صحبت به زبان علمی روز دنیا، لازمه شناساندن طب سنتی ایرانی است

به گزارش گروه جامعه در کارگاه «روش‌شناسی پژوهش در طب سنتی» که با پشتیبانی این دفتر و به همت مرکز تحقیقات طب سنتی و مکمل دانشگاه علوم پزشکی شیراز به مدت دو روز در شیراز برگزار شد، محمود خدادوست، مشاور وزیر و مدیرکل دفتر طب ایرانی وزارت بهداشت با اشاره به گذشت یک دهه از تخصصی شدن دو رشته طب سنتی ایرانی و داروسازی سنتی، گفت: ایجاد رشته طب سنتی ایرانی، دانشکده‌های طب سنتی و مراکز تحقیقات طب سنتی در دانشگاه‌ها و توجه به این حوزه، سبب افزایش تحقیقات در این زمینه شده و در این مدت، شاهد ثبت بیش از دو هزار طرح پژوهشی فقط در زمینه کارآزمایی بالینی بوده‌ایم.

وی افزود: خوشبختانه نگاه آکادمیک و دانشگاهی و مبتنی بر شواهد در طب سنتی در سیستم دانشگاهی کشور، با یک شتاب جدی به جلو می‌رود و در روز‌های اخیر، بیش از ۷۰۰ مقاله انتشار یافته در مجلات بین‌المللی در قالب پنج جلد کتاب به چاپ رسیده است.

سرپرست دفتر طب ایرانی وزارت بهداشت با بیان اینکه آنچه تا کنون به عنوان طب سنتی در کشور وجود داشت، دانشی بود که به صورت سینه به سینه و تجربی منتقل شده و یا از سوی عطاری‌ها ارائه می‌شد، گفت: برای آنکه بتوانیم حرفی در دنیا داشته باشیم، لازم است به زبان علمی و آکادمیک حرف بزنیم و روندی که در دهه گذشته اتفاق افتاده، روند خوب و مناسبی است.

وی با تاکید بر اینکه برگزاری چنین کارگاه‌هایی به شناخت روش‌های درست پژوهش کمک کرده و می‌تواند مبانی طب سنتی ایران را برای دنیا به روز، کارآمد و قابل فهم کند، افزود: امیدواریم روند انجام پژوهش‌ها در زمینه طب سنتی سرعت بیشتری گرفته و استفاده از نتایج آنها، به تولید محصول نهایی در کشور بینجامد.

مسیر ارتقای طب سنتی با پژوهش مشخص می‌شود

محمدهادی ایمانیه، نماینده تام‌الاختیار وزیر بهداشت در حوزه طب سنتی ایرانی نیز با بیان اینکه این کارگاه آغازی برای مطرح شدن بحث‌های علمی در طب سنتی ایرانی است، گفت: هدف از برگزاری این کارگاه، بررسی ابعاد مختلف پژوهش در زمینه طب سنتی تا رسیدن به نتایج علمی برای مشخص شدن مسیر ارتقای طب سنتی است.

وی ابراز امیدواری کرد، برگزاری چنین کارگاه‌هایی در دیگر دانشگاه‌ها نیز ادامه یابد.

در ادامه علی‌اکبر حق‌دوست، معاون برنامه‌ریزی راهبردی و هماهنگی وزارت بهداشت با بیان اینکه در زمینه طب سنتی و علوم مرتبط با این حوزه می‌توانیم حرف‌های تازه‌ای داشته باشیم، گفت: مهم این است که میزان نو بودن و تحولی که در دنیای علم ایجاد می‌کند، مشخص شود.

وی افزود: انتظار این است که اگر طب سنتی را به خوبی بشکافیم، شاید دریچه جدیدی به دنیای علم پزشکی باز کند.

معاون برنامه‌ریزی راهبردی و هماهنگی وزارت بهداشت، سپس به بیان دو دیدگاه مطرح درخصوص طب سنتی پرداخت و گفت: دیدگاه اول به‌عنوان طب جایگزین به این طب نگاه کرده و دیدگاه دوم و به عنوان طب مکمل به طب سنتی نگاه می‌کند، اما هیچکدام از این طب‌ها، طب جایگزین نبوده و به‌عنوان مکمل و در کنار درمان‌های کلاسیک قابل استفاده هستند.

وی افزود: افزایش تعداد پزشکان علاقمند به این حوزه، ترجمه اسناد قدیمی در زمینه طب برای در دسترس قرار گرفتن آن‌ها و پرداختن به این موضوع در نقشه جامع علمی کشور، سبب به وجود آمدن رشته‌های مرتبط در دانشگاه‌های علوم پزشکی شده و این به معنای پذیرش دانشجو و استاد و ایجاد پرسش‌های نو در این زمینه است که امیدواریم بتوانیم خود را برای یک نگاه جدید به دنیای علم پزشکی آماده کنیم.

