تاثیر اوج گرفتن تنش‎ها میان روسیه و اوکراین بر مناسبات جهانی؛ جدال مسکو و کی‎یف به کدام سو می‎رود؟

به گزارش گروه بین الملل ، توقیف سه کشتی نیروی دریایی اوکراین، دستگیری و مجروح شدن شماری از ملوانان اوکراینی نخستین حادثه نظامی مستقیم مسکو و کی‎یف است.

 

این تقابل نظامی نشان دهنده تشدید تنش ریشه‌ای خطرناک و چالشی جدی برای دونالد ترامپ است؛ زیرا ترامپ همزمان با این تنش خود را برای دیدار با ولادیمیر پوتین رئیس جمهور روسیه در پایان نشست G۲۰ در پایان ماه جاری آماده می‌کند.

 

 

ناتو و اتحادیه اروپا بلافاصله توقیف کشتی‌های اوکراینی در تنگه کرچ توسط روسیه را محکوم کردند. احساس خطر غرب از این ماجرا به سه دلیل است:

نخست، در صورت اعمال کنترل روسیه بر تنگه کرچ، مسکو قادر خواهد بود صادرات فولاد و آهن اوکراین از طریق بنادر ماریوپول و بردیانسک که ۲۵ درصد صادرات این کشور را شامل می‌شود، متوقف کند. در صورتی که مسکو معاهده ۲۰۰۳ اوکراین و روسیه مبنی بر دسترسی کیف به تنگه کرچ و دریای آزوف را نقض کند، اقتصاد اوکراین خفه خواهد شد.

دوم، در صورت رفع محدودیت‌های کشتیرانی در بنادر اوکراین در دریای آزوف، روسیه قادر به تضعیف موقعیت نظامی شهر ماریوپول -نزدیک به مناطق شرقی اوکراین که تحت کنترل مسکو است- خواهد بود. سقوط ماریوپول ضربه ویرانگری به اوکراین محسوب می‌شود.

سوم، غرب بر این باور است که در صورت عدم مجازات مسکو به دلیل چنین حمله مستقیمی به اوکراین، ممکن است در مرحله بعدی ناتو و کشور‌های حاشیه در معرض خطر اطراف آن و کشور‌های حوزه بالتیک و حتی لهستان به طرز فزاینده‌ای در آینده در معرض خطر قرار بگیرند.

 

 

با در نظر داشتن حق وتوی روسیه، هر گونه تلاش برای مقابله با بحران مذکور در شورای امنیت سازمان ملل احتمالا بی ثمر خواهد بود. همانطور که جلسه اضطراری روز دوشنبه با شکست مواجه شد. روسیه در پاسخ به اعتراض‎ها به اقدامش مبنی بر توقیف کشتی‌های اوکراین اعلام کرد که به تحریک اوکراین پاسخ داده است. ضمن این که این احتمال نیز وجود دارد که مسکو این ایده را مطرح کند که نگران حملات احتمالی اوکراین به تنگه کرچ –پل ارتباطی روسیه و کریمه – است.

البته غرب اقدام نخست روسیه را بهانه‌ای قدیمی برای توجیه تجاوز می‌داند که ریشه در دوران کمونیستی این کشور دارد.

اعلام وضعیت اضطراری توسط دولت اوکراین، روسیه را متوقف نخواهد کرد و حتی ممکن است در عرصه داخلی این کشور تاثیرات سویی بر جا بگذارد. این اقدام بر آمادگی نظامی اوکراین که بعد گذشت چند سال همچنان ناکارآمد است نیز تاثیر قابل توجهی نخواهد داشت. بلکه نگرانی‌ها در مورد مداخلات و دستکاری‌های سیاسی احتمالی دولت پروشنکو که خود را برای انتخابات مارس ۲۰۱۹ آماده می‌کند، را افزایش می‌دهد.

 

 

 

به همین دلیل به نظر می‌رسد مناسب‌ترین اقدام غرب در این شرایط تلاش در راستای برقراری تعادل و توازن میان تنش زدایی و بازدارندگی به موازات اطمینان بخشی به اوکراین است. علیرغم متناقض بودن اهداف این دو استراتژی، این اقدام در صورت موفقیت صلح بلند مدتی را در پی خواهد داشت.

پایگاه اینترنتی گلوب اند میل راه کار‌های زیر را در تکمیل دیدار و مذاکرات آتی پوتین و ترامپ مورد بررسی قرار می‌دهد:

نخست، ارائه تسلیحات دفاعی بیشتر به اوکراین. البته تا حدی که برای این تقابل نیاز است نه این که سبب تحریک اوکراین برای گسترش دامنه تنش شود.

 

 

دوم، اعمال تحریم‌های بیشتر علیه روسیه توسط غرب. با در نظر داشتن شرایط فعلی به نظر می‌رسد این اقدام بیش از آن که کارآیی داشته باشند نمادین هستند.

سوم، راهکار موثرتر شاید موافقت ترامپ با درخواست لهستان مبنی بر استقرار پایگاه دائمی نظامی در خاک این کشور باشد. این اقدام گامی اساسی و نمادین در راستای بازدارندگی مسکو است که به روسیه اعلام می‌کند که اعضای جدید ناتو نیز مانند اروپای غربی از حقوق و امنیت مشابهی برخوردارند. ضمن این که نشان دهنده این امر است که آمریکا در توسعه قابلیت‌های واقعی پاسخگویی نظامی در کنار اوکراین ایستاده است.