برندگان یازدهمین جایزه ی جلال آل احمد معرفی شدند/ جایزه بخش رمان به « رهش » رسید

به گزارش خبرنگار گروه فرهنگی ، در ابتدای این مراسم مهدی قزلی دبیر اجرایی یازدهمین جایزه ادبی جلال آل احمد درباره آمار کلی آثار داوری شده اظهار کرد: ۳۲۱۳ عنوان کتاب در این دوره ارسال و مورد بررسی قرار گرفت که ۱۴۸ اثر در بخش نقد ادبی، ۱۷۳ عنوان در بخش مستندنگاری، ۱۲۰۰ مورد داستان کوتاه و ۱۶۷۳ عنوان رمان و داستان کوتاه بوده است.

جلال نگاه عمیق، دقیق وموشکافانه ای داشت

اشرف بروجردی در بخشی از این مراسم گفت: چرا جلال؟ جلال از جمله نویسندگانی که با ژرف‌اندیشی، نگاه عمیق، دقیق و موشکافانه در تک تک حوادث اطرافش می‌خواست با زبان خودمانی و بدون تکلف هرِآنچه می‌بیند را به رشته تحریر در آورد.

وی بیان کرد: در دوران قبل از انقلاب که بسیاری از کتاب‌های جلال را می‌خواندم رقابتی میان خواندن کتاب‌های جلال و دکتر شریعتی وجود داشت و آنچه امروز می‌توان از آن دوره جمع‌بندی کرد این است که در آن برهه هم اصحاب سیاست، هم اصحاب هنر هم اصحاب داستان‌نویسی به نحوی اظهار علاقه نسبت به جلال را در گفته‌ها و نوشته‌هایشان مطرح کردند.

رییس کتابخانه ملی ادامه داد: دانستن اینکه چه داریم و اینکه نسبت به آنچه داریم تعلق خاطر داشته باشیم، می‌تواند برایمان ماندگاری به همراه آورد و در این میان ادبیات فارسی می‌تواند ماندگاری را برای ایرانیان به دنبال داشته باشد.

وی تاکید کرد: علاقه‌مندان به آینده این سرزمین باید بکوشند که ادبیاتی که قابل فهم است و امکان انتقال مطالب به دیگران دارد، را حفظ کنند.

وی با بیان اینکه سازمان اسناد و کتابخانه ملی گنجینه‌ای از داشته‌های فارسی از گذشته تا کنون است گفت: باید با هم تلاش کنیم و بکوشیم تا رمز جاودانگی که در کلام اصحاب قلم است، حفظ شود.

در این مراسم از سایت ویکی ادبیات رونمایی شد. سپس جوادی معاون فرهنگی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی جمله‌ای از جلال آل احمد خواند و افزود: امیدوارم این سایت راه را بر تحریف ادبیات ایران که نگرانی جلال آل احمد هم بود ببندد و در زمینه مشارکت همه ادب دوستان در نگارش تاریخ ادبیات را فراهم کند.

معرفی برگزیدگان یازدهمین جایزه ی  ادبی جلال آل احمد

در ادامه در بخش نقد ادبی کتاب «بلاغت ساختاری نحوی در تاریخ بیهقی» نوشته لیلا سید قاسم از انتشارات هرمس شایسته تقدیر شناخته شد.

در بخش داستان کوتاه، کتاب «زخم شیر» اثر صمد طاهری از نشر نیماژ شایسته تقدیر شناخته شد. وی از سه نفر از حامیانش در آغاز راه داستان‌نویسی به نام‌های ناصر زراعتی، هوشنگ گلشیری و صفدر تقی زاده یاد کرد.

جایزه بخش مستندنگاری به دو کتاب «الف لام خمینی» نوشته هدایت‌اله بهبودی و «رکاب زنان در پی شمس» نوشته حسن کرمی رسید.

در بخش جنبی آتیه داستان ایرانی، جایزه به محمدعلی رکنی، محمدرضا شرفی خبوشان، الهام فلاح و سیدمیثم موسویان که با رأی مردم به عنوان «آتیه‌داران داستان ایرانی» انتخاب شده بودند، اختصاص یافت.

از احمد مدقق نویسنده افغانستانی کتاب «آوازهای روسی» که کتابش توسط انتشارات شهرستان ادب منتشر شده است تجلیل شد.

در بخش دیگر این مراسم کتاب داستان نویسی با کلاس که شامل گفتگو با ۱۳ معلم داستان نویسی است به قلم ابراهیم زاهدی رونمایی شد و جایزه بخش رمان وداستان بلند به کتاب «رهش» رضا امیرخانی تعلق گرفت.

 جلال ترکیبی از متصادها بود

سیدعباس صالحی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی نیز گفت: این جایزه به نام جلال است و جلال کسی که ترکیبی از متضادهایی بود که کمتر این تضادها را می‌توان با هم جمع کرد. کسی که از یک سو نقاد سنت بود ولی تجدد مآب نشد، کسی که صریح و جسور بود ولی تکاپوگر حقیقت بود، کسی که روشن‌فکر بود ولی از مردم و با مردم بود. نام او را که این جایزه به یاد اوست، گرامی ‌می‌داریم.

وی ادامه داد: این جایزه در سه گرایش تنظیم شده است. گرایش اول داستان است که برای ما در حوزه‌های مختلفی اهمیت داشته و دارد چراکه بخشی از زبان ما مدیون داستان در صد سال اخیر است. زبان در تکامل خود از یک سو در زایش مستمر از طریق فرهنگ عمومی و نقل و انتقالات زبانی جهانی است اما از سویی دیگر از طریق داستان، زبان اتفاق می‌افتد. داستان فرصتی را برای تصویرسازی واژگانی از جامعه میسر می‌کند. همچنین می‌تواند به لایه‌های درونی که حتی میکروسکوپ‌های ماهر هم نمی‌توانند از زوایای وجود انسان را تصویرسازی کند، سرک بکشد.

وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی تاکید کرد: زبان، فرهنگ بین نسلی ماست. امروز ما از طریق داستان و فرهنگ بین نسلی خودمان با آل احمد، هدایت و هزاران نفر، ارتباط را برقرار کرده‌ایم و در این میان داستان می‌تواند زبان و طریق گفتگوی فرهنگی با جهان باشد.

شتاب خاصی در داستان‌نویسی مکتوب داشته‌ایم

وی افزود: خوشبختانه در چهل سال انقلاب اسلامی مسیر تولید داستان رو به افزایش بوده است و این مسیر کمی گرچه تنها نمایه درست ارزیابی واقعیت نیست، ولی می‌تواند یکی از عناصر شناخت مسیر داستان‌نگاری باشد. بر اساس آمار در چهل سال گذشته شاهد ۲۱ هزار و ۵۰۰ کتاب چاپ اول هستیم و حدود ۱۱ هزار و ۶۰۰ مولف در این چهل سال داستان ایرانی نوشتند. می‌توان گفت که در پنج سال گذشته یک شتاب خاصی در داستان‌نویسی مکتوب داشته‌ایم و در این مدت حدود ۹ هزار کتاب چاپ اول و حدود ۶ هزار مولف داشته‌ایم یعنی یک سوم کتاب‌های چهل سال اخیر، در پنج سال اخیر چاپ شده‌اند. این نشان می‌دهد ما در چهل سال به طور عام و در پنج سال به طور خاص، روند پرسرعتی در مسیر داستان‌نویسی و داستان‌نگاری داشته‌ایم.

صالحی در ادامه به افزایش داستان‌نویسان جوان اشاره کرد و افزود: در میان داستان‌نویسان جوان بانوان، جایگاه خاصی پیدا کرده‌اند و داستان به عنوان جان‌مایه زبانی، جان‌مایه فرهنگی و جان‌مایه هنری می‌تواند بیش از گذشته مورد توجه قرار گیرد. هنوز نیازمند میدان‌های جدید برای مستندنگاری هستیم. وی اعلام کرد: دامنه مستند نگاری، بسیار فراخ است و همین امر کار داوری را سخت می‌کند. مستندنگاری حوزه بسیار مهم و قابل توجه برای شناسنامه‌سازی است. وقتی آثار، محصولات، وقایع و اشخاص از شناسنامه خود دور می‌شوند طبیعی است که در مسیر تحریف و ابهام قرار می‌گیرند بنابراین مستندنگاری در اینجا به کار می‌آید. ما در حوزه مستندنگاری قدم‌های خوبی را برداشته‌ایم و در جایی که گامی پیش گذاشته‌ایم آثار آن‌ها را امروز شاهد هستیم اگرچه هنوز نیازمند میدان‌های جدید برای مستندنگاری هستیم. هنوز نتوانسته‌ایم آنچنان که باید، تجربه‌ها را مستندنگاری کنیم و حوزه‌هایی از رویداد‌های توسعه‌ای، ملی و منطقه‌ای را آنگونه که باید مستندنگاری کنیم.

نقد ادبی، جوهره ادبیات است

وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی درباره نقد ادبی هم گفت: نقد ادبی، جوهره ادبیات است و زمانیکه ادبیات در تاریخ بشر آغاز شده هم‌ذات او نقد ادبی هم بوده است. از دوره‌های باستانی تاکنون نقد ادبیات علاوه بر سنجش ادبی باعث لذت بیشتر از اثر ادبی می‌شود و در پرتو لایه‌های تفسیر امکان معنا‌های جدید را از متن ادبی پیدا کنیم.

وی افزود: نباید انتظار داشت که جایزه ادبی جلال آل احمد بار تمام بخش‌ها را به دوش بگیرد، اما در حد خود تلاش می‌کند تا بخشی از جریان ادبیات را به دوش کشد. دوستان سعی کرده‌اند جایزه آل احمد را حرفه‌ای‌تر و به دور از نگاه سلیقه‌ای برگزار کنند و دخالت سلایق دولتی را به حداقل رسانند، این چیزی است که طی چند سال گذشته انجام شده اگر چه هنوز به آنچه باید برسیم فاصله زیادی داریم.

محمدرضا بایرامی دبیر علمی جایزه ادبی جلال آل احمد گفت: خدا را شکر که دوره دیگر جایزه جلال با همه ضعف‌ها و حسن‌هایش به سرانجام رسید. در آستانه چهل سالگی انقلاب اسلامی هستیم و می‌دانیم عدد ۴۰ عدد کاملی است و معانی زیادی در اساطیر، فرهنگ، ادبیات و ادیان دارد چراکه پیامبر اکرم (ص) در چنین سنی مبعوث به پیامبری شد. به طور طبیعی در چنین سالی انتظار می‌رفت ادبیات داستانی دست کم رمان مهمش را منتشر کند، ولی متاسفانه باید گفت: چنین اتفاق بزرگی برای ادبیات انقلاب اسلامی نیفتاده که بتواند تصویر تمام نمایی از آن را به ما نشان دهد.

وی اظهار کرد: حرف همین است که بدانیم دوستی خاله خرسه و محدودیت‌ها چقدر می‌تواند مانع باشد یعنی در بحث متولیان فرهنگی که به طور طبیعی باید این امکان وجود داشته باشد که به هنرمند و حس او اعتماد شود، چون قطعا وی جامعه و حوادث تاریخی را بهتر از سیاست‌مدار می‌شناسد و می‌تواند نه لزوما تحلیل، ولی در کنار خوب و بد انقلاب مطرح کند.

بایرامی اعلام کرد: ما برای خاطره، داستان‌ها مسابقه کتابخوانی برگزار می‌کنیم و از بودجه عمومی از آن‌ها خرید می‌کنیم و در بخش خاطره‌نگاری به آن جایزه می‌دهیم؛ آثاری که در آن‌ها تخیل و مستندسازی هم دیده می‌شود و مشخص نیست که ما با چه اثری مواجه هستیم.

وی افزود: شرایط به گونه‌ای است که گویا متولیان از ادبیات داستانی ناامید شده‌اند و فکر می‌کنند نباید به این اسب چموش پر و بال داد.