آشنایی با چهار استان شرقی ایران برای سفر در نوروز
خبرگزاری میزان - در این گزارش با ۴ استان شرقی کشور از جمله خراسان شمالی، خراسان رضوی، خراسان جنوبی، سیستان و بلوچستان برای سفر در نوروز آشنا می‌شوید.
استان خراسان شمالی
یکی از سه استان خراسان بزرگ قدیم، خراسان شمالی نام دارد. این استان در شمال شرقی ایران واقع شده است و جزء مناطقیست که از نظر گردشگری کمتر شناخته شده است. اقوام مختلف فارس، تات، کرد‌های کرمانج، ترک و ترکمن در این منطقه در کنار یکدیگر زندگی می‌کنند.
تاریخچه
کشف آثار باستانی در خراسان شمالی قدمت بسیار بالای این استان را از نظر سکونت انسان نشان می‌دهد. محوطه‌ی باستانی پهلوان و تپه‌ی جاجرم قدمتی نزدیک به ۱۲ هزار سال دارند و از دوران قبل از اسلام در این منطقه بنا‌هایی مانند بنای سنگی اسپاخو ساخته شده است که قدیمی‌ترین سازه‌ی این بخش از تاریخ محسوب می‌شود.
جغرافیا
خراسان شمالی از طرف شمال با کشور ترکمنستان، از سمت شرق و جنوب با استان خراسان رضوی، از جنوب غربی با سمنان و از سمت غرب با استان گلستان همسایه است.
مساحت آن ۲۸،۴۳۴ کیلومتر مربع است و از نظر وسعت در مقایسه با سایر استان‌های کشور در رده‌ی پانزدهم قرار میگیرد. جمعیت این استان براساس سرشماری انجام شده در سال ۹۵ برابر با ۹۵۹ هزار و ۷۰ نفر بوده است.
خراسان شمالی به دو ناحیه‌ی کوهستانی و پست و هموار تقسیم می‌شود. این استان باغ‌های انگور بی‌شماری دارد و از نظر تولید انگور، رتبه‌ی ششم ا به خود اختصاص داده است.
آب و هوا
قسمت‌های مختلف این استان ایران از نظر اقلیمی در دو دسته کوهستانی مرتفع و نواحی پست و هموار قرار میگیرند و بلندترین نقطه خراسان شمالی در رشته کوه‌های آلاداغ، قله شاه جهان است که ۳۰۵۱ متر ارتفاع دارد. پستترین ناحیه این استان در روستای تازه‌یاب در بخش‌های خروجی رودخانه اَترَک است که در ارتفاع چهارهزار متری از سطح دریا واقع شده است.
میانگین ارتفاع خراسان شمالی از سطح دریا ۱۳۲۶ متر است. اکثر نواحی خراسان شمالی آبوهوای کوهستانی و خشک دارند و بهترین زمان سفر به این استان کشورمان فصل بهار و اوایل پاییز است.
شهر‌های استان خراسان شمالی
شهر بجنورد مرکز این استان است و شیروان، جاجرم، فاروج و اسفراین برخی از دیگر شهر‌های خراسان شمالی را شکل می‌دهند.
بجنورد
بجنورد که محلی‌ها آن را بُژنرد تلفط می‌کنند، مرکز خراسان شمالی است و در کتب قدیمی اسم آن «بیژن‌گرد» به معنای «ساخته بیژن» آورده شده است. زمستان‌های سرد و تابستان‌های تقریبا گرم از ویژگی‌های آبوهوایی این شهر است.
برخی از جاذبه‌های گردشگری این شهر شامل بند خاکی عبدل‌آباد، خانه‌ی بانک ملی، حسینیه‌ی جاجرمی‌ها، کوشک باغ علی‌آباد، عمارت مُفَخَم، گردشگاه بش قارداش، گردشگاه باباامان و عمارت آینه خانه مفخم می‌شود.
جاجَرم
این شهر به علت قرار گرفتن در حاشیه کویر مرکزی و مجاورت با کوه «بهار» دارای پوشش گیاهی و اقلیمی متنوعی است. جاجرم تنها شهرستان استان خراسان شمالی است که به راهآهن سراسری ایران متصل است و همین ویژگی اهمیت اقتصادی این شهر را افزایش داده است.
از آثار تاریخی اصلی جاجرم، می‌توان قلعه جلالالدین و مسجد جامع جاجرم را نام برد. پناهگاه حیات‌وحش میاندشت در همسایگی جاجرم یکی از تنها چند زیستگاه یوزپلنگ آسیایی است که تنها در ایران باقیمانده است.
فاروج
این شهر که به «شهر آجیل» ایران معروف است، دروازه‌ی ورودی خراسان شمالی به شمار می‌رود و آبوهوایی کوهستانی دارد. از جاذبه‌های گردشگری فاروج می‌توان به تپهها و محوطههای باستانی مانند تپه‌ی طویل، تپه‌ی خلق آباد و تپه‌ی یام اشاره کرد.
آبشار اسفجیر در شمال غربی فاروج، روستای خسرویه، قلعه‌ی تاریخی علی‌آباد و شاه‌جهان از دیگر دیدنی‌های این شهر هستند.