حق‌دوست با توصیه به مردم برای رعایت اصل اعتدال به‌عنوان پایه طب سنتی، تاکید کرد: طب سنتی، متخصصان ویژه خود را دارد که توصیه‌ها را باید فقط از آن‌ها شنید و مردم باید با تجویز متخصصان طب سنتی، از دارو‌های سنتی تایید شده از سوی وزارت بهداشت که در بازار موجود است، استفاده کنند.

معاون برنامه‌ریزی راهبردی و هماهنگی وزارت بهداشت با تاکید بر اینکه دانشجویان باید با الفبای تحقیقاتی در این حوزه که بتواند ابعاد جهانی داشته باشد، آشنا شوند، گفت: همان‌طور که ابهامات زیادی در توصیه‌های طب سنتی وجود دارد، در روش‌شناسی این تحقیقات نیز ابهام وجود دارد و برگزاری کارگاه‌های آموزشی در راستای شفاف‌سازی و رفع این ابهامات بسیار کمک‌کننده و موثر است.

تربیت پژوهشگران کاربلد حوزه طب سنتی، بر عهده دانشکده‌های طب سنتی است

شاهین آخوندزاده، قائم‌مقام معاون تحقیقات و فناوری وزارت بهداشت درخصوص ارائه دمنوش‌های مختلف در بازار گفت: در آغاز کار و زمانی که در کشور به دارو‌های گیاهی روی آوردیم، استاندارد‌های کنترل و تحقیقات ضعیف بود، اما به تدریج به سمتی می‌رویم که این استاندارد‌ها بهتر شده و دستور کار‌هایی برای ارائه فرآورده‌هایی مانند دمنوش‌ها ارائه می‌شود و نظارت‌ها در این زمینه رشد داشته است، اما هنوز جای کار بیشتری دارد.

وی با بیان اینکه در زمینه بسیاری از این محصولات مطالعه بالینی انجام نشده است، افزود: در حال حاضر در معاونت تحقیقات و فناوری وزارت بهداشت به همکاران غذا و دارو تاکید می‌شود که تایید این محصولات توسط مطالعات بالینی، به اعتماد بیشتر به آن‌ها کمک می‌کند و اگر مطالعه‌ای انجام نشده نیز بهتر است ضمن اشاره به این موضوع، خواص محصولات روی جعبه آن‌ها ذکر شود تا مصرف‌کننده با آگاهی، آن محصول را مصرف کند.

آخوندزاده با اشاره به راه‌اندازی دانشکده‌های طب سنتی از حدود ۱۰ سال پیش در دانشگاه‌های علوم پزشکی کشور و بیشتر و سختگیرانه‌تر شدن دستورکار‌های وزارت بهداشت در زمینه طب سنتی و گیاهان دارویی نسبت به چند سال گذشته، گفت: هنوز در این حوزه نوپا هستیم و باید پله به پله پیش برویم.
قائم‌مقام معاون تحقیقات و فناوری وزارت بهداشت، طب سنتی را مکمل طب مدرن دانست و با اشاره به اینکه مطالعه و بررسی بر روی عوارض دارو‌های گیاهی، از اقدامات خوبی است که باید در دانشکده‌های طب سنتی انجام شود، تاکید کرد: مردم باید از مصرف خودسرانه گیاهان دارویی پرهیز کرده و تنها با تجویز متخصصان از آن‌ها استفاده کنند.

وی افزود: بسیاری از دارو‌هایی که سال‌های طولانی است برای درمان بیماری‌ها استفاده می‌شوند، ریشه در طب سنتی دارند و موارد بسیار دیگری نیز وجود دارد که هنوز هم می‌توانند کاربرد بسیار موثری در طب مدرن داشته باشند.

آخوندزاده سپس به مطالعات انجام شده بر روی زعفران و خواص آن در مقابله با افسردگی و درمان آلزایمر به عنوان نمونه‌ای از پژوهش‌های این حوزه یاد کرد و گفت: نخستین مطالعات بالینی روی زعفران در ایران انجام شد و نخستین فراورده‌های زعفران در دنیا پس از مطالعات بالینی در کشور ما تولید شده است که در حال حاضر در ایران نیز سه فرآورده براساس مطالعات بالینی انجام شده روی زعفران تولید می‌شود.

قائم‌مقام معاون تحقیقات و فناوری وزارت بهداشت با تایید اینکه تامین منابع مالی بخشی از مراحل پژوهش‌ها بوده و حمایت از آن‌ها لازم است، تاکید کرد: مهمتر از تامین منابع مالی، تربیت محققان و پژوهشگران کاربلد در این حوزه است که دانشکده‌های طب سنتی این وظیفه مهم را بر عهده دارند.

وی با تاکید بر لزوم توجه به هویت اسلامی ایرانی، اهمیت سبک زندگی و لزوم مقابله با اقدامات غیر علمی و مبتنی بر سودجویی و همفکری برای مقابله با شیادان، افزود: ترجمان دانش و ایجاد یک زبان مشترک و اهمیت توجه به شواهد در این حوزه، لزوم پیدایش طب سنتی و ایرانی و بررسی عدم پاسخگویی طب جدید در بعضی از مسایل تشخیصی و درمانی، از دیگر مواردی که باید در این حوزه مورد توجه قرار گیرد.