ترور خاشقجی و مطالبات ترکیه

گروه سیاسی ؛ مرگ خاشقجی در خاک ترکیه و در کنسولگری عربستان در استانبول، فرصتی به ترکیه داد تا بتواند برخی حساب‌های خود را با عربستان سعودی تسویه کند.

اخوان المسلمین یکی از گروه‌های است که ترکیه علاقه زیادی به آن‌ها دارد؛ شاید بتواند ارتباط ترکیه با این گروه را به مانند ارتباط ایران و حزب الله لبنان دانست.

پایگاه و جایگاه اصلی اخوان المسلمین در مصر است؛ سرنگونی حسنی مبارک و روی کار آمدن دولتی با پشتوانه اخوان المسلمین، ترکیه را در منطقه تقویت کرد.

محمد مرسی پس از سرنگونی حسنی مبارک رئیس جمهور مصر شد، اما دولت او بسیار کوتاه بود.

محمد مرسی در حالی با دخالت ارتش و شخص عبدالفتاح السیسی برکنار شد که نخستین رئیس جمهور منتخب تاریخ مصر در انتخاباتی آزاد و با رأی اکثر مردم پس از سرنگونی رژیم دیکتاتوری و وابسته حسنی مبارک انتخاب شده بود، اما یک سال بعد در پی اعتراضات کاملاً سازماندهی شده و هدفمند، بهانه لازم به عبدالفتاح السیسی وزیر دفاع وقت داده شد تا وی را برکنار کند و البته یک سال بعد خود بر کرسی ریاست جمهوری تکیه زند که تاکنون نیز رئیس جمهور مصر است.

عبدالفتاح السیسی که اکنون رئیس جمهور خودخوانده مصر شده است، تفاوتی با دوران حسنی مبارک ندارد و همان حکومتی را که مبارک در مصر تشکیل داده بود اکنون با السیسی برقرار شده است.

اخوان المسلمین در دوران حسنی مبارک نیز در تنگنای شدید دولت قرار داشت و اکنون هم وضعیت آن‌ها بهتر از دوران مبارک نیست.

ترکیه که هوادار این گروه اسلامگرا است، از وضعیت موجود برای اخوان المسلمین ناخرسند و نگران است و در پی راهی میگردد تا بتواند بار دیگر این سازمان را قدرتمند ببیند.

از سوی دیگر پس از کودتایی که در سال ۲۰۱۶ در ترکیه اتفاق افتاد، در همان زمان برخی محافل رسانه‌ای و اطلاعاتی از دست داشتن آمریکا و عربستان سعودی در این کودتا خبر دادند.

نوع رفتار و برخورد سران سعودی با کودتای ترکیه به گونه‌ای بود که نشان می‌داد آن‌ها از شکست کودتا در ترکیه ناخرسندند، آمریکا نیز واکنش حمایت آمیزی از دولت اردوغان نداشت.

فتح الله گولن رهبر مخالفات دولت اردوغان که در امریکا به سر می‌برد و پناهنده است، یکی از متهمین کودتا در ترکیه است.

دولت ترکیه هنگام کودتا و پس از شکست آن، بسیاری از شهروندان این کشور را به اتهام گرایش به گولن بازداشت کرد و حتی بسیاری از کارکنان ادارات و سازمان‌های ترکیه را که احساس می‌کرد به گروه گولن ارتباط دارند اخراج کرد.

فشار‌های ترکیه به آمریکا برای بازگرداندن فتح الله گولن روحانی مخالف دولت کنونی ترکیه تاکنون به نتیجه نرسیده است و گولن همچنان تحت حمایت آمریکا است.

اکنون ترکیه از ترور خاشقجی برای فشار بر آمریکا و عربستان سعودی استفاده می‌کند تا بتواند امتیازاتی که در نظر دارد از آن‌ها بگیرد.

قتل خاشقجی یک رسوایی بزرگ برای رژیم آل سعود است، طبیعی است که سازمان‌های مدافع حقوق بشر و مخالف ترور نباید دست از سر عربستان بردارند.

اکنون یکی از مطالبات و خواسته‌هایی که ترکیه با ماجرای خاشقجی دارد، بازگرداندن گولن است، مقامات ترکیه شاید در انظار و ظاهر بازگرداندن فتح الله گولن را از آمریکا نخواسته باشند، اما این خواسته در نهان از ایالات متحده مطرح شده است.

عربستان سعودی برای آمریکا همان گاو شیر ده است که نمی‌تواند از آن چشم پوشی کند، مواضع مقامات آمریکا نسبت به اقدام به ترور خاشقجی از سوی حکام سعودی، نشان می‌دهد که ایالات متحده به خاطر روابط عمیق با سعودی‌ها نمی‌تواند مواضع تندتری را علیه عربستان بگیرد.

فشار‌هایی که عربستان سعودی به قطر وارد می‌کند نیز یکی دیگر از گرو کشی‌هایی است که ترکیه از ترور خاشقجی پیگیر می‌کند.

قطر اکنون از سوی عربستان سعودی تحریم است و در این میان ایران و ترکیه توانستند در شرایط تحریم به این کشور کمک کنند.

روابط ترکیه و قطر بسیار نزدیک است، حتی مواضع دو کشور در بحران‌های غرب آسیا به ویژه سوریه با اشتراکات فراوانی همراه بوده است.

با این وجود قدر مسلم، سه مطالبه مهم ترکیه در جریان پیگیری قتل جمال خاشقجی در استانبول، که به رسوایی عربستان سعودی انجامیده است، نخست بازگرداندن فتح الله گولن از آمریکا به ترکیه است، سپس اخوان المسلمین است که در منطقه غرب آسیا در تنگنا قرار گرفته و آنگاه لغو تحریم‌های عربستان سعودی علیه قطر خواهد بود.

اما آیا آمریکا گولن را به دولت ترکیه تحویل می‌دهد؟ آیا عربستان تن به خواسته مقامات ترکیه خواهد داد.

البته نشانه‌هایی دیده می‌شود که نمونه آن وجود دارد. سرپرست سازمان فتح الله گولن (روحانی مخالف با رئیس جمهور کنونی ترکیه) در ایالات متحده، صالح گوزقیر، به اتهام ارتکاب جنایات علیه کودکان و به اتهام تلاش برای سو استفاده از جنس مخالف از
خاک امریکا اخراج شد.

تصمیم به اخراج گوزقیر توسط یک دادگاه آمریکایی، که پرونده خشونت جنسی را مورد بررسی قرار داد، مطرح شد.

اکنون باید در انتظار بود که آیا در قبال پایان دادن به پیگیری‌های ترکیه نسبت به قتل خاشقجی، آنکارا به خواسته‌های خود خواهد رسید؟ ترکیه حتی پیشنهاد رشوه چند میلیارد دلار را از سوی عربستان سعودی رد کرده بود.