اسفراین
بیشتر ساکنان این شهر کرد زبان هستند و در کنار آنها سایر اقوام مانند تاتها، ترکها و بربریها زندگی می‌کنند. آبوهوای متعدل این شهر و همچنین برخورداری از مراتع و جنگلهای گسترده باعث شکلگیری زیستگاههای متنوعی برای حیات‌وحش از جمله پارک ملی ساریگل و پارک ملی سالوک شده است.
اقامت‌گاه‌ها
خراسان شمالی هتل‌های کمی دارد و مسافران ترجیح می‌دهند در اقامت‌گاه‌های بومگردی ساکن شوند یا در سفر به شهر‌هایی مانند بجنورد خانه‌های محلی کرایه کنند. البته شهر بجنورد دارای هتل داریوش و هتل نگین است و شهر شیروان همچنین هتل جهانگرد و هتل رضا را دارد.
سفر به خراسان شمالی و اقامت در بومگردیهای این استان تجربه خوبی به همراه میآورد. از بین اقامت‌گاه‌های بومگردی آن می‌توان به اقامتگاه بومگردی عمودردی بجنورد، وصال رویان اسفراین، گدرسن در راز و جرگلان، بهجتی در شیروان، چشمه‌بید در مانه و سملقان و بالاخره اقامتگاه بومگردی توپراق در راز و جرگلان اشاره کرد.
غذا‌های محلی
حضور نژاد‌های گوناگون در این منطقه باعث شده تنوع غذایی متنوعی نیز در این استان وجود داشته باشد. غذا‌های سنتی استان خراسان شمالی براساس آداب و رسوم خاصی با کمک سبزیجات معطر فصل تهیه می‌شوند.
آش یارمه نوعی آش محلی است که در شهر بجنورد با سبزی کوهی به اسم چریش پخته می‌شود. مواد تشکیل‌دهنده آش یارمه عبارتند از بلغورگندم یا جو، نخود، دوغ، پیاز و نعناع خشک. از دیگر غذا‌های معروف بجنورد شله‌ماش است که از ماش، برنج، گوشت قرمه‌شده، پیازداغ، مقداری زیره به همراه ادویه درست می‌شود.
نان محلی قطاب، قروتو، آش قلیه، زیره‌تو یا کاچی بجنوردی، اشکنه، دنی و دیمه‌دنی، آش جوشواره و قابلی‌پلو دیگر غذا‌های محلی این منطقه را تشکیل می‌دهند.
صنایع دستی
کلاه کرکی معروف‌ترین صنایع‌دستی مردم خراسان شمالی است که توسط مردم جاجرم بافته می‌شود. نمدمالی، تولید فرش دورو که ترکمن‌های استان در آن تخصص دارند و گلیم سفره‌کردی که محصول عشایر کرد خراسان شمالی است برخی صنایع دستی دیگر استان را تشکیل می‌دهند.
منبت‌کاری که بیشتر در دهکده رویین اسفراین رواج دارد، به همراه رودوزی سنتی، گلدوزی روی پوستین، ملیلهدوزی و منگوله بافی، یراقدوزی و ابریشمدوزی را هم می‌توان در بسیاری از شهر‌های استان دید.
سوغات
آب‌نبات معروف‌ترین سوغات خراسان شمالی است و بجنورد رتبه‌ی اول این سوغات را از آن خود کرده است. انواع انگور نیز گزینه‌ی مهم دیگریست که معمولا مسافران از این دیار تهیه می‌کنند. قرقوروت، کشک و شکرپنیر را نیز نباید فراموش کرد که طعمی خوش و منحصربه‌فرد دارند.
آداب و رسوم خراسان شمالی
تنوع نژادی و قومیتی باعث افزایش گستردگی آداب و رسوم خراسان شمالی شده است.
در این استان در مراسم مختلف، موسیقی ترکمنها با الهام از شاعران معروف ترکمن اجرا می‌شود. موسیقی این منطقه از ایران را عموما کردی و ترکی تشکیل می‌دهد و ساز‌هایی مانند کمانچه، سورنا، دو تار، دهل و نی جزء ساز‌های شناخته شده‌ی این بخش هستند.
در عید نوروز ترکمن‌های استان مسابقات گوناگونی برگزار می‌کنند که از بین آنها می‌توان اسبدوانی، کشتی باچوخه و مراسم خروس‌جنگی را نام برد.
هر سال در روز‌های عید سعید فطر، روز سیزدهم و چهاردهم فروردین ورزش چوخه انجام می‌شود که از آیینها و ورزشهای سنتی و بومی مردم این استان است.
استان خراسان رضوی
استان خراسان رضوی جزء بزرگ‌ترین استان‌های کشورمان است که مشهد، مرکز آن، پایتخت گردشگری مذهبی در ایران است. میزبانی مشهد از حرم امام رضا باعث شده، هر ساله میلیون‌ها گردشگر داخلی و خارجی به این استان سفر کنند.
تاریخچه
خراسان در دوران‌های مختلف تاریخی بخش مهمی از سرزمین ایران بوده است. اما ماجرای شهر مشهد کمی متفاوت است. پس از شهادت و دفن امام رضا (ع) در محلی از توابع توس، هسته‌ی اصلی شهر مشهد شکل گرفت. نام این شهر که به معنی محل شهادت است، نیز سابقه‌ی تشکیل آن را نشان می‌دهد.
از حدود قرن نهم هجری آرام آرام توس قدیم از مرکز توجه‌ها خارج شد و مشهد توسعه و گسترش یافت. مشهد در زمان سلطنت نادر شاه افشار برای مدتی پایتخت ایران نیز بوده است.
جغرافیا
استان خراسان رضوی بخش کوچکی از خراسان تاریخیست. در سال ۱۳۸۳ استان خراسان بزرگ به سه استان خراسان شمالی، خراسان رضوی و خراسان جنوبی تقسیم شد.
خراسان رضوی از شمال با کشور ترکمنستان، از شرق با افغانستان و از غرب و شمال غربی با استان‌های خراسان شمالی و سمنان همسایه است. این استان از جنوب به خراسان جنوبی می‌رسد.
قله‌ی بینالود با ارتفاع بیش از سه هزار متر مرتفع‌ترین نقطه‌ی استان خراسان رضوی است.
آب و هوا
استان خراسان رضوی به طور کلی جزء مناطق نیمه خشک کشور به شمار می‌رود. از نظر دمایی استان خراسان رضوی تابستان‌های گرم و زمستان‌های نسبتا سردی دارد.
شهرستان‌های استان خراسان رضوی
مشهد
مشهد دومین کلان شهر ایران است. بر اساس سرشماری سال ۱۳۹۵ مشهد با بیش از سه میلیون نفر جمعیت، دومین شهر پرجمعیت ایران است.
با توجه به تعداد بسیار زیاد مسافران این شهر، مشهد یکی از پُرپَروازترین شهر‌های ایران است و به بسیاری از شهر‌های کشور پرواز مستقیم دارد.
صنعت گردشگری، به ویژه گردشگری مذهبی، بخش مهمی از چرخ‌های اقتصاد مشهد را به حرکت درمی‌آورد.
بدون شک مهم‌ترین جاذبه‌ی مشهد برای مسافران و ساکنان این شهر حرم امام رضا (ع) است. مجموعه‌ای بزرگ که در سال‌های اخیر گسترش یافته است. مسجد گوهرشاد و موزه‌ی آستان قدس رضوی، که جزء دیگر جاذبه‌های گردشگری مشهد هستند، نیز در داخل حرم قرار دارند. موزه‌ی آستان قدس گنجینه‌های ارزشمندی را در خود جای داده است.
نقاره‌خانه از مکان‌های مهم و تاریخی حرم است که خادمان حرم در آن به نقاره‌زنی می‌پردازند. بر اساس متون تاریخی قدمت نقاره‌زنی در حرم به سال ۸۶۰ هجری قمری برمی‌گردد. به جز ماه‌های محرم و صفر نقاره‌زنی در هر شبانه‌روز دو مرتبه، پیش از طلوع و غروب آفتاب، انجام می‌شود.
آرامگاه فردوسی دیگر جاذبه‌ی گردشگری مهمی است که در منطقه‌ی توس و در نزدیکی مشهد قرار دارد. در مقابل آرامگاه فردوسی موزه‌ی توس واقع شده که آثار مربوط به فردوسی و شاهنامه در آن نگه‌داری می‌شود. آرامگاه مهدی اخوان ثالث، شاعر نامدار معاصر، نیز در محوطه آرامگاه فردوسی قرار دارد.
آرامگاه نادر شاه افشار نیز در مشهد قرار دارد که اکنون، با عنوان مجموعه فرهنگی تاریخی آرامگاه نادر شاه افشار، جزء مناطق دیدنی مشهد است. موزه‌ی نادری و نگارخانه‌ی نادری از دیگر بخش‌های این مجموعه هستند.
چهارتاقی بازه هور یکی از قدیمی‌ترین چهارتاقی‌های ایران است. بنایی متعلق به دوره‌ی ساسانی است که در نزدیکی جاده‌ی قدیم مشهد به تربت‌حیدریه قرار دارد.
پارک ملت، مجموعه فرهنگی تفریحی کوهسنگی، منطقه‌ی شاندیز، ییلاق طرقبه و سد چالیدره از جاذبه‌های تفریحی شهرستان مشهد هستند.
نیشابور
نیشابور یکی از شهر‌های تاریخی استان خراسان رضوی است که حدود ۱۳۰ کیلومتر از مشهد فاصله دارد. این شهر در نزدیکی کوه بینالود، بلندترین قله‌ی استان خراسان رضوی، واقع شده است. نیشابور به سنگ فیروزه‌اش شهرت دارد و معادن سنگ فیروزه در این شهرستان فعالیت می‌کنند.
آرامگاه خیام، آرامگاه عطار، آرامگاه کمال‌الملک، باغ و عمارت امین الاسلامی و مسجد جامع از جاذبه‌های گردشگری شهر نیشابور است.
گنبد‌های آجری شادمهر در نزدیکی نیشابور از دیگر دیدنی‌های این شهر هستند که بنای اولیه آنها به دوره‌ی سلجوقی و ایلخانی بازمی‌گردد.
قدمگاه رضوی مجموعه‌ای تاریخی و مذهبی است که در نزدیکی نیشابور واقع شده و بنای یادبودیست که پس از عزیمت امام رضا به طوس به این شکل در آمده است.
تربت جام
شهر تربت جام در فاصله‌ی حدود ۱۶۰ کیلومتری مشهد واقع شده و از شهر‌های کهن استان خراسان رضوی است. عمده‌ی شهرت تربت جام به دلیل آرامگاه شیخ احمد جامی و موسیقی محلی این ناحیه است. دوتارنوازان بسیار مطرحی در این شهر فعالیت داشته و دارند. رقص‌های محلی، مانند چوب بازی، نیز در این منطقه رواج دارد.
آرامگاه شاه قاسم انوار، مسجد زیرزمینی و گنبد فیروزشاهی از آثار تاریخی این شهر هستند. آثار تاریخی دیگری همچون رباط جام، رباط سمنگان، مسجد کرمانی و گنبدخانه نیز در این محدوده شهرستان تربت جام قرار دارند.
گناباد
گناباد در جنوب استان خراسان رضوی واقع شده است و میزبان چند اثر تاریخی است.
قنات قصبه از آثار تاریخی مهم گناباد است که به همراه چند قنات دیگر کشورمان به فهرست آثار میراث جهانی یونسکو اضافه شده است. مسجد جامع گناباد، آسیاب آبی کاخک و قلعه‌ی دختر شوراب که حدود ۱۵ کیلومتر از شهر گناباد فاصله دارد از دیگر دیدنی‌های منطقه هستند.
اقامت‌گاه‌ها
تنوع اقامت‌گاه‌ها در شهر مشهد بسیار زیاد است. از هتل‌های لوکس و مدرن تا هتل‌های ارزان‌قیمت و با امکانات محدودتر. قیمت هتل‌های مشهد نیز با توجه به عرضه و تقاضا و فصل تغییر می‌کند. چندین اقامتگاه بومگردی نیز در نقاط مختلف استان خراسان رضوی، مانند شهرستان‌های گناباد، سبزوار، نیشابور، طرقبه، شاندیز، خواف، بردسکن، فعالیت می‌کنند.
رستوران‌ها
رستوران سدروس چهار شعبه در شهر مشهد دارد و رستوران خوبی است. سه شعبه‌ی رستوران پسران کریم نیز در مشهد مشغول فعالیت هستند. رستوران نسیم لبنان مشهد نیز انواع غذا‌های لبنانی را در منوی خود جای داده است.
رستوران معین درباری مشهد به چلوکباب‌های متنوعش معروف است. رستوران بابا قدرت هم در بنایی قدیمی به مشتریان خود سرویس می‌دهد. علاقه‌مندان به غذا‌های گیاهی هم می‌توانند به رستوران گیاهی خانه مشهد مراجعه کنند.
غذا‌های محلی
رشته پلو با گوشت یا خوشتلی پلو از غذا‌های محلی استان خراسان رضوی است. اشکنه‌های محلی مختلفی نیز در شهر‌های استان خراسان رضوی تهیه می‌شود که از میان آنها می‌توان به اشکنه‌های بلغور شیر، کشف سفید یا قروت و تخم مرغ اشاره کرد.
شله مشهدی از معروف‌ترین غذا‌های محلی استان خراسان رضوی است که در مناسبت‌های مختلف به عنوان نذری تهیه می‌شود.
سوغات
زعفران و زرشک جزء سوغاتی‌های مهم استان خراسان رضوی است. انگشتر و زینت‌آلات فیروزه و عقیق نیز در استان خراسان رضوی تولید می‌شوند. نقل، نبات، عطر و انواع خشکبار جزء دیگر سوغاتی‌های استان خراسان رضوی هستند.
صنایع دستی
گلیم، تولیدات نمدی و قالی از صنایع دستی استان خراسان رضوی هستند. پوستین دوزی نیز در استان خراسان رضوی انجام می‌شود و جزء صنایع دستی مهم عشایر استان است. فیروزه‌تراشی و به طور کلی تراش سنگ‌های قیمتی و نیمه قیمتی هم از حرفه‌های قدیمی در استان خراسان رضوی است.
آداب و رسوم
موسیقی و رقص‌های سنتی جزء آیین‌های خراسان است که تنوع زیادی هم دارد. مردم مشهد عزاداری‌های مذهبی مختلف را با مراسم خاصی برگزار می‌کنند. در روز‌های ۲۸ و آخر صفر (رحلت پیامبر و شهادت امام رضا) هیئت‌های عزاداری شهر مشهد در خیابان‌های اطراف حرم عزاداری می‌کنند و در نهایت به زیارت امام رضا می‌روند. در این مراسم افراد زیادی نیز از شهر‌های مختلف استان خراسان رضوی و حتی استان‌های دیگر به مشهد می‌آیند.
استان خراسان جنوبی
خراسان جنوبی یکی از استان‌های مرزی کشورمان است که کمتر از آن چه که باید و شاید در زمینه‌ی گردشگری به آن پرداخته شده است. استانی بزرگ با مردمانی مهربان و مهمان‌نواز و دیدنی‌هایی که در گوشه‌وکنار استان پراکنده شده‌اند.
تاریخچه
تا سال ۱۳۸۳ استانی با نام خراسان جنوبی وجود نداشت و سه استان خراسان جنوبی، خراسان رضوی و خراسان شمالی همگی در کنار هم استان خراسان را تشکیل می‌دادند. اما در سال ۱۳۸۳ استان خراسان بزرگ به سه استان تفکیک و خراسان جنوبی با مرکزیت شهرستان بیرجند تشکیل شد. پس از آن سال نیز تغییراتی در شهرستان‌های استان انجام شد تا این که در حال حاضر استان خراسان جنوبی از نظر مساحت سومین استان بزرگ کشور است.
جغرافیا
استان خراسان جنوبی از شمال با استان خراسان رضوی همسایه است و از غرب به اصفهان و یزد می‌رسد. استان‌های سیستان و بلوچستان و کرمان نیز در جنوب خراسان جنوبی جای گرفته‌اند. شرق استان نیز بخشی از مرز مشترک ایران با کشور افغانستان است.
در ابتدای تشکیل استان خراسان جنوبی این استان تنها چهار شهرستان را در خود جای داده بود. اما اکنون و با اعمال تغییرات جدید تعداد شهرستان‌های استان به یازده رسیده است. بیرجند، قاینات، طبس، فردوس، نهبندان، سرایان، سربیشه، درمیان، بشرویه، خوسف و زیرکوه شهرستان‌های استان خراسان جنوبی هستند.
آب و هوا
آبوهوای استان خراسان جنوبی خشک و بیابانی است. اما با توجه به تغییرات ارتفاع می‌توان آبوهوای نقاط مختلف استان را به دو وضعیت خشک و گرم و خشک و ملایم تقسیم کرد. بارندگی در استان خراسان جنوبی اندک است و این استان نیز همچون برخی از دیگر استان‌های بیابانی با مشکل کم‌آبی مواجه است.
تابستان‌های این استان، نسبتا گرم است، اما پاییز زمان مناسبی برای سفر به خراسان جنوبی است. گردشگرانی که در فصل پاییز به این استان سفر می‌کنند هم از آبوهوای خوب بهره‌مند خواهند شد و هم فرصت خواهند داشت تا برداشت زعفران را از نزدیک ببینند. فصل بهار هم فرصت مناسبی برای سفر به این استان است.
شهر‌های استان خراسان جنوبی
استان خراسان جنوبی ترکیبی از جاذبه‌های تاریخی و طبیعی را در خود جای داده است؛ از روستا‌های تاریخی و دره‌های زیبا گرفته تا مسجد‌ها و باغ‌های قدیمی.
بیرجند
شهرستان بیرجند مرکز استان خراسان جنوبی است و و دیدنی‌های فراوانی دارد. بند دره یکی از تفرجگاه‌های اصلی مردم این شهر است؛ این بند در سال ۱۲۹۴ قمری ساخته شده و در فهرست آثار ملی نیز ثبت شده است.
بیرجند باغ‌های تاریخی زیادی دارد که از میان آنها می‌توان به باغ اکبریه، باغ امیرآباد، باغ شوکت آباد و باغ و عمارت رحیم‌آباد اشاره کرد. باغ منظریه یکی دیگر از جاذبه های گردشگری شهر بیرجند است.
عمارت یا ارگ کلاه‌فرنگی در مرکز شهر بیرجند از دیگر دیدنی‌های این شهرستان است. این عمارت اکنون محل فرمانداری بیرجند است. قدمت این عمارت بیش از صد سال است.
اما اگر بخواهید بیشتر در زمان به عقب بروید می‌توانید از قلعه فورگ بازدید کنید. این قلعه که بازمانده‌ای از زمان اسماعیلیان است در نزدیکی دُرمیان و در شرق شهرستان بیرجند جای گرفته است.
طبس
شهر طبس تا پیش از سال ۱۳۹۱ جزء استان یزد بود و در آن سال به استان خراسان جنوبی ملحق شد. شهری بیابانی که جاذبه‌های گردشگری فراوانی دارد و جزء بهترین مقصد‌های گردشگری در استان خراسان جنوبی است.
باغ گلشن طبس حال‌وهوایی دارد که گردشگران با ورود به آن فضای بیابانی شهر را کاملا از یاد می‌برند. عمارتی زیبا در این باغ قرار دارد که در ترکیب با گیاهان و حوض‌های باغ فضای جذابی را ایجاد کرده است.
چشمه مرتضی علی از دیگر جاذبه‌های گردشگری زیبای شهرستان طبس است. در یک سوی این چشمه که در ۳۰ کیلومتری شهر طبس و در نزدیکی روستای خرو قرار دارد آب گرم می‌جوشد و در سوی دیگر آب خنک جریان دارد.
کال جنی دیگر جاذبه‌ی طبیعی شهرستان طبس است که حدود ۳۰ کیلومتر از این شهر فاصله دارد. دره‌ای پر پیچ‌وتاب که نتیجه‌ی سال‌ها فرسایش است. در بخش‌هایی از مسیر آب نیز جریاد دارد که فضایی متضاد با شهر بیابانی طبس را ایجاد می‌کند.
روستا‌های تاریخی زیبایی نیز در شهرستان طبس قرار دارند که اصفهک و نایبند از معروف‌ترین آنها هستند. روستای اصفهک در ۳۸ کیلومتری شرق طبس قرار گرفته است. مهم‌ترین ویژگی این روستا بافت تاریخی آن است که به خوبی بازسازی شده است.
گردشگران در سفر به طبس بازدید از روستای پلکانی نایبند را نباید فراموش کنند. روستایی شبیه به ماسوله، اما کویری، با نخل‌هایی که پیرامون آن را فراگرفته‌اند.
قاینات
شهرستان قاین یا قاینات یکی از شهر‌های بزرگ خراسان جنوبی است. مسجد جامع قاین از جاذبه‌های اصلی این شهر است که درست در مرکز شهر جای گرفته است. در فاصله‌ی کمی از مسجد و کمی خارج از شهر آرامگاه بوذرجمهر قاینی قرار دارد. بر فراز کوهی مشرف به آرامگاه نیز می‌توانید قلعه‌ای تاریخی را ببینید که مردم به آن قلعه کوه می‌گویند. مقبره‌ی بوذرجمهر یکی از تفرجگاه‌های اصلی مردم قاین است.
شهرستان قاین از مراکز اصلی کاشت زعفران است. گردشگرانی که در ماه آبان به این شهر سفر می‌کنند فرصت این را خواهند داشت که از نزدیک شاهد برداشت گل‌های زعفران باشند. چندین خانه‌ی تاریخی نیز در شهرستان قاین برای بازدید عموم آماده شده‌اند. برای خرید زعفران و دیگر سوغاتی‌های شهر قاین، خیابان امام در نزدیکی مسجد جامع از بهترین گزینه‌هاست.
اقامت‌گاه‌ها
در شهر بیرجند نمی‌توان سراغ هتل‌های مجلل و لوکس را گرفت. هتل کوهستان، هتل جهانگردی، هتل قائم، هتل سپهر و هتل مقدم جزء اقامت‌گاه‌ها مناسب بیرجند هستند. اقامتگاه بومگردی زاغ بور نیز در شهر بیرجند قرار دارد. علاوه بر این مهمان‌پذیر‌های مختلفی در مرکز استان خراسان جنوبی آماده‌ی پذیرایی از مسافران هستند.
از سوی دیگر اقامت‌گاه‌های بومگردی نسبتا زیادی در این استان وجود دارد. هتل سنتی عماد نظام فردوس و اقامت‌گاه‌های بومگردی نکزار در سه قلعه (در مجاورت کویر سه قلعه)، ناردون و نارنجستان در طبس و خانه‌ی پدری در خراشاد بیرجند تعدادی از دیگر اقامت‌گاه‌های بومگردی خراسان جنوبی‌اند. در روستا‌های نایبند و اصفهک نیز اقامت‌گاه‌های بومگردی مختلفی ساخته شده‌اند.
غذا‌های محلی
چشیدن طعم غذا‌های محلی هر منطقه را می‌توان از باید‌های هر سفر دانست. قوروت (کشک) و بادمجان غذایی بسیار خوشمزه است که ماده‌ی اصلی آن کشک است، اما با کشک و بادمجانی که در دیگر شهر‌ها پخته می‌شود تفاوت دارد. بلغور از دیگر غذا‌های خوشمزه‌ی این استان است. اشکنه‌های مختلفی نیز در استان خراسان جنوبی تهیه می‌شوند که از میان آنها می‌توان به اشکنه‌ی بلغور شیر، عدس و نبات (شیرین) اشاره کرد. آش شلغم هم یکی دیگر از غذا‌های محلی این استان است.
رستوران‌ها
رستوران مهر طبس، هتل و رستوران جهانگردی کیان در بشرویه، سفره‌خانه‌ی نارنجستان در طبس برخی از رستوران‌های شناخته‌شده‌ی این استان را تشکیل می‌دهند.
رستوران‌های هتل جهانگردی، هتل سپهر و هتل بزرگ کوهستان جزء رستوران‌های خوب شهر بیرجند هستند. رستوران پای در بیرجند نیز مناسب افرادی است که خواهان غذا‌های فرنگی هستند و غذا‌هایی همچون پاستا، پیتزا و استیک در منوی آن دیده می‌شود. آشکده و رستوران سنتی طوبا در بیرجند، اما همان‌طور که از نامش پیداست حال‌وهوایی سنتی دارد.
صنایع دستی
همچون هر منطقه‌ای از کشور این استان نیز صنایع دستی مخصوص به خود را دارد. گلیم بافی، حصیر بافی، قالی بافی، جاجیم بافی، ترکه بافی و گیوه بافی تعدادی از صنایع دستی استان است.
سوغات
زعفران مهم‌ترین سوغات استان خراسان جنوبی است که بیشتر در شهر قاین کشت می‌شود. زرشک، آلو و عناب از دیگر سوغاتی‌های این استان هستند. انار دیگر سوغاتی استان است که بیشتر در شهرستان فردوس کشت می‌شود.
آداب و رسوم
از میان آداب و رسوم متنوعی که در این استان به چشم می‌خورد می‌توان به مراسم مفصل شب یلدا اشاره کرد که با خوراکی‌های مختلفی همراه است. یکی از خوراکی‌هایی که در این شب تهیه می‌شوند «کف» است؛ نوعی شیرینی که از ریشه‌ی گیاهی به نام چوبک (یا بیخ در زبان محلی) تهیه می‌شود.
«شب چله‌ای» از دیگر مراسم مردم این استان در شب یلداست که در آن هدیه‌هایی از طرف خانواده‌ی داماد به تازه‌عروس داده می‌شود.
استان سیستان و بلوچستان
استان سیستان و بلوچستان در جنوب شرقی ایران واقع شده و پس از کرمان دومین استان بزرگ ایران است.
تاریخچه
براساس برخی روایت‌ها نام سیستان تغییریافته‌ی سجستان یا سکستان است که به معنی سرزمین سکا‌ها بوده است. سکا‌ها قومی بودند که حدود ۲۵۰۰ سال قبل از میلاد به اطراف رودخانه هیرمند مهاجرت کردند. این سرزمین در شاهنامه‌ی فردوسی به عنوان محل تولد رستم معرفی شده است.
وجود آثار تاریخی کهن مانند سنگ نگاره‌های مربوط دوران شکار و پیش از به وجود آمدن زبان در اطراف تپه سنگی شهر سراوان، نشان از سابقه‌ی طولانی سکونت بشر در این منطقه دارند.
جغرافیا
حدود ۶۵ درصد جمعیت این استان را افراد زیر ۳۰ سال تشکیل می‌دهند. به این ترتیب سیستان و بلوچستان جوان‌ترین استان کشور به حساب می‌آید. همچنین، همان طور که از نام آن پیداست این استان از دو قسمت سیستان و بلوچستان تشکیل شده است که این دو بخش از نظر شرایط طبیعی کاملا متفاوت هستند. بخش سیستان در قسمت شمالی استان و حوزه مسطحی قرار دارد که متشکل از آبرفت‌های قدیم و جدید رود هیرمند است و بخش بلوچستان منطقه‌ای کوهستانی است که از شمال به کویر لوت و از جنوب به دریای عمان منتهی می‌شود.
این استان از شمال به خراسان، از غرب به کرمان و هرمزگان، از جنوب به دریای عمان و از شرق به افغانستان و پاکستان محدود می‌شود.
آب و هوا
از پدیده‌های هواشناسی قابل توجه استان سیستان و بلوچستان می‌توان به باد‌های شدید موسمی، طوفان شن، رگبار‌های سیل آسا، رطوبت زیاد و مه صبحگاهی اشاره کرد. از آن‌جایی که فصل گرما طولانی‌تر از فصل سرماست و حداقل دما به ندرت به صفر درجه سانتی گراد می‌رسد، امکان رویش گیاه در زمین‌های آبی آن تقریبا در کل سال امکان‌پذیر است.
شهرستان‌های استان سیستان و بلوچستان
استان سیستان و بلوچستان از ۲۲ شهرستان از جمله زاهدان، زابل، ایرانشهر، چابهار، قصرقند، دوست‌محمد و سراوان تشکیل شده است.
زاهدان
شهر زاهدان مرکز استان سیستان و بلوچستان است که با جمعیتی بالغ بر ۵۸۰ هزار نفر، دوازدهمین شهر پرجمعیت ایران است. زاهدان هوایی گرم و خشک دارد و باد‌های ۱۲۰ روزه تاثیر زیادی بر دمای آن می‌گذارند.
این شهر تا پیش از وقوع جنگ جهانی دوم روستایی کوچک به نام «دُزداب» بوده تا این‌که در سال ۱۳۰۸ خورشیدی نام آن به زاهدان تغییر کرد.
از میان جاذبه‌های گردشگری زاهدان می‌توان به بازارچه‌ی سرپوش، ساختمان قدیمی دادگستری، انبار ملکه، خانه ایوبی، کاروانسرای نصرت آباد، مسجد زرنج زاهدان، مسجد شاه علی، موزه‌ی منطقه‌ای جنوب شرق ایران و موزه‌ی پست و ارتباطات اشاره کرد.
زابل
شهرستان زابل یکی از شهر‌های مهم مرزی ایران است. موزه مردم شناسی، تخت عدالت، کوه خواجه در ۳۰ کیلومتری زابل، شهر سوخته، کاروانسرای فرنگی و دهانه‌ی غلامان تعدادی از جاذبه‌های دیدنی این شهر هستند.
ایرانشهر
ایرانشهر در مرکز منطقه بلوچستان قرار گرفته است و فاصله‌ی آن تا مرکز استان، ۳۴۵ کیلومتر است. این شهر به شهر ۷۲ ملت معروف است که از عمده اقوام ساکن در آن می‌توان به اقوامی، چون بیرجندی، سیستانی، ترک، لر، کرد، شمالی، اصفهانی، یزدی و کرمانی اشاره کرد.
در سفر به ایرانشهر می‌توان از قلعه‌ی ناصری، رودخانه دامن و خانه‌ی آیت‌الله خامنه‌ای در زمان تبعید دیدن کرد.
چابهار
شهرستان چابهار از دو شهر چابهار و نگور تشکیل شده است که با توجه به موقعیتش نسبت به دریای مکران و اقیانوس هند ماهیگیری از عمده‌ترین زیربنا‌های اقتصادی استان است.
سفر به این بندر در خنکی پاییز، زمستان و اوایل بهار مناسب است.
کوه‌های مریخی با عمری حدود ۵ میلیون سال- از عجایب ایران هستند. این کوه‌های سفید و طوسی از دور به تصویر‌های مریخ شباهت دارند. کوه‌های مریخی در جاده‌ی چابهار به بندر گواتر واقع شده‌اند.
ساحل صورتی که به‌خاطر وجود پلانکتون‌ها و جریان‌های دریایی عمان به این رنگ درآمده نیز جزء جاذبه‌های طبیعی شهرستان چابهار است.
در سفر به چابهار بازدید از کوه گل‌افشان، روستای تیس و قلعه‌ی پرتغالی‌ها، اسکله‌ی صیادی بریس و تماشای لنج‌ها در غروب و لذت ماهیگیری را هم نباید فراموش کرد.
قصرقند
قصرقند به عنوان شهر نیشکر شناخته شده است. در زمان هجوم پرتغالی‌ها کشت نیشکر در این شهر رواج پیدا کرد. نامگذاری قصرقند به این نام نیز به علت کشت نیشکر در آن‌جاست که ماده‌ی اولیه برای تولید قند و شکر است.
از میان مناطق دیدنی و تاریخی این شهرستان می‌توان به قلعه‌ی قصرقند، قلعه تاریخی بُگ و قلعه‌ی تلنگ اشاره کرد.
دوست‌محمد
مرکز شهرستان دوست‌محمد، شهر هامون است. در گذشته مهم‌ترین جاذبه‌ی گردشگری این شهر، دریاچه هامون بود. سومین دریاچه‌ی بزرگ ایران که با توجه به بحران کم‌آبی، امروزه تنها آثار به جامانده و بستر خشک آن را می‌توان مشاهده کرد. آتشکده‌ی کرکویه نیز یکی دیگر از جذابیت‌های شهرستان دوست‌محمد است.
اقامت‌گاه‌ها
هتل‌هایی، چون هتل استقلال، هتل جهانگردی زاهدان، هتل امین زاهدان، هتل بین المللی لاله، هتل لیپار و هتل سپید از جمله شناخته‌شده‌ترین هتل‌ها در استان سیستان و بلوچستان به شمار می‌آیند. همچنین در قسمت‌های مختلف استان انواع اقامت‌گاه‌های بومگردی در دسترس گردشگران قرار دارند که از مهم‌ترین این اقامت‌گاه‌ها می‌توان به اقامتگاه بومگردی منزلاب در منزل آب زاهدان و اقامتگاه بومگردی کلبه آرامش در روستای قلعه نو زهک اشاره کرد.
رستوران‌ها
رستوران بلوچ در شهرستان چابهار یکی از رستوران‌های ارائه‌دهنده‌ی غذا‌های محلی استان است. علاوه بر آن رستوران‌های متعدد دیگری نیز در سطح استان وجود دارند که رستوران تهرانی چابهار، رستوران ملل زاهدان و رستوران ساحلی خلیج جزء شناخته‌شده‌ترین آنها هستند.
غذا‌های محلی
یکی از اصلی‌ترین غذا‌های محلی استان سیستان و بلوچستان کشک زرد است. کشک زرد غذایی مقوی مربوط به شهر زابل است که معمولا در روز‌های سرد زمستان به عنوان صبحانه مصرف می‌شود و ماده‌ی اصلی تشکیل‌دهنده‌ی آن نوعی کشک زرد خانگی است.
اوجیزک زابلی و آبگوشت سیستانی نیز از جمله غذا‌های معروف منطقه سیستان و بلوچستان محسوب می‌شوند. آبگوشت سیستانی با استفاده از ادویه‌های خاصی پخته می‌شود و عطر و طعم مخصوص به خود را دارد.
سوغات
همان طور که گفته شد سیستان و بلوچستان یکی از بزرگ‌ترین مراکز صید ماهی است و ماهی و میگو را می‌توان به عنوان سوغات خریداری کرد.
شیرینی لندور که سوغات شهرستان زابل است یکی از مشهورترین شیرینی‌های این استان است. سوزن‌دوزی، سکه دوزی، آیینه دوزی و سفالگری دیگر سوغاتی‌های استان سیستان و بلوچستان است.
صنایع دستی
از میان مهم‌ترین صنایع دستی استان سیستان و بلوچستان می‌توان به سوزن‌دوزی مردم شهرستان ایرانشهر، خامه‌دوزی ساکنان روستا‌های زابل، پریواردوزی ایرانشهر، حصیربافی نیک شهر، سفالگری ایرانشهر و سیاه‌دوزی شهرستان خاش اشاره کرد. سکه و آینه‌دوزی نیز از صنایع دستی استان است که معمولا در جهیزیه اغلب دختران سیستان و بلوچستان دیده می‌شود.
آداب و رسوم
در استان سیستان و بلوچستان علاوه بر گرامیداشت عید نوروز، عید قربان و عید فطر از جایگاه خاصی برخوردارند. مردم در این عید‌ها با پوشیدن لباس نو در عیدگاه جمع می‌شوند، نماز عید را می‌خوانند و پس از آن به دیدار اقوام و خویشان خود می‌روند.
یکی از رسوم دوران نامزدی در بین مردم سیستان و بلوچستان این است که در عیدهایی، چون قربان، عید فطر و نوروز، پدر عروس داماد را به خانه دعوت می‌کند و داماد پس از مهمانی یک گوسفند و مبلغی را به عنوان عیدی به خانواده عروس تقدیم می‌کند.
همچنین مردم در اعیاد مذهبی شیرینی‌ای به نام چِلبَک درست می‌کنند و به قبرستان می‌روند. رقص شمشیرکه از کهن‌ترین رقص‌های حماسی کشور است نیز به این منطقه تعلق دارد.
انتهای پیام/