زندگی پس از زندان؛ دغدغه این روزهای دستگاه قضا/ جوان محکوم به قصاصی که بعد از آزادی کارآفرین شد/ تجربه یک مددجو از حبس در غربت و کارآفرینی در وطن

خبرگزاری میزان_ توجه به وضعیت اشتغال به عنوان یکی از اصلی‌ترین علل افزایش رفاه عمومی و کاهش میزان آسیب‎‌های اجتماعی و بزهکاری همواره مورد توجه دولت‌ها و حکومت‌ها بوده است.

به گفته جامعه‌شناسان داشتن شغل و حقوق متناسب، به همان میزان که رفاه و آرامش روانی را در افراد ایجاد می‌کند می‌تواند از گرایش آن‌ها به سمت آسیب‌های اجتماعی همچون طلاق، اعتیاد، کلاهبرداری، قاچاق، سرقت و... بکاهد، چرا که بسیاری از ناهنجاری‌های اجتماعی به دلیل بیکاری و تلاش برای امرار معاش از طریق مشاغل کاذب و جرم‌زا رخ می‌دهد.

بر همین اساس اشتغال اگرچه مانع از ارتکاب به جرم نمی‌شود، اما تمایل افراد به خصوص نوجوانان و جوانان را برای گرایش به سمت جرم کاهش می‌دهد.

با این حال اگر فردی جرمی مرتکب و راهی زندان شد می‌توان با برنامه‌ریزی درست و دقیق از این فرصت استفاده و با مهارت افزایی و توانمندسازی این افراد زمینه را برای بازاجتماعی شدن و ورود آن‌ها به اجتماع فراهم کرد.

با توجه به اینکه بسیاری از زندانیان مجرم سابقه‌دار و حرفه‌ای نیستند و بر اثر جرایم خرد و حتی جرایم مالی و غیرعمد وارد زندان شده‌اند مهارت‌افزایی و حرفه‌آموزی به این گروه از زندانیان می‌تواند در افزایش اعتماد به نفس و آمادگی آنان برای خروج از زندان نقش تعیین کننده داشته باشد، تا این افراد بعد از آزادی نه تنها مجددا در چرخه بزهکاری گرفتار نشوند بلکه با مهارت‌هایی که در زندان آموخته‌اند برای خود شغلی دست و پا و گذشته خود را جبران کنند.

طرحی که در زندان‌های کشور به خوبی اجرا شده و نتیجه و ثمره آن حالا از یک سو کام بسیاری از زندانیان و خانواده‌های آنان را شیرین کرده و از دیگر سو توانسته است بخشی از اهداف و چشم‌انداز‌های سند تحول و تعالی قوه قضاییه را محقق کند.

رویکرد اصلاحی و تربیتی در سازمان زندان‌های کشور 

غلامعلی محمدی رئیس سازمان زندان‌های کشور چندی پیش در سفر به استان سمنان و در دیدار با نماینده، ولی فقیه و امام جمعه سمنان با اشاره به اهداف اصلاحی و تربیتی در سازمان زندان‌ها گفت: رویکرد اصلی ما در حوزه زندان، برمدار اصلاح و تربیت زندانیان است که قطعا حرفه‌آموزی و اشتغال از بستر‌های تحقق آن خواهد بود. در این راستا طی همکاری با مراکز فنی و حرفه‌ای، شرایطی را فراهم ساخته‌ایم تا مددجویان بواسطه مهارت‌آموزی در زندان‌ها، بعد از آزادی نیز بتوانند در محیط جامعه مشغول کار شود.

وی افزود: بر اشتغال‌زایی در زندان‌ها تمرکز ویژه داریم، چون بهترین بستر برای تربیت زندانی را اشتغال‌زایی می‌دانیم. زندانی در این مراکز با کار و اشتغال حقوق دریافت می‌کند تا بتواند گره‌ای از زندگی خود و خانواده‌اش برطرف سازد.

اداره کل زندان‌ها و اقدامات تامینی و تربیتی استان اردبیل در رابطه با ایجاد اشتغال برای زندانیان وعدم بازگشت مجرمان به چرخه ارتکاب جرم پس از تحمل حبس و بازگشت به جامعه اقدامات خوبی را به انجام رسانده است که در ذیل با گوشه‌ای از این اقدامات آشنا می‌شویم.

اشتغال ۶۸ درصد از زندانیان استان اردبیل 

یاسر امجدی مدیرکل اقدامات تامینی و تربیتی استان اردبیل در گفت‌وگو با میزان با بیان اینکه هم اکنون بیش از ۶۸ درصد زندانیان حاضر در زندان‌های استان اردبیل وارد چرخه اشتغال شده‌اند گفت: تعداد هزار و ۲۴۸ زندانی در ۳ حوزه اشتغال کارگاهی، اشتغال اعزام به کار و اشتغال نشسته در استان مشغول فعالیت و کسب درآمد هستند.

وی افزود: در حوزه اشتغال نشسته ۳۸۳ نفر، اشتغال اعزام به کار ۵۹۰ نفر و در بخش اشتغال کارگاهی داخل زندان ۲۷۵ نفر مشغول به کار هستند.

فعالیت ۳۹ کارگاه و واحد تولیدی در زندان‌های استان

امجدی از فعالیت ۳۹ کارگاه و واحد تولیدی در داخل زندان‌های استان خبر داد و تصریح کرد: تعداد ۱۱۴ کارگاه و واحد تولیدی خارج زندان نیز جهت اعزام زندانیان برای اشتغال به کار در نظر گرفته شده است.

زندانیان استان اردبیل در چه مشاغلی مشغول به کار هستند؟

وی ادامه داد: در این راستا زندانیان در کارگاه‌های قالی بافی، خیاطی، نجاری، جوشکاری، اسکاج‌بافی، معرق چوب، چرم‌دوزی، مونتاژ چراغ موتورسیکلت، تولیدات خیار و گوجه و فلفل گلخانه‌ای، تولید درب ضد سرقت، تولید گرانول، بازیافت پلاستیک و طراحی ظروف چینی در داخل زندان‌های استان اردبیل مشغول به فعالیت هستند.

مدیر کل زندان‌ها و اقدامات تامینی و تربیتی استان اردبیل اضافه کرد: همچنین گروهی از زندانیان جهت کار به کارخانه رنگ، تولید لوله و اتصالات، کارخانه پلیمر، دکوراسیون چوب، کارگاه مرغ پرکن، تالار باغ‌ها، سردخانه‌های صنعتی، پمپ بنزین، گرانول‌سازی و کارگاه‌های مبل ومحصولات بهداشتی اعزام می‌شوند.

وی با اشاره به اینکه عمده مشاغل در استان اردبیل صنعتی، خدماتی و کشاورزی است تصریح کرد: مددجویان زندان‌های استان اکثرا در صنایع تولیدی و کشاورزی مشغول فعالیت هستند.

پرداخت ۱۲ میلیارد دستمزد به مددجویان

امجدی با اشاره به اینکه در ۷ ماهه نخست سال جاری بالغ بر ۱۲ میلیارد تومان دستمزد به مددجویان شاغل کارگاهی و اعزام به کار پرداخت شده است یادآور شد: محصولات تولیدی توسط این با همکاری بنیاد تعاون جهت فروش به بازار عرضه می‌شود.

اشتغال برای زندانیان؛ از اهداف سند تحول و تعالی قوه قضاییه 

امجدی با تاکید بر اینکه تمامی این اقدامات در راستای اجرای سیاست‎های ابلاغی ریاست قوه قضاییه در بحث اشتغال زندانیان و حرفه‌آموزی مددجویان انجام شده است، گفت: با توجه به سیاست‌های تحولی و مدیریت مبتنی بر دانش در سازمان زندان‌ها، فعالیت‌های اشتغال و حرفه‌آموزی زندانیان در جهت تحقق سیاست حبس‌زدایی و کاهش جمعیت کیفری و بسترسازی برای بازگشت سعادتمندانه زندانی به آغوش جامعه است.

وی هدف از اجرای برنامه‌های آموزشی در زندان‌ها را توسعه اشتغال در زندان‌ها و ورود مستقیم زندانیان آموزش‌دیده به چرخه کسب و کار درآمدزا دانست و تصریح کرد: معتقدیم داشتن درآمد مناسب و امنیت شغلی، رکن اساسی کاهش آسیب‌های اجتماعی و چتر حمایتی برای خانواده‌هاست.

