درگیری‌های مسلحانه جهان در پایان سال ۲۰۲۳؛ دنیا تشنه آتش‌بس و صلح

خبرگزاری میزان – درگیری‌های مسلحانه در پایان سال ۲۰۲۳ در مناطق مختلف سراسر جهان در جریان هستند؛ این درگیری‌ها عمدتا به دلیل گسترش تعداد بازیگران، انگیزه‌های پیچیده و همپوشان، تاثیرات جهانی و تسریع تغییرات آب‌وهوایی به موضوع‌های غیرقابل حل و خشونت‌بارتری تبدیل شده‌اند.

علل ریشه‌ای برخی از این درگیری‌های مسلحانه در پی شوک‌های جهانی مانند شیوع کرونا و رشد بحران تغییرات آب‌وهوایی تقویت شده‌اند؛ این در حالی است که همین شوک‌ها منابع موجود را برای رسیدگی و دست‌کم کاهش اثرهای آن‌ها محدود کرده است.

هم زمان نیاز‌های بشردوستانه و نیاز به بازسازی مناطق درگیری بر اثر درگیری‌های مسلحانه فعالی که طی یک دهه گذشته بر تعداد آن‌ها افزوده شده، زیادتر شده‌اند.

مجموعه این عوامل سبب شده‌اند تا کشور‌های شاهد درگیری‌های مسلحانه در دور باطل کاهش توانایی برای متوقف ساختن درگیری و رشد تاثیرات منفی درگیری‌های مسلحانه بر توانایی دولت‌ها باشند.

بررسی‌ها نشان می‌دهند که تعداد قربانیان و حوادث مربوط به درگیری‌های مسلحانه از اول مه ۲۰۲۲ تا پایان ژوئن ۲۰۲۳ به ترتیب ۱۴ و ۲۸ درصد رشد داشته است؛ این به معنای مشکل‌ساز شدن بیش از پیش نیاز‌های بشردوستانه، تلاش برای تثبیت و بازسازی است.

طرف‌های درگیری‌های مسلحانه فعال در پایان سال ۲۰۲۳ مختلف هستند؛ در برخی از این درگیری‌ها گروه‌های ناظران نظامی سازمان ملل حضور دارند و در عمده آن‌ها طرف‌های ثالث نقش مهمی ایفا می‌کنند.

هسته اصلی این درگیری‌ها، پیچیدگی کنونی جنگ‌های معاصر است که کاهش نقش فرآیند‌های حل‌وفصل سنتی و کاهش اهرم بازیگران را به یک امر دلهره‌آور تبدیل کرده و سبب طولانی شدن آن‌ها می‌شود؛ در نتیجه چشم‌انداز کمی برای صلح پایدار ایجاد می‌کنند.

میانگین طول مدت درگیری‌های مسلحانه طی سه دهه گذشته در بحبوحه بین‌المللی شدن سریع درگیری‌های نظامی افزایش یافته است؛ درگیری‌های مسلحانه همچنین شاهد افزایش حضور گروه‌های کوچک متعدد برای کنترل و نفوذ در بخش‌هایی در آفریقای جنوب صحرا، آمریکای لاتین، غرب آسیا و ... هستند.

در عین حال، جنبش‌های شورشی متمرکز عمدتا ناپدید شده یا اهمیت خود را از دست داده‌اند؛ موضوعی که به پیچیدگی چشم‌انداز بازیگران درگیری در سطح جهانی کمک می‌کند.

براساس گزارش کمیته بین المللی صلیب سرخ تا ژوئن ۲۰۲۳ حدود ۴۶۰ گروه مسلح در سراسر جهان فعال بودند و حدود ۱۹۵ میلیون نفر را تحت کنترل کامل یا دستکم تا بخشی تحت کنترل داشتند.

۲۹۵ مورد از این گروه‌ها در شرق و شمال آفریقا فعال هستند؛ ۸۳ گروه در آسیا، ۶۸ گروه در آمریکا و ۱۴ گروه نیز در آمریکا فعال هستند.

این گروه‌ها همچنین از نظر حضور، شبکه‌ها و عملیات خود در بحبوحه حمایت مستمر و همکاری با کشور‌های ثالث که اغلب از آن‌ها به‌عنوان نمایندگانی در درگیری‌های داخلی با اهمیت استراتژیک برای اهداف سیاست خارجی خود استفاده می‌کنند، به‌طور فزاینده‌ای بین‌المللی می‌شوند؛ کمیته بین‌المللی صلیب سرخ تخمین می‌زند که ۱۵ درصد از گروه‌های مسلح در سطح جهان از دولت‌ها حمایت می‌کنند، در حالی که ۲۷ درصد آن‌ها از سوی دولت‌ها حمایت می‌شوند.

با وجود نقش حیاتی آن‌ها در شکل‌دهی و دامن زدن به پویایی درگیری، تحقیقات و تحلیل‌های کمی برای جمع‌آوری و استانداردسازی داده‌ها در مورد گونه‌شناسی و ویژگی‌های مختلف آن‌ها وجود دارد.

یکی دیگر از محرک‌های پیچیدگی درگیری‌های مسلحانه، بین‌المللی شدن فزاینده جنگ‌های داخلی، از طریق مداخله تعداد فزاینده و طیف وسیعی از قدرت‌های منطقه‌ای و جهانی در تعقیب منافع استراتژیک خود بوده است؛ روند تسریع رقابت قدرت‌های بزرگ (و همچنین قدرت‌های نوظهور و تجدیدنظرطلب) شبیه جنگ‌های نیابتی به سبک جنگ سرد است.

درگیری‌های مسلحانه در هر منطقه جهان دارای دلیل خاص خود هستند؛ تغییر پویایی قاچاق موادمخدر در قاره آمریکا؛ بحران‌های آب‌وهوایی، سیاسی و ناامنی غذایی در شمال آفریقا؛ افراط‌گرایی در جنوب صحرای آفریقا؛ و ظهور مجدد حزب تحریک در پاکستان در آسیا.

درگیری‌های مسلحانه در قاره آمریکا عمدتا به دلیل رقابت جنایی بر سر کنترل اقتصاد‌های غیرقانونی سودآور (به‌ویژه مواد مخدر) است.

این گروه‌ها به مرور زمان به بازیگران سیاسی نیز تبدیل شده‌اند که به دولت نفوذ کرده و کنترل و حکومت سرزمینی دولت را به چالش می‌کشند؛ پیوند‌های منطقه‌ای آن‌ها در امتداد زنجیره‌های تامین موادمخدر در قاره آمریکا به‌طور فزاینده‌ای با سرریز‌های جهانی همراه شده است، زیرا گروه‌های جنایت‌کار به‌تدریج دامنه بین‌المللی خود را در پاسخ به تغییر حاشیه سود و روند تقاضای بین‌المللی گسترش می‌دهند.

درگیری‌های مسلحانه در اروپا و اوراسیا همچنان به اختلاف‌ها بر سر مرز‌های بین کشور‌ها مرتبط است.

در جنوب آفریقا، به‌عنوان متاثرترین منطقه جهان از درگیری‌های مسلحانه، جنگ‌ها ادامه دارند.

به استثنای درگیری جنگ رژیم صهیونیستی علیه غزه، دیگر درگیری‌های فعال مسلحانه در غرب آسیا و شمال آفریقا، دیگر درگیری‌های منطقه دچار بن‌بست شده و تن به وضعیت موجود دادند.

در این میان جنگ رژیم صهیونیستی علیه فلسطین در ماه‌های اخیر به‌ویژه در غزه شاهد افزایش تنش بود؛ در عین حال، سرویس‌های امنیتی رژیم صهیونیستی تعداد بی‌سابقه‌ای از حملات مرگ‌بار را به کرانه باختری انجام دادند.

مهم‌ترین دلیل این امر، خشونت از سوی کابینه راست‌گرای افراطی بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی است که به شهرک‌سازی و تلاش برای تقویت کابینه خود با هزینه کردن قوه قضاییه ادامه داد.

با نگاهی به درگیری‌های مسلحانه فعال سراسر جهان، مشخص می‌شود که جهان در حال حاضر بیش از هر زمان دیگری تشنه صلح و امنیت است؛ این در حالی است که سازوکارهای بین‌المللی صلح و امنیت‌ساز بیش از گذشته به آلت دست برخی از کشورها تبدیل شده‌اند.

مردم غزه، اصلی‌ترین قربانیان فلج شورای امنیت هستند؛ مردم بزرگ‌ترین زندان روباز جهان اکنون پس از گذشت تقریبا سه ماه از آغاز جنگ رژیم صهیونیستی علیه غزه به ساکنان بزرگ‌ترین گورستان جهان تبدیل شده‌اند.

انتهای پیام/