معادلات پیچیده نیمکت تیم ملی؛ وقتی متخصصان جایی برای اظهار نظر ندارند!

خبرگزاری میزان - تیم ملی فوتبال ایران همواره برای کسب افتخارات بین المللی تلاش‌های بسیاری انجام داده است. این تیم که نخستین بار در سال 1320 به دعوت دولت افغانستان به دیدار تیم ملی این کشور رفت از دید فیفا نخستین بازی تیم ملی فوتبال ایران در تاریخ است که با تساوی بدون گل به پایان رسید. ایران طی قدمت صد ساله خود افتخارات بسیار بزرگی از جمله 6 دوره حضور در جام جهانی، 3 دوره قهرمانی جام ملت‌های آسیا، 4 دوره قهرمانی جام فوتبال غرب آسیا و دارنده 4 مدال طلا و 2 مدال نقره المپیک است.

تیم ملی ایران طی 6 دوره حضور در جام جهانی تاکنون موفق به صعود از گروه خود نشده است و تنها با