسترش را مسئول این کار کرد و در مرکز گسترش هم فیلم‌های بسیار خوبی در حوزه انیمیشن ساخته شد. به واسطه تولیدات زیاد و فاخر توانستیم در بازارهای جهانی حضور پیدا کنیم و دهه ۸۰ اوج حضور کانون در بازارهای جهانی بود، خصوصا در حوزه اقتباس در حوزه کودک ورود کردیم که بسیار جریان‌ساز بود.
آیا این حضور در جشنواره‌های جهانی و رشد در تولید ارزآوری هم به همراه داشت؟
بله، در کانون پرورشی فکری هزینه‌ای که برای تولید فیلم صورت میگرفت در مدت دو تا سه سال بازگشت داشت. البته آن زمان دستمزدها پایین بود و تولید به صورت فردی شکل میگرفت و حداکثر یک یا دو نفر کار می‌کردند، فیلم‌ها کوتاه و زمان تولید بسیار زیاد بود ولی از سوی دیگر نیروها کارمندی و دولتی بودند و هزینه‌ها پایین‌تر بود. کارهای کانون در آن زمان خوب فروخته می‌شد، جایزه میگرفت و در واقع برای امرار معاش بسیاری از افرادی که کار می‌کردند این حضورهای بین‌المللی به خصوص جوایزی که پشت سر هم دریافت می‌کردند سودآور و خوب بود. اوایل دهه ۹۰ هم این اوضاع ادامه داشت و بعد به صنعت انیمیشن که فیلم سینمایی بلند است، ورود کردیم و اخیرا در پنج سال گذشته فیلمی مثل «فیلشاه» را داشتیم که فروش خیلی خوبی داشت، «بچه زرنگ» که از مرز یک میلیون و ۹۰۰هزار مخاطب عبور کرده است. «پسر دلفینی» خیلی خوب بود. در این آثار تکنیک قالب بود و بچه‌ها و مخاطبان فیلم‌ها را از نظر تکنیکال ضعیف نمی‌دانستند. ممکن است از نظر محتوا خیلی موفق نباشیم به این دلیل که فیلمنامه‌نویس آنچنانی و رشته‌ای به صورت جدی برای این بخش نداریم و افرادی را برای این کار پرورش نداده‌ایم. تعداد انگشت‌شماری هستند که دارند کارهای خوبی انجام می‌دهند، اما از شاخصه‌های یک فیلم سینمایی در بازار جهانی و اقتصاد انیمیشن فعلا اطلاعاتی نداریم. کارهای دیزنی را که تماشا کنید، می‌بینید با چند کلیپی که در ساختار یک فیلم سینمایی می‌گذارند و با تولید نوار رادیویی قبل از اینکه فیلم تولید می‌شود، در سراسر دنیا می‌چرخد و مخاطب را شناسایی می‌کنند که آیا تمام ادیان، تمام فرهنگ‌ها می‌توانند با این درام و قصه ارتباط برقرار کنند یا نه و بعد شروع به تولید می‌کنند. ما اول راه هستیم و وقتی در جشنواره فیلم فجر امسال چهار فیلم سینمایی انیمیشن داشتیم، نشان می‌دهد که اول راهمان هم موفقیت‌آمیز بوده است.
طبق آماری که امسال در جشنواره پویانمایی داشتیم، ۱۲ فیلم سینمایی برای حضور در جشنواره فیلم فجر اعلام حضور کرده بودند و این نشان می‌دهد که در دو سال گذشته ساخت ۱۲ فیلم سینمایی بلند در حوزه انیمیشن به پایان رسیده است. مطمئنا تا مرز ۲۵ فیلم در دست تولید است و این در دنیا به خصوص در فیلم بلند سینمایی اتفاقی بسیار بزرگی است.
از نظر محتوایی چه کاری می‌شود انجام داد که این فیلم‌ها بهتر شوند؟
مدت‌ها دغدغه ما این بود که کودکانمان از طریق انیمیشن با فرهنگ غربی آشنا می‌شوند، اما امروز ما به ابزار مسلط شده‌ایم و دغدغه انیمیشن در جامعه تشخیص داده شده و حتی دغدغه مسئولان هم شده است؛ البته ممکن است موقت باشد و این هنر و صنعت جذابیتش را تا چند سال آینده از دست بدهد و هوش مصنوعی جذاب‌تر شود ولی در حال حاضر این فرصت وجود دارد. ما در حوزه انیمیشن دارای نیروی کار ارزان قیمت و در حوزه ادبیات غنی هستیم، جذابیت‌های بصری در حوزه گرافیک داریم، جذابیت‌های شنیداری در موسیقی داریم و این‌ها می‌تواند انیمیشن ایران را در دنیا متمایز کند. وقتی در فیلمی موسیقی اصیل ایرانی و سازهای اصیل ایرانی را به کار می‌بری و دنیا به راحتی با آن ارتباط برقرار می‌کند، این ۳۰درصد موفقیت کارمان است، وقتی ما موتیف‌های بسیار ارزشمندی داریم یا گرافیک ۵هزارساله در شهر سوخته داریم، این هم ۲۰درصد به ما کمک می‌کند، ۳۰درصد ادبیات غنی کهن به ما کمک می‌کند و ۳۰ درصد هم غالب شدن بر تکنولوژی به کمک ما می‌آید.
