باید ذائقه دانش‌آموزان و والدین را به سوی کتاب‌های استاندارد اصلاح کرد
به گزارش گروه جامعه ، سرپرست سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی گفت: در حال حاضر همه مطالبات والدین از مدرسه «نمره» است و از آن عشق، امید، صلح و شادی طلب نمی‌کنند. محیط هم (مانند فضای مجازی) در این امر تأثیرگذار است و نگرش دانش‌آموزان نسبت به رشته‌های پول‌سازی مثل پزشکی نیز به شکل‌گیری چنین فضایی دامن می‌زند؛ بنابراین اگر همه با هم هماهنگ نشویم، اتفاقات مطلوب و مؤثر رخ نمی‌دهد.
سیاست چندتألیفی، سیاست راهبردی سازمان
حیدرتورانی در آستانه برگزاری شانزدهمین جشنواره کتاب‌های آموزشی و تربیتی رشد با اشاره به سیاست‌های شش‌گانه سازمان گفت: یکی از این برنامه‌ها، سیاست چندتألیفی است که از سیاست‌های راهبردی سازمان محسوب می‌شود و البته باید توجه داشت که سیاست چندتألیفی باید هم‌زمان با چند سیاست دیگر به اجرا درآید. موضوعی مانند چندتألیفی و چند رسانه‌ای، در اولین گام، تابع سیاست ماندگاری کتاب‌های درسی است. در همین ارتباط، قرار بر این است که امسال، بعد از اینکه کتاب‌های درسی پایه دوازدهم نگارش شد، تا سال ۱۴۰۰ کتاب جدید التألیف نداشته باشیم تا بتوانیم ابعاد سخت‌افزاری و نرم‌افزاری و فرایندی و ساختاری سازمان را تقویت کرده، برای دوره جدید آماده شویم.
تورانی با بیان اینکه باید اهداف دوره‌های تحصیلی را که بر اساس ساحت‌های شش‌گانه تصویب شده است، تبیین کنیم؛ برنامه درسی ملی را اشاعه داده و مورد پایش قرار دهیم، گفت: درصددیم راهنمای برنامه درسی حوزه‌های تربیتی ـ. یادگیری یازده‌گانه را به تصویب برسانیم؛ راهنمای تولید بسته‌های آموزشی را تدوین و منتشر کنیم و برنامه‌های نیمه تجویزی و اختیاری مدارس و آموزش مستمر معلمان و مدیران مدارس را پی بگیریم، چون اگر معلمان ما از توانمندی بالایی برخوردار نباشند، کاری از پیش نخواهد رفت.
به ظرفیت‌های بیرون از سازمان اعتماد کنیم
تورانی در تشریح چگونگی حمایت‌ها از توسعه و گسترش رسانه‌های آموزشی منطبق با سیاست‌های سازمان و دسترسی به آن‌ها، اظهار داشت: با پیش گرفتن و اجرایی شدن سیاست ماندگاری کتاب و جلوگیری از تغییر مداوم کتاب‌ها، ما فرصت خواهیم داشت از سیاست «همسویی با سند تحول بنیادین» به «انطباق با سند تحول بنیادین» گذر کنیم. انطباق با برنامه درسی ملی، کاری سخت‌تر، دقیق‌تر و مؤثرتر از همسویی است. برای این منظور ما باید نقشه دقیق و چارچوب مفهومی برای کار خود داشته باشیم و شاخص‌ها و استاندارد‌هایی داشته باشیم که چگونگی انطباق تولیدات را برای ما روشن سازد. وقتی استاندارد‌ها و راهنمای برنامه درسی را در اختیار داشته باشیم، می‌توانیم به سمت تولید چندتألیفی و چند رسانه‌ای (در حوزه تولیدات الکترونیکی) برویم.
وی افزود: ما معتقدیم سازمان‌ها و مؤسساتی (اعم از ناشران، انجمن‌های علمی دانشگاه‌ها، آموزشگاه‌ها و…) هستند که از توانمندی تولید کتاب‌های درسی بر اساس استاندارد‌ها برخوردارند. ما باید به این ظرفیت‌های بیرون از سازمان اعتماد کنیم. بخش‌های خصوصی، دوستان ما هستند و رقیب و دشمن ما نیستند و باید به این افراد علاقه‌مند و دلسوز تعلیم و تربیت، فرصت داده شود که در این مسیر مشارکت کنند.
محیطی سرشار از نوآوری و رقابت با سیاست چند تألیفی
سرپرست سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی ادامه داد: هنگامی که ما به عنوان مشتری، کالای درخواستی خود را با دقت سفارش دهیم، تولید کنندگان به سمت تولید آن خواهند رفت. متأسفانه گاهی ما تصویر درستی از نیاز‌های خود یا استاندارد‌های مشخصی نداریم و در ابهام حرکت می‌کنیم. اگر سیاست چندتألیفی اجرا شود، تنوع موضوعات و منابع اتفاق می‌افتد و محیطی سرشار از نوآوری و رقابت سالم شکل می‌گیرد. اگر ما ندانیم چه می‌خواهیم، تولیداتی که مورد نیاز ما نیست منتشر می‌شوند. اگر زمین شخم زده شود و بذری در آن کاشته نشود، علف هرز در آن رشد خواهد کرد. بذر ما شاخص‌ها و استاندارد‌ها هستند.
تورانی با تاکید بر اینکه آموزشگاه‌هایی در کشور هستند که کالا و محصولات آموزشی نامناسب تولید می‌کنند که آسیب زننده هستند و آموزش و پرورش هم با آن‌ها مخالفت می‌کند، گفت: این تولیدات بیشتر رنگ و بوی تجاری دارند و به یادگیری واقعی توجهی ندارند. آن‌ها به جای مواد مغذی، در شب امتحان به بچه‌ها مواد نیروزا می‌خورانند. مثل ورزش‌کارانی که با دوپینگ و تقلب رکورد می‌شکنند، به آن‌ها یاد می‌دهند به جای آموختن، با مهارت‌های تست‌زنی وارد دانشگاه‌ها شوند. محصولات غیراستاندارد مانند فست فودها، ظاهر و مزه خوشی دارند و خیلی زود خانواده‌ها و دانش‌آموزان را جذب می‌کنند، اما نهایتاً هیچ فایده‌ای ندارند و بلکه آسیب‌رسان‌اند. با این آموزشگاه‌ها باید مقابله شود و راه آن هم اشاعه کار‌های درست است.
حمایت از کتاب‌های مناسب و استاندارد
وی در خصوص چگونگی حمایت از مؤلفانی که کتاب‌های مناسب و همسو با برنامه درسی تولید می‌کنند، گفت: اساساً یکی از اهداف طرح سامان‌دهی، حمایت از تولیدکنندگان همسو با برنامه درسی است. ما باید ازکتاب‌هایی که بر اساس استاندارد تولید می‌شوند، حمایت کنیم و ما خودمان را موظف به پشتیبانی از این کتاب‌ها و توسعه آن‌ها می‌دانیم.
معرفی کتاب‌های منتخب در جشنواره کتاب رشد، معرفی این کتاب‌ها به عنوان خواندنی‌های بیشتر در کتاب‌های درسی، معرفی این کتاب‌ها در نمایشگاه‌هایی که در کل کشور راه‌اندازی می‌کنیم و حمایت معاونت پرورشی از این کتاب‌ها، از جمله سیاست‌های حمایتی ما از کتاب‌های مناسب است؛ کاری که ما در سامان‌دهی منابع آموزشی و تربیتی و جشنواره کتاب رشد دنبال می‌کنیم.
تورانی با تاکید بر اینکه ما نیازمند منابع آموزشی و تربیتی غیر رسمی هستیم، ادامه داد: همین حالا هم بخش‌هایی در خارج از آموزش و پرورش، با هدف کمک به یادگیری و پرورش بچه‌ها فعال هستند. ما شاید در همه مدارس کتابخانه داشته باشیم، اما در کتابخانه‌های مدارس کتاب‌های آموزشی و تربیتی وجود ندارد. داشتن کتاب‌های علمی، آموزشی، داستان و فرهنگ‌نامه‌ها در مدارس لازم و مفید است و بچه‌ها در کنار کتاب‌های درسی باید کتاب‌های غیر درسی هم بخوانند.
