پیامد‌های میزبانی شوم عمان از نتانیاهو

به گزارش گروه سیاسی ،  اندیشکده راهبردی تبیین در یاداشتی به قلم سعید ساسانیان دانشجوی دکتری مطالعات غرب آسیا با عنوان «پیامد‌های میزبانی شوم عمان از نتانیاهو» نوشت: سفر نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی به عمان و دیدار با سلطان قابوس پادشاه این کشور، عجیب و غافل‌گیرکننده بود. اگرچه پیش‌تر نیز دیدار‌هایی در سطح عالی میان مقامات عمان و این رژیم برگزار شده بود، اما این‌که نتانیاهو به‌صورت محرمانه به این کشور سفر کند و سپس حکومت عمان با انتشار خبر، از این دیدار دفاع قاطعانه‌ای انجام دهد، حقیقتا بی‌سابقه است.

 

وزیر خارجه عمان با صراحت گفته که «اسرائیل یک دولت در خاورمیانه است» و بر همین اساس میزبانی از آن اقدامی پذیرفته شده است. مشخصا عمان در زمین تنگ و تاریک مرز‌های ۱۹۶۷ بازی می‌کند، یعنی رژیم صهیونیستی را در چارچوب سرزمین‌های اشغالی پیش از این سال به رسمیت می‌شناسد؛ دقیقا مانند ترکیه. اما واقعیت این است که این دیدار، در عالم سیاست و دنیای نمادها، حائز اهمیت بسیار است. قابوس به خوبی می‌داند که با همه توجیهاتی که وزیر خارجه‌اش گفته، مرتکب چه اقدامی شده است.

در خصوص علت چنین سفر و دیداری، اگرچه گمانه‌هایی، چون تحت فشار بودن عمان و تلاش برای ایفای نقش جدیدی فراتر از میانجی‌گری ذکر شده، اما به نظر می‌رسد برای دست‌یافتن به تحلیلی دقیق باید هم‌چنان صبر کرد. با این وجود، برخی پیامد‌های این دیدار به شرح زیر است.

تشدید روند عادی‌سازی روابط اعراب با رژیم صهیونیستی
عمان در عادی‌سازی روابط خود با رژیم صهیونیستی، متفاوت از پنهان‌کاری‌ها و دیدار‌های دست پائین و به‌ظاهر غیرسیاسی سایر اعراب با این رژیم، مستقیما سراغ خانه آخر رفته و میزبان نتانیاهو شده است. این اقدام، روند عادی‌سازی را برای برخی دولت‌های عرب شدیدتر خواهد ساخت. وزیر ورزش اسرائیل به تازگی مهمان امارات متحده عربی بود و هم‌زمان نیز یک تیم ورزشی در قطر حضور دارد. با این وجود، عمان محل صدور غافل‌گیرکننده‌ترین خبر در حوزه عادی‌سازی روابط اعراب با رژیم صهیونیستی شد. در صورتی که عمان هزینه‌ای جدی بابت این دیدار نپردازد، این دیدار‌ها میان نتانیاهو و سایر رهبران عرب تکرار خواهد شد.

تقویت جایگاه نتانیاهو در فضای داخلی رژیم صهیونیستی
برای نتانیاهو، حضور در یک کشور عربی و دیدار با سلطان آن، یک دستاورد بزرگ است، به‌خصوص که این کشور نزدیک‌ترین دولت عضو شورای همکاری خلیج فارس به ایران نیز هست. عادی‌سازی روابط با اعراب همواره یک رویکرد اساسی در میان رهبران رژیم صهیونیستی بوده است و طبیعی است که هر مقامی که به این خواسته جامه عمل بپوشاند، با سیاست‌ورزی مناسب می‌تواند از این دستاورد در فضای داخلی بهره‌ها برد. نتانیاهو به خوبی می‌داند این امتیاز را چگونه در رقابت‌های انتخاباتی و برای ترمیم چهره داخلی‌اش نقد کند، به خصوص که پرونده فساد اقتصادی و سوءاستفاده از قدرت برای او و همسرش مفتوح است.

تقلیل جایگاه عمان در نگاه ایران و تقویت آن در منظر آمریکا
میزبانی از نتانیاهو با هر هدفی که از سوی سلطان قابوس صورت گرفته باشد، جایگاه این کشور را در نگاه ایران تقلیل خواهد داد. البته مدیریت روابط با مسقط با عطف به این دیدار باید هوشمندانه باشد لیکن این دیدار از خاطره ایران پاک نخواهد شد. عمان در نگاه ایران، دولت محترمی بود که البته از قِبل این احترام و متانت در سیاست خارجی، نقش میانجی‌گرایانه برای خود دست‌وپا می‌کرد.

 

تثبیت جایگاه میانجی‌گرایانه عمان میان ایران و ایالات متحده آمریکا تا آن‌جا بود که با هر سفر یک مقام آمریکایی یا ایرانی به عمان و یا سفر مقام عمانی به ایران و حتی آمریکا، این گمانه مطرح می‌شد که عمان حامل پیامی از سوی ایران برای آمریکا و یا بالعکس است. به همین دلیل، اولین میهمان خارجی دولت یازدهم که بنای حل و فصل پرونده هسته‌ای را از راه مذاکره با آمریکا داشت، دولت عمان بود.

 

این انتظار نمی‌رود که در روابط ایران و عمان تغییری شگرف رخ دهد، اما به هر حال، ایران در مواجهه با میزبانی عمان از نتانیاهو، منفعل نیز نخواهد بود و در نگاهش به این کشور، تغییراتی ایجاد خواهد کرد ولو غیرتعیین‌کننده. از آن سو، اما نگاه آمریکا به عمان در پی این دیدار، بهتر از قبل خواهد شد. عمان در شرایطی میزبان نتانیاهو بود که ترامپ می‌کوشد در چارچوب معامله قرن، پذیرش اسرائیل در منطقه را افزایش دهد.

افرایش مخالفت‌ها با عمان
واقعیت این است که عمان از چنان قدرت نرمی در جهان اسلام برخوردار نیست که حالا و در پی این دیدار، بخواهد آن را از دست بدهد. اما این دیدار موجب مخالفت‌هایی با عمان از سوی برخی دولت‌ها، جنبش‌های اسلامی و نهاد‌های غیردولتی وفادار به آرمان قدس شریف خواهد شد. البته با وجود اطلاعات اجمالی از فضای داخلی عمان، به نظر نمی‌رسد مخالفت معناداری در عرصه داخلی این کشور با این اقدام قابوس صورت پذیرد.

به حاشیه‌رفتن پرونده خاشقچی در جهان اسلام
در حالی‌که درست یا غلط، پرونده خاشقچی روزنامه‌نگار مشهور و منتقد عربستانی به یکی از اولویت‌های مهم رسانه‌ها در جهان اسلام تبدیل شده بود، اکنون با دیدار قابوس و نتانیاهو، این پرونده تا حدی به حاشیه می‌رود و این عمیقا به سود بن سلمان است. باید دید مانور رسانه‌های سعودی روی این دیدار چگونه خواهد بود.