پوستر پرحاشیه

خبرگزاری میزان - آنچه مخاطبین یک رویداد هنری را کنجکاو و مشتاق به حضور و استقبال از یک رویداد هنری می‌کند، به واقع چیزی نیست جز پوستر آن رویداد که بیانگر شیوه، درجه کیفی و البته نگرش مجریان و برگزار‌کنندگان رویداد است.

ایران هر ساله میزبان جشنواره‌ها، نمایشگاه‌ها و برنامه‌های بسیاری است. جشنوار‌های فجر به عنوان مهمترین رویداد‌های هنری کشور، پس از چهل‌ودو سال برگزاری اکنون دیگر باید به یک بنیان، اصول و سیاست واحد رسیده باشد. این درحالی است که یکی از پرسروصداترین حوزه‌ها در جشنواره تئاتر کشور همین مقوله پوستر جشنواره است.

نکته حائز اهمیت این است که طراحان گرافیک کشور ما در عرصه‌های جهانی همواره حضوری موفق داشته‌اند. گاهی حتی انتقاد‌ها فراتر از شیوه طراحی، رنگ و دیگر المان‌های پوستر رفته و فاجعه به کپی کاری نیز می‌رسد. در سی‌وپنجمین جشنواره تئاتر فجر و در مراسم رونمایی از پوستر‌های جشنواره که به دلیل شیوع کرونا به شکل ویدئو کنفرانس برگزار می‌شد، عباس محبوب، طراح پوستر این دوره از جشنواره توضیح داد: 

پس از اختتامیه جشنواره سی‌و‌چهارم امر طراحی پوستر جشنواره را آغاز کردیم. در طراحی این دوره فرم، اشاره به عدد ۳۵ دارد و از نماد عینی تئاتر، ماسک بهره برده است و المان‌ها دارای ویژگی‌های ایرانی است، ضمن آنکه نمایانگر نماد‌های تراژدی و کمدی نیز هستند. از قابلیت‌های مهم این پوستر، المان‌های جشنواره با قابلیت چرخش ۱۸۰ درجه و مبتنی بر ساختار هندسی است.

بعدتر معلوم شد این پوستر کپی است:

در سال ۱۳۹۵ هنوز مدت زیادی از رونمایی از پوستر سی‌وسومین جشنواره تئاتر فجر نگذشته بود که معلوم شد، پوستر جشنواره نیز همچون دوره سی‌وپنجمین جشنواره تئاتر فجر یک کپی‌برداری از پوستر‌ی خارجی است، نکته‌ای که طی سالیان گذشته نیز مکرر دیده شده بود و تا کنون نیز ادامه دارد.

در سی‌وسومین دوره جشنواره پس از رونمایی از پوستر معلوم می‌شود در کپی‌کاری و تقلب نیز شگفتی خلق شده و ضعیف‌ترین پوستر‌ تاریخ جشنواره تئاتر فجر ارائه می‌شود.

هر چند که بلافاصله پوستر دیگری جایگزین می‌شود، اما حواشی در این حوزه همچنان ادامه دارد.

شاید این گفته درست نباشد، اما وضعیت تئاتر کشور ما امروز درست شبیه وضعیت پوستر جشنواره شده است. بنابراین در ادامه نگاهی می‌کنیم به پوستر‌های سه دوره مختلف جشنواره تئاتر فجر؛

نخستین جشنواره سراسری تئاتر فجر

اولین دوره جشنواره سراسری تئاتر فجر به دبیری طا‌ها عبدخدایی از ۱۲ تا ۲۲ بهمن ۱۳۶۱ در شهر تهران و در سالن اصلی و چهارسو مجموعه تئاتر شهر، خانه نمایش، دانشکده هنر‌های زیبا، تماشاخانه سنگلج، فردوسی، فرهنگسرای بهار (موزه آبگینه)، فرهنگسرای نیاوران، مجموعه فرهنگی آزادی، تالار محراب، موزه هنر‌های معاصر، تالار مولوی و تالار وحدت، توسط مرکز هنر‌های نمایشی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی برگزار شد.

در اولین دوره این جشنواره ۳۶ نمایش در بخش مسابقه و ۲ نمایش در بخش تعزیه به صحنه رفت؛ ۱۳ نمایش از تهران، ۳ نمایش از زنجان، ۳ نمایش از شیراز، ۳ نمایش از مشهد، ۲ نمایش از دزفول و از شهر‌های شاهرود، آبادان، اصفهان، مراغه، گرگان، کرمان، یزد، اردبیل، سیرجان، باختران، بوشهر، ساری، گنبدکاووس و تبریز هر کدام یک نمایش. اولین دوره جشنواره به صورت ملی برگزار شده است.

طراحی پوستر این دوره از جشنواره بر عهده مرکز هنر‌های تجسمی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی بوده است. آثار این دوره در بخش‌های نمایشنامه‌نویسی،   کارگردانی، بازیگری مرد، بازیگری زن، بازیگری کودک و نوجوان، پرداخت ویژگی‌های انقلاب، طرح و پرداخت ویژگی حماسی جنگ و طرح و پرداخت فرهنگ شهادت مورد داوری قرار گرفته‌اند.

قابل ذکر است که در این دوره جشنواره داوری بخش نمایشنامه‌نویسی، براساس نمایشنامه‌های اجراشده در جشنواره صورت گرفته است. همچنین در این دوره نقد و بررسی نمایش دیوار‌ها را پاک نکنیم در تالار وحدت برگزار شد.

هفدهمین جشنواره تئاتر فجر

هفدهمین دوره جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر توسط مرکز هنر‌های نمایشی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی با دبیری حسین سلیمی از روز ۱ تا ۱۵ بهمن ماه ۱۳۷۷ در تهران و به صورت بین‌المللی برگزار شد. اسوه، سالن اصلی، سالن ۲، چهارسو و سایه مجموعه تئاترشهر، خانه نمایش، دانشکده هنر‌های زیبا، شهید حیدرنیا، تماشاخانه سنگلج، فارابی، فردوسی، فرهنگسرای نوبهار، فرهنگسرای نیاوران، مجموعه فرهنگی آزادی، تالار محراب، تالار مولوی، موزه هنر‌های معاصر، میراث فرهنگی، تالار وحدت و تالار هنر در بخش صحنه‌ای و نقاط مختلف شهر تهران در بخش خیابانی میزبان این دوره از جشنواره بودند.

طراح پوستر این دوره از جشنواره الهام معظمی بوده‌است. در این دوره ۲۸ اثر در بخش مسابقه، ۳۰ اثر در بخش خیابانی، ۲۹ اثر در ویژه، ۱۰ اثر در بخش خارجی (۵ اثر از آلمان، ۱ اثر از تاجیکستان، ۱ اثر از ترکمنستان، ۱ اثر از ایتالیا، ۱ اثر از ارمنستان و ۱ اثر از هند) و ۱۶ اثر در بخش جشنواره جشنواره‌ها در جشنواره شرکت داشته‌اند؛ که بخش خارجی از نوآوری‌های این دوره از جشنواره بوده است. ۶۷ اثر از تهران، ۷ اثر از مشهد، ۲ اثر از همدان، ۲ اثر از کرمانشاه، ۲ اثر از شیراز، ۲ اثر از بروجن، ۲ اثر از قم، ۲ اثر از اصفهان، ۲ اثر از بوشهر و از شهر‌های کهگیلویه و بویر احمد، درود، بروجرد، آبادان، دهدشت، رامهرمز، قروه، خراسان، اندیمشک، زنجان، قوچان و یاسوج هر کدام با یک اثر در جشنواره حضور داشته‌اند.

این دوره از جشنواره دارای ویژه‌نامه برنامه‌های هفدهمین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر بوده است. ۴ نمایش سعدی مسافر شهر عشق، نمایش ممنوع، جنبش انفیه در کلکته گا و رویای یک شب نیمه تابستان در این دوره نقد و بررسی شده‌اند. در دوره هفدهم گردهمایی دریچه‌ای به تئاتر نوین جهان با ۲۵ عنوان در تالار اجتماعات موزه فرش برگزار شده است.

در این دوره آثار در بخش‌های نمایش برگزیده، نمایشنامه‌نویسی، کارگردانی، بازیگری مرد، بازیگری زن، طراحی صحنه، موسیقی، طراحی بروشور، طرح مضامین فرهنگی و دینی و طرح و ایده (در بخش خیابانی) به رقابت پرداخته‌اند. همچنین کانون ملی منتقدان تئاتر در این دوره برگزیدگانی داشته است. رقابت نمایشنامه نویس برگزیده در این دوره نیز براساس نمایش‌های اجرا شده بوده است. افتتاحیه این دوره از جشنواره در تئاتر شهر برگزار شده است.

چهل‌ودومین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر

اما صبح روز ۲۴ دی‌ماه ۱۴۰۲ در آیین رونمایی از پوستر چهل‌ودومین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر در تالار مشاهیر تئاترشهر مهدی حامدسقایان دبیر جشنواره به همراه کاظم نظری مدیرکل هنر‌های نمایشی درحالی از پوستر این رویداد مهم در کشور پرده‌برداری کردند که به نظر اوضاع نابسامان تئاتر در پوستر جشنواره عینیت پیدا کرده بود.

شاید دیگر وقت آن باشد که به جای مسئولین تئاتر کشور اعضای انجمن صنفی طراحان گرافیک در زمینه پوستر‌های پرحاشیه جشنواره تئاتر فجر پاسخگوی اذهان عمومی باشند.

سوالاتی که همچنان بی‌پاسخ است:

انجمن صنفی طراحان گرافیک، تاکنون چقدر طرف مشاور مسئولین جشنواره تئاتر فجر در ادوار مختلف جشنواره و در رابطه با طراحی پوستر جشنواره بوده است؟

 طراحی‌ پوسترهایی از این دست، نشانگر فقدان طراح پوستر در کشور است؟

جشنواره تئاتر فجر به تنهایی، رتبه جهانی طراحی پوستر کشورمان را چه میزان تنزل داده است؟

 مدیران جامعه تئاتر کشور به‌ویژه دبیران ادوار مختلف جشنواره تئاتر فجر اطلاعات درستی از هنر طراحی پوستر دارند؟

نتیجه اینکه، شاید مشکل ما فراتر از طراحی یک پوستر است و در واقع پوستر تنها روبنای ساختمان کلنگی تئاتر کشور است. گر چه در پاره‌ای از موارد با زیباسازی نمای ظاهری این ساختمان، بتوان مشکلات اساسی را پنهان کرد. اما در واقع هر پوستر نشان می‌دهد که در سیستم، چقدر طراح با چه درجه کیفی و هنری وجود داشته که بی‌تردید آن نیز بیانگر سلیقه و نگرش مدیران بالادست و سفارش دهنده خود هستند.

انتهای پیام/