سرپرست سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی در ادامه اظهار داشت: مؤسسات غیرمجاز همچنان می‌کوشند به شکل‌های ناسالمی به فعالیت و حیات خود ادامه دهند و متأسفانه شاهدیم که خانواده‌ها و بچه‌ها فریب تبلیغات آنان را می‌خورند. ما برای حمایت از فعالیت آموزشگاه‌ها و ناشران سالم و حرفه‌ای، باید کمی متعادل‌تر حرکت کنیم و فرصت مشارکت را از آن‌ها نگیریم.
مشق در کلاس نه در منزل
وی پیرامون حذف مشق شب گفت: باید در این خصوص سبک‌سازی و متناسب‌سازی شود و اساساً برای بچه‌ها تکالیف زیادی در نظر نگیریم و اجازه دهیم که یادگیری بچه‌ها، به‌خصوص در دوره ابتدایی، در کلاس درس تثبیت شود، نه در منزل؛ که به این روش «یادگیری معکوس» هم گفته می‌شود. یادگیری سنتی این است که معلم سر کلاس آموزش می‌دهد و بچه‌ها در منزل مشق می‌کنند و به این ترتیب تثبیت یادگیری صورت می‌گیرد. اما دیدگاه غالب کنونی درپی آن است که معلم بچه‌ها را به کنجکاوی ترغیب کند و بچه‌ها در مورد موضوعی که کنجکاوی و جست‌وجو کرده‌اند بحث کنند.
به گفته تورانی، برنامه مشق زندگی که معاونت آموزش ابتدایی آن را طراحی کرده است، ویژه سه سال اول ابتدایی است. طبق این طرح، بچه‌ها در کلاس‌هایی با جمعیت ۱۶ تا ۲۵ نفر، تکالیف و مشق خود را در داخل کلاس می‌نویسند و وقتی به منزل می‌روند فعالیت‌هایی را انجام می‌دهند که به افزایش مهارت‌های آن‌ها منجر می‌شود. مثلاً تکلیف دانش‌آموز این است که بنویسد وقتی به منزل رفت، چه کمکی به مادر خود می‌کند. یا اگر برنامه کودک تماشا کرده، چه نکاتی از آن فراگرفته است. یعنی به جای مشق، فعالیت به دانش‌آموز بدهیم. البته لازمه این کار، تمام وقت بودن معلم و مهیا بودن امکانات است. این طرح آزمایشی است؛ ولی به‌طور کلی نباید بچه‌ها را با تکالیف زیاد خسته کرد.
دو ساعت فعالیت اختیاری هفتگی
موضوع دیگری که سرپرست سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی درباره آن صحبت کرد، برنامه ویژه مدرسه بود که اختصاراً به آن «بوم» گفته می‌شود. وی در این خصوص گفت: این برنامه مربوط به برنامه‌های نیمه تجویزی و اختیاری مدارس است که در سند تحول بنیادین و برنامه درسی ملی نیز به آن توجه شده است. در این طرح به مدیران مدارس اجازه داده شده است که طبق تشخیص خود، هفته‌ای دو ساعت از ساعات درسی را کم کنند تا بچه‌ها بتوانند در آن دو ساعت به فعالیت‌های مختلف (در ساحت‌های هنر و خلاقیت و کارآفرینی و…) بپردازند، البته بدون اینکه برای این دو ساعت نمره یا امتحانی در نظر گرفته شود. مدارس باید خودشان برای این دو ساعت برنامه‌ریزی کنند و منتظر دیکته کردن برنامه‌ای خارج از مدرسه نباشند. بخش‌نامه آن با تأیید وزیر به مدارس ارسال شده است. این کار در راستای واگذاری برخی اختیارات به مدیران مدارس اجرا می‌شود.
تورانی در پایان درباره سیاست‌های این سازمان پیرامون منابع آموزشی غیرمکتوب الکترونیکی گفت: چند رسانه‌ای شدن کتاب‌ها و منابع آموزشی ما، منافاتی با تولید کتاب‌های مکتوب ندارند. ما باید در کنار تألیفات مکتوب، رسانه‌های غیر مکتوب هم داشته باشیم و همان‌طور که ناشران و تولیدکنندگان بیرون از سازمان، کتاب‌هایی را برای ما تألیف می‌کنند، باید بتوانند مواد و وسایل آموزشی هم تولید کنند.
شانزدهمین جشنواره کتاب رشد روز دوشنبه ۱۲ آذرماه ۱۳۹۷ در تهران برگزار می‌شود.