تشکیل پرونده هویتی برای مددجویان در بدو ورود به زندان

مدیر کل زندان‌های اردبیل با اشاره به اینکه برای تمامی مددجویان هنگام ورود به زندان پرونده شخصیتی تشکیل می‌شود ابراز داشت: بر اساس اطلاعات مندرج در این پرونده‌ها ضمن اطلاع از وضعیت معیشتی افراد، توانمندی‌ها و استعداد آنان بر اساس تجربه، علاقه و مدارک تحصیلی ارزیابی می‌شود.

وی افزود: در گام اول، ورود مددجویان به چرخه برنامه‌های اصلاحی و تربیتی اعم از دوره‌های آموزش رسمی برای ادامه تحصیل و دوره‌های آموزش غیر رسمی مانند کلاس‌های قرآن، دوره‌های فرهنگی، آموزش مهارت‌های زندگی و همچنین دوره‌های هنری مانند سرود و نمایش و فعالیت‌های ورزشی و نیز کلاس‌های حرفه‌آموزی برای مددجویان برگزار می‌شود.

برگزاری ۱۴۵ دوره آموزش فنی و حرفه‌ای در زندان‌های اردبیل

وی با بیان اینکه از ابتدای سال جاری ۱۴۵ دوره فنی و حرفه‌ای در زندان‌های استان برگزار شده است خاطرنشان کرد: این دوره‌ها از سوی مرکز فنی و حرفه‌ای، جهاد کشاورزی، اداره شیلات و اداره کل صنایع دستی و گردشگری در زندان‌های سطح استان برگزار می‌شود.

مدیرکل زندان‌ها و اقدامات تامینی و تربیتی استان اردبیل اظهار کرد: تعداد هزار و ۸۳۶ نفر در این مدت موفق به گذراندن دوره‌های فنی و حرفه‌ای شده و در آزمون شرکت کردند که از این تعداد بالای ۹۰ درصد قبول و موفق به اخذ گواهی نامه رسمی شده‌اند.

اعطای تسهیلات به دارندگان مدارک فنی و حرفه‌ای

امجدی اضافه کرد: شرکت کنندگان در این دوره‌ها پس از قبولی و اخذ گواهی نامه معتبر از سازمان فنی و حرفه‌ای می‌توانند در دوران حبس وارد چرخه اشتغال درآمد شوند و پس از آزادی نیز از تسهیلات اشتغالزایی این مدارک استفاده کنند.

وی جذب مددجویان دارای گواهی‌نامه تخصصی در کارگاه‌های اشتغال داخل و خارج زندان‌ها را گام دوم در راستای اشتغال به کار زندانیان برشمرد و خاطرنشان کرد: بخش قابل توجهی از این مددجویان در کارگا‌های تولیدی داخل زندان مانند تولید درب‌های ضدسرقت، گرانول سازی، تولید مواد شوینده، قالیبافی، خیاطی، اسکاج بافی، مونتاژ قطعات موتور، بسته‌بندی حبوبات، تولید جوجه یک روزه، چرم دوزی، تراش سنگ‌های قیمتی، معرق و منبت چوب و ... مشغول فعالیت شده و بر اساس دستورالعمل سازمان زندان‌ها حقوق دریافت می‌کنند.

وی یادآور شد: همچنین بر اساس رایزنی‌های انجام شده با مسئولان فنی و حرفه‌ای استان اردبیل در آینده نزدیک تعداد دوره‌های آموزشی افزایش یافته و سعی بر این است تا ضمن مرتبط کردن آموزش با بازار کار از دوره‌های بازارمحور استفاده کنیم تا مددجویان پس از آزادی بتوانند به سهولت این رشته را ادامه داده و درآمدی برای خود و خانواده شان داشته باشند.

تدوام حمایت مددجویان حتی پس از خروج از زندان

مدیرکل زندان‌های استان اردبیل تاکید کرد: معتقدیم قطع این چرخه حمایتی و اشتغالزایی پس از آزادی زندانی، بازگشت به نقطه شروع و اتلاف وقت و هدر دادن هزینه است، لذا مرکزی به نام "خدمات اجتماعی و مراقبت بعد از خروج" عهده‌دار تداوم و استمرار این برنامه‌ها بعد از آزادی زندانیان است.

امجدی تصریح کرد: با توجه به اینکه ایجاد بستر مناسب برای اشتغال زندانیان جزو اولویت‌های سازمان زندان‌های کشور است، لذا طبق برنامه‌ریزی‌های به عمل آمده درصدد هستیم تا با جلب مشارکت خیرین کارآفرین و صاحبان صنایع تولیدی، تعداد کارگاه‌های اشتغال را در زندان ارتقا داده و تعداد بیشتری از زندانیان را جذب بازار کار کنیم.

پرداخت ۱۶ میلیارد تومان تسهیلات اشتغالزایی به زندانیان در سال جاری

وی با بیان اینکه مرکز مراقبت بعد از خروج زندانیان از ابتدای سال تاکنون از محل تسهیلات وجوه اداره شده به ۹۲ نفر تسهیلات اشتغالزایی پرداخت کرده است گفت: این افراد در مجموع ۱۶ میلیارد تومان تسهیلات دریافت و به مشاغل مختلف ورود پیدا کردند.

مدیرکل زندان‌های استان اضافه کرد: همچنین از محل تبصره ۱۸ نیز تعداد ۵۴ نفر از مددجویان به بانک‌های عامل استان معرفی شده و با تکمیل پرونده تا هفته آینده مبلغ ۱۰ میلیارد تومان تسهیلات اشتغالزایی به آنان پرداخت می‌شود.

سال گذشته ۱۰ میلیارد تومان تسهیلات اشتغالرایی به مددجویان استان پرداخت شده است

وی همچنین از پرداخت ۶ میلیارد تومان تسهیلات اشتغالزایی به مددجویان در سال ۱۴۰۱ خبر داد و یادآور شد: این مبلغ از محل وجوه اداره شده و به ۵۷ نفر از مددجویان کارآفرین زندان‌های استان پرداخت شده است.

امجدی گفت: همچنین سال گذشته از محل تبصره ۱۸ به ۴۱ نفر از مددجویان استان ۴ میلیارد تومان تسهیلات پرداخت شده است که علاوه بر اشتغال برای فرد وام گیرنده زمینه اشتغال برای افراد دیگر را نیز فراهم کرده است.

وی تاکید کرد: این تسهیلات فقط به افرادی که در دوران محکومیت گواهی‌نامه فنی و حرفه‌ای دریافت کرده‌اند پرداخت می‌شود و برحسب نوع مدرک اخذ شده و تعداد مشاغلی که ایجاد می‌کند متفاوت و متغیر است.

از رهایی از قصاص تا کارآفرینی برای زندانیان

یک زندانی اردبیلی که به مدد همین تسهیلات اشتغالزایی پس از خروج از زندان کسب و کار جدیدی برای خود راه‌اندازی کرده است در گفت‌وگو با میزان گفت: در سن ۱۷ سالگی به جرم قتل عمد وارد کانون اصلاح و تربیت شدم و با تلاش‌های فروانی که مجموعه شورای حل اختلاف و زندان اردبیل کشیدند توانستم از اولیای دم رضایت بگیرم و از زندان آزاد شوم. در طول مدتی که در حبس بودم در کارگاه‌های چرم‌دوزی زندان شرکت کرده و گواهی‌نامه مهارت گرفتم.

وی افزود: پس از آزادی از زندان با مشورت خانواده تصمیم گرفتم یک کارگاه کوچک کیف و کفش چرم راه‌اندازی کنم تا از این راه برای دیگر زندانیان نیز شغل ایجاد کرده و در کنار آن بتوانم بخشی از گذشته خود را جبران و زندگی جدیدی را آغاز کنم.

پس از مراجعه به اداره کل زندان‌های استان و با راهنمایی‌ها و مشورت‌هایی که کارکنان آنجا به من دادند مبلغ ۲۰۰ میلیون تومان تسهیلات اشتغالزایی دریافت و در حال حاضر در شهرستان مشکین‌شهر یک کارگاه کیف و کفش تاسیس کردم که تعداد ۷ نفر از زندانیان استان را نیز به صورت شخصی آموزش داده و در این کارگاه مشغول به کار کردم.

نان؛ نوای زندگی نانوای زندان 

یک زندانی دیگر که به دلیل جرایم مالی در زندان اردبیل مدتی در حبس بوده است در گفت‌وگو با میزان عنوان کرد: مدت ۱۸ ماه در زندان اردبیل بودم و در این مدت با مساعدت مسئولین زندان در نانوایی زندان مشغول به کار شدم و حقوق ماهانه دریافت می‌کردم.

وی اضافه کرد: پس از آزادی نیز از طرف زندان به بانک معرفی شدم و با دریافت ۱۰۰ میلیون تومان وام اشتغالزایی یک واحد نانوایی در شهرستان اردبیل دایر کردم و هم‌اکنون ۲ نفر کارگر نیز به همراه خودم در این نانوایی مشغول به کار شدند.

او می‌گوید: خدا را شاکرم که روز‌های سخت زندگی‌ام را سپری کردم و الان با وجود شغلی که دارم و مهارتی که در زندان کسب کردم توانستم برای خودم کاری مستقل داشته باشم و سرم را جلوی خانواده و اجتماع بالا بگیرم.

تجربه زندان در غربت و کارآفرینی در وطن

جوان دیگری که سا‌ل‌ها در زندان بوده و حالا آزاد شده است در گفت‌وگو با میزان اظهار کرد: سال ۱۳۹۶ به جرم حمل موادمخدر در کشور گرجستان دستگیر و روانه زندان شدم و سال ۱۳۹۹ پس از پیگیری‌ها و تلاش فراوان دستگاه قضایی به کشور وارد و به زندان اردبیل منتقل شدم.

وی ادامه داد: در زندان در دوره‎‌های تخصصی تعمیر و صافکاری خودرو شرکت کرده و توانستم با قبولی در آزمون فنی و حرفه‌ای گواهی پایان دوره دریافت کردم.

این مددجو همچنین گفت: با ۲۰۰ میلیون تومان تسهیلاتی که با استفاده از گواهی مهارت‌آموزی دریافت کردم یک باب مغازه اجاره و برای خودم تعمیرگاه و صافکاری ماشین راه‌اندازی کردم.

وی اضافه کرد: با لطف خدا در حال حاضر درآمد و شغل خیلی خوبی دارم و ۴ نفر کارگر نیز در این صافکاری برای من کار می‌کنند.

مسئولان، کارآفرینان و مددجویان ۳ ضلع مثلث اشتغال زندانیان

 برپایه این گزارش اشتغال و نداشتن درآمد یکی از دلایل گرایش مجرم به بزه است و نداشتن مهارت نیز زمینه‌های بیکاری وباز هم بزه را فراهم می‌کند. به همین دلیل است که مساله حرفه‌آموزی در سال‌های اخیر به جد مورد توجه متولیان قرار گرفته و تمام تلاش خود را می‌کنند تا هر روز بر تعداد کسانی که جذب کارگاه‌ها می‌شوند و کاری را فرا می‌گیرند افزوده شود. به عبارتی با سرمایه‌گذاری در این حوزه آمار بازگشت زندانی به چرخه جرم به شدت کاهش می‌یابد.

تحقق این امر مهم که حالا یکی از دغدغه‌های مهم مسئولان قضایی کشور است نیازمند حمایت مسئولان، کارآفرینان و البته خود مددجویان است. مسئولان با افزایش امکانات و زیرساخت‌های لازم برای مهارت‌افزایی زندانیان، کارآفرینان با افزایش به کارگیری مددجویان در واحد‌های تولیدی و صنعتی و زندانیان نیز با تلاش و پشتکار برای یادگیری مهارت و صد البته تصمیم برای عدم تکرار جرم و آغاز زندگی شرافتمندانه همچون اضلاع یک مثلث هرکدام به سهم خود می‌توانند در بازاجتماعی شدن زندانیان و خلق فرصت زندگی برای این افراد نقش تعیین کننده داشته باشند.

گزارش: فاطمه پناهی

انتهای پیام/