پس از نظر شما ما همه زمینه‌ها برای پیشرفت و حضور جهانی در عرصه انیمیشن را دارا هستیم و باید از آن استفاده کنیم؟
بله و تا زمانی که انیمیشن در جهان جذابیت دارد، با توجه به ارزان بودن نیروی کار می‌توانیم ایدئولوژی دینی، اجتماعی، فرهنگی و سیاسی‌مان را به بهترین شکل ارائه دهیم و صادر کنیم.
دستاورد این دوره و وجه تمایز سیزدهمین دوره جشنواره پویانمایی تهران نسبت به ۱۲ دوره قبلی چیست؟
جشنواره اگر ۱۵ تا ۲۰درصد جهش و پیشرفت رو به جلو نداشته باشد، در دو دوره افت می‌کند؛ افت مخاطب و افت داوری. ما امسال به دلیل اینکه دوره قبل جشنواره را خرداد برگزار کردیم، فرصتمان برای جذب فیلم خیلی کم بود ولی تلاش بسیاری کردیم تا به همان مرز هزار و چند عنوان فیلم برسیم. این اتفاق افتاد و خلائی نداشتیم، اما باید فعالیت‌های جدیدی داشته باشیم. یکی از اتفاقات بسیار مبارک در جشنواره امسال این کاری است که برای هنرجویان هنرستان‌های انیمیشن سراسر کشور انجام داده‌ایم.
هنرستان‌های انیمیشن رشد بسیار خوبی در کشور داشته‌اند. رشته هنرهای تجسمی سال‌هاست که در هنرستان شکل گرفته و از طرفی رشته انیمیشن وارد هنرستان شده و خیلی علاقه‌مند پیدا کرده است، خصوصا دخترها علاقه بسیاری به تحصیل در رشته انیمیشن دارند. در زاهدان، در شهرستان‌های شمالی، در جنوب کشور هنرستان داریم ولی معلم تخصصی آنچنانی نتوانستیم جذب کنیم. نیاز داریم سطح دانش این بچه‌ها را بالا ببریم. بر اساس تجربه‌ای که من از سال ۹۰ روی کتاب‌های حوزه تئاتر داشتم، سرفصل‌های متوسطه اول، دوم و سوم رشته پویانمایی را پیاده‌سازی کردیم. ما در چهاردهم، پانزدهم و شانزدهم اسفند ماه یعنی در سه روز ۸۰۰ دقیقه برنامه‌سازی زنده خواهیم کرد و آن سرفصل‌ها را توسط اساتید درجه یک مثل بهرام عظیمی، آقای کاویان، مهدی خرمیان، بابک نکوهی، امیر سحرخیز برای بچه‌ها به صورت زنده از شبکه شاد پخش می‌کنیم. بعد از عیدنوروز و در سال بعد این کارگاه‌ها را در قالب فیلم‌ها و بسته‌های آموزشی آماده کرده تا در یک پلتفرمی قرار دهیم و بچه‌ها بتوانند از آن استفاده کنند.
امیدواریم ضبط این کارگاه‌های آموزشی با موفقیت انجام شود و بعد از سه ماه مونتاژ آن صورت گیرد و در قالب ۸۴۰ دقیقه فیلم مستند در اختیاردانش‌آموزان قرار بگیرد و علوم پایه و رشته‌های دیگر هم از این طرح استفاده کنند.
در بخشی دیگر یک نشست جامع و کامل در روز دوم جشنواره در حوزه غزه برگزار خواهیم کرد. ۱۱هزار کودک توسط رژیم غاصب صهیونیستی به شهادت رسیده اند؛ کودکان بی‌گناهی که اصلا در این اتفاقات هیچ نقشی نداشتند. در این نشست قرار است به تولید ۱۰ عنوان فیلم کوتاه درباره مضلومیت غزه برسیم تا دیگر هیچکس در دنیا دست به چنین کاری نزند. یک نشست کاملا کاربردی و عملیاتی داریم که امیدواریم پس از پایان نشست بتوانیم همانجا برنامه‌ریزی تولید ۱۰ فیلم را انجام دهیم.
امسال میتینگ و ورکشاپ خواهیم داشت و حدود ۳۰ سانس نمایش فیلم داریم. در باغ کتاب برای دانش‌آموزان و هنرستانی‌ها سانس در نظر گرفته و به تمام ۲۸ شرکت و دانشگاهی که در هشتمین بازار ملی پویانمایی حضور دارند، اطلاع دادیم که هر روز در غرفه بر اساس تخصصی که دارند باید ورکشاپ برگزار کنند، چون این افراد از بین ۶۰-۷۰ دانشگاه و شرکت معتبر گلچین شده‌اند.
حدود ۱۷ نشست تخصصی خیلی خوب داریم که شروعش با هوش مصنوعی است. دکتر سخاوت از خارج از کشور به صورت آنلاین در مورد هوش مصنوعی با ما نشست خواهند داشت و چهار نشست نقد فیلم هم داریم. مثلا برای تهیه‌کننده ماشا یک نشست تخصصی گذاشته ایم. ریاست جمهوری درخواست کریدور اقتصادی یک نشست تخصصی کرده که روز پنجشنبه جزو برنامه‌های فوق العاده است.
جشنواره برای بسیاری از سازمان‌ها پل ارتباطی شده است؛ از بنیاد ۱۵ خرداد تا نیروی انتظامی که دارند به حوزه انیمیشن ورود کرده‌اند و برای آن‌ها میتینگ ترتیب می‌دهیم که با فیلمسازهای تراز اول ارتباط برقرار کنند، چون وظیفه جشنواره زمینه‌سازی برای صنعت پویانمایی است. شبکه‌های تلویزیونی هم درخواست ورود داده‌اند. جالب است که بسیاری از هنرستان‌های استان‌ها دوست دارند اردوهای یک روزه در جشنواره داشته باشند که سعی می‌کنیم شرایطش را فراهم کنیم.
روز پنجشنبه ساعت ۹:۳۰ صبح بهترین فیلم‌های بخش مسابقه سینمای ایران را در تمام مراکز فرهنگی هنری سیار روستایی‌مان بارگذاری کردیم تا مربیان حتی شده در لپ تاپ‌هایشان برای بچه‌ها نمایش دهند و دلیلمان این است تا بتوانیم سطح سلیقه بچه‌ها را بالا ببریم.
پنج کتاب رونمایی خواهد شد و بخش علمی که یک سال است راه‌اندازی شده و دوستان روی آن کار می‌کنند و با این راه‌اندازی بخش، جشنواره و جامعه انجمن انیمیشن صاحب انجمن علمی شده است. این انجمن علمی شش ماه پیش عضوگیری‌هایش را انجام داده است و در جشنواره هم نشست خواهد داشت.
در بخش پایان‌نامه‌های برتر ۵۲ پایان نامه به جشنواره رسیده که ۲۷ پایان‌نامه داوری شده و پنل‌هایشان در یک نمایشگاهی نصب می‌شود و به سه پایان‌نامه جایزه خواهیم داد. کانون تبدیل شدن پایان‌نامه اول به کتاب را تقبل می‌کند و دانشگاه‌هایی که رتبه آورده‌اند نیز تبدیل پایان‌نامه‌های دوم و سوم به کتاب را بر عهده می‌گیرند. بر این اساس به منابع مکتوب ما در حوزه انیمیشن که بسیار محدود است، افزوده می‌شود.
داور سیفژ این دوره از جشنواره از فنلاند آمده است و ۱۵ قطعه از عکس‌های خود را به ما هدیه کرده است که یک نمایشگاه برای او برگزار خواهیم کرد. نمایشگاه دیگری در محل ثبت نام داریم که شامل ۱۲ تابلو از اتفافات ۱۲ دوره برگزاری جشنواره و بسیار جذاب است. همچنین آسیفا نمایشگاهی درباره کانسپت دارد که در کنار چارسوی دوم برگزار می‌شود.
جشنواره پویانمایی تهران در سطح جهان چقدر شناخته شده است و آیا جوایز دوره‌های قبل موجب شهرت جشنواره در جهان شده است؟
در هیچ یک از ادوار جشنواره جایزه دلاری پرداخت نشده است. یکی از مهم‌ترین آیتم‌های شناخته شدن این جشنواره حضور افراد مطرح این حوزه در دوره‌های مختلف جشنواره است. زمان و مکان برگزاری ثابت این جشنواره، جذب فیلم خوب، حضور داوران شاخص، سایت فعال در طول سال جزو امتیازات مهم این جشنواره است. حضور مایکل دودوک و الکساندر پطروف در دوره‌های پیشین از امتیازات مهم جشنواره پویانمایی تهران محسوب می‌شود. در هر دوره و در زمینه جذب آثار در حال رشد بودیم، تا به حال هیچ فیلمسازی نگفته سطح جشنواره‌تان پایین است و من به این دلیل در جشنواره شرکت نمی‌کنم. در دنیا جشنواره پویانمایی تهران را به همان اندازه که در کشور خودمان شناخته شده است، می‌شناسند. به همین دلیل فیلم‌های درجه یکی در این جشنواره حضور پیدا می‌کنند، به عنوان مثال فیلمی که برای اسکار پذیرفته شده به جشنواره ما هم می‌آید و این بدان معناست که جشنواره پویانمایی تهران را باور دارند. فیلمی که در جشنواره ونیز نمایش داده شده، امسال در بخش مسابقه آثار بلند سینمایی ما حضور دارد. بنابراین برایش مهم است که بیاید از جشنواره ما جایزه بگیرد هرچند که جوایز ما دیگر نقدی نیست و صرفا تندیس است اما کسب این جایزه برای آن‌ها امتیاز مهمی محسوب می‌شود.
امسال از «پیر هبرت» که دو سال پیش داور ما در این جشنواره بود، خواستیم آثارش را برایمان بفرستد تا در جشنواره به نمایش بگذاریم و او در پاسخ اعلام کرد که علاوه بر آثارش یک فیلم ویدئویی هم می‌فرستد. او در این فیلم می‌گوید من هر روز به یاد ایران هستم زیرا فرشی که در جشنواره پویانمایی تهران به من هدیه داده شد، روی دیوار خانه‌ام نصب است و من هر روز که این فرش را می‌بینم به یاد جشنواره معتبر و بزرگ پویانمایی تهران می‌افتم.
به شخصه در جشنواره‌های خارجی زیادی شرکت کرده‌ام، به واقع می‌توان گفت ما در زمینه جذب مخاطب و حضور مخاطب در سالن‌های نمایش فیلم، شاید جزو سه جشنواره بزرگ دنیا باشیم. در حالی که در خیلی از جشنواره‌های دنیا شاهد بوده‌ام که تعداد داوران به اندازه تماشاگران داخل سالن بودند. بسیاری از مهمانان و داوران خارجی ما نمی‌توانند باور کنند که این حجم از جمعیت در این جشنواره حضور پیدا می‌کنند، به تماشای آثار می‌نشینند و در نشست‌ها و کارگاه‌ها شرکت می‌کنند و این در حالیست که ما در واقع هیچگونه امکانات اقامتی برای مهمانان جشنواره نداریم.
شهرداری چقدر در زمینه تبلیغات محیطی این جشنواره همراه بوده و همکاری کرده است؟
هر سال من یک نامه بلند بالا برای شهرداری‌ها می‌نویسم و شرح می‌دهم که در دنیا شهرداری‌ها چه کارهایی برای جشنواره‌ها انجام می‌دهند و چه امکاناتی در اختیار آن‌ها قرار می‌دهند و در واقع شهرداری‌ها در یک منطقه جغرافیایی شهری جشنواره‌هایی که در آن شهر برگزار می‌شود، جزو افتخارات خودشان می‌دانند اما تا این لحظه هیچ جوابی به این نامه‌ها داده نشده است. البته نیاز چندانی هم نداریم چون گستره ساختمان‌ها و فضاهای کانون به اندازه کافی است. البته ما چندان هم نمی‌توانیم تبلیغات گسترده انجام دهیم زیرا در اینصورت مخاطب عام‌تر به جشنواره می‌آید و چون طبق اساسنامه مثل جشنواره فیلم فجر امکان بلیت‌فروشی برای تماشای فیلم‌ها نداریم و نمی‌توانیم پاسخگوی مخاطبان باشیم.
فیلم‌های ما خیلی تخصصی‌تر و ویژه و مخصوص یک گروه مخاطب خاص است ولی با این وجود از تورها و اردوهای یک روزه استان‌ها که برای تماشای فیلم‌ها می‌آیند، استقبال می‌کنیم و برای بخش کودکان پنجشنبه صبح در هزار مرکز کانون و باغ کتاب و سالن سینما کانون فیلم‌ها را به نمایش می‌گذاریم.
انتهای پیام/
ارسال دیدگاه
دیدگاهتان را بنویسید
نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *