گام بعدی قطر در مقابل عربستان؛ شورای همکاری خلیج فارس فرومیپاشد؟
ترک شورای همکاری خلیج فارس که به خودی خود تاثیر اندکی بر معادلات منطقه‌ای دارد، چگونه می‌تواند عربستان را با چالش جدیدی مواجه کند؟
به گزارش گروه بین الملل ، سعد الکعبی وزیر انرژی قطر سوم دسامبر خبر خروج قطر از سازمان اوپک در اوایل سال ۲۰۱۹ میلادی پس از قریب به ۶ دهه عضویت در این سازمان را اعلام کرد.
به اعتقاد تحلیلگران و کارشناسان، خروج قطر از اوپک نشان دهنده تداوم تنش‌ها و اختلافات دوحه با ریاض در پی ریاست اردوگاه ضد قطری توسط عربستان بوده است. این ائتلاف که از سال گذشته با هدف فلج کردن اقتصاد قطر اقدام به محاصره دریایی، زمینی و هوایی این کشور کرد، نتوانست در دستیابی به اهداف از پیش تعیین شده و نیز شروط رفع این محاصره موفق باشد.
در واقع خروج قطر، دولتی با ۲.۶ میلیون نفر جمعیت از اوپک سازمانی تحت نفوذ عربستان با توجه به محاصره توسط اردوگاه ضد قطری از ماه ژوئن گذشته، راهی جدید برای مقابله و به چالش کشیدن عربستان سعودی است.
شیخ حمد بن جاسم بن جابر آل ثانی نخست وزیر سابق قطر در توییتی در مورد تصمیم قطر برای خروج از اوپک نوشت اوپک "فقط به منظور تحقق اهداف متضاد با منافع ملی ما مورد استفاده قرار می‌گیرد. " با در نظر داشتن این استدلال، باید تاکید کرد که قطر برای خروج از شورای همکاری خلیج فارس دلایل قانع کننده تری دارد؛ ۲ عضو از این شورای دارای ۶ عضو یعنی عربستان سعودی و امارات از محرک‌های اصلی محاصره اقتصادی قطر هستند. این محاصره یک و نیم ساله که همچنان ادامه دارد با ادعای عربستان مبنی بر تلاش‌های بی ثبات کننده قطر در نتیجه همکاری با ایران در منطقه، آغاز شد.
تصمیم غافلگیر کننده قطر برای خروج از اوپک به گمانه زنی‌ها و سوالات درباره خروج قطر از شورای همکاری خلیج فارس دامن زد. صدور اعلامیه مشابه بی تردید عربستان را بسیار عصبانی و تحقیر خواهد کرد؛ زیرا این کشور علیرغم به کارگیری حداکثر توان خود برای تاثیرگذاری محاصره بر قطر و تهدیدات فراوان این کشور نتوانست دستاوردی حاصل کند. از سوی دیگر این امر موضوعی وسوسه کننده برای قطر در اعمال فشار بیشتر بر عربستان خواهد بود.
علیرغم نظرات و دیدگاه‌های مختلفی که در پی خروج قطر و عصبانیت عربستان از این موضوع و پیش بینی تصمیم مشابه این کشور در مورد شورای همکاری کشورهای حاشیه خلیج فارس مطرح شد، عربستان در پنجم دسامبر از قطر برای شرکت در نشست این شورا که نهم ماه جاری در عربستان برگزار خواهد شد، دعوت کرد.
قطر گذشته از اقدام اعضای شورای همکاری خلیج فارس برای محاصره این کشور دلایل خوب دیگری برای ترک این شورا دارد. این دلایل می‌توانند در قالب ناکارآمدی شورا در حل اختلافات کشورهای عرب حاشیه خلیج فارس تعریف شوند. عدم توانایی شورای همکاری خلیج فارس برای حل اختلافات، که سبب برجسته‌تر شدن محدودیت‌های شورا شده، قطعا با خروج قطر بیش از پیش خود را نمایان خواهد کرد. قطر حتی می‌تواند برای این اقدام خود مشابه دلیلی که برای خروج از اوپک مطرح کرد، مدعی شود ادامه عضویت در این شورا سودی برای این کشور نخواهد داشت.
خروج قطر از اوپک فاقد تاثیرات واقعی در امور بین الملل بوده و تنها سبب عصبانیت عربستان شد. در واقع قطر به عنوان یک تولیدکننده نفت که نفوذ اندکی در اوپک داشت، دلیل موجهی برای این تصمیم داشت. برخورداری اندک کشورهای کوچک تولیدکننده از مزایای این سازمان، پس از نشست G۲۰ در بوئنس آیرس و اعلام تصمیم این سازمان برای کاهش میزان تولید در واقع محرک‌های خوبی در کنار مخالفت و نشان دادن ناراحتی از عربستان بودند. ضمن این که پس از ماجرای قتل عربستان سعودی و اعلام برائت کشورهای مختلف از عربستان این اقدام چندان بی وجه نبود. اما ترک شورای همکاری خلیج فارس که به خودی خود تاثیر اندکی بر معادلات منطقه‌ای دارد، چگونه می‌تواند عربستان را با چالش جدیدی مواجه کند؟
۱. باید توجه داشت که عربستان و امارات قادر به اخراج قطر از این گروه نیستند؛ زیرا این امر مستلزم متقاعد ساختن کویت، عمان و بحرین، سه عضو دیگر شورا است. متقاعد ساختن بحرین که در اکثر مسائل دنباله رو عربستان است، دشوار نیست، اما کویت و عمان در مقابل آنچه که می‌توان به عنوان قلدری عربستان از آن یاد کرد، ایستادگی می‌کنند. در موضوع محاصره نیز این ۲ کشور توانستند مسیر بی طرفی را در پیش بگیرند.
۲. خروج قطر از دیدگاه واشنگتن نشانه ناکامی عربستان در اجرایی کردن تلاش‌ها برای ایجاد اتحادیه‌ای عرب برای مقابله با ایران خواهد بود. علاقه ترامپ رئیس جمهور آمریکا برای ایجاد ناتوی عربی قطعا نقش مهمی در دعوت عربستان از قطر در نشست پیش روی شورای همکاری خلیج فارس داشت.
۳. حضور قطر در این نشست بنا به دلایل مذکور برای کشورهای عضو شورا اهمیت فراوان دارد. معاون وزیر خارجه کویت اگرچه اعلام کرد هیچ ساز و کاری برای حصول اطمینان از حضور سران وجود ندارد، اما اصرار داشت که هر ۶ کشور در این نشست نماینده خواهند داشت. سران کشورهای عضو به این نشست به عنوان روزنه‌ای امیدبخش برای حل بحران خلیج فارس می‌نگرند.
در همین راستا کارشناسان معتقدند تغییر محل برگزاری این نشست از عمان به عربستان نشانه تلاش ریاض برای اطمینان دادن به واشنگتن است تا ثابت کند ریاض همچنان مکانی برای حل اختلافات منطقه‌ای است.
به گزارش نشنال، پیش بینی می‌شود قطر در نشست ۹ دسامبر شورای همکاری خلیج فارس با هیئتی سطح پایین شرکت کند تا عربستان را به صورت آشکار تحقیر کند. دوحه پیشتر نیز در نشست سران اتحادیه عرب که در اوایل سال جاری در عربستان برگزار شد، شرکت نکرد. آخرین تماس مستقیم بین روسای ریاض و دوحه در سال گذشته تلفنی بود.
ارسال دیدگاه
دیدگاهتان را بنویسید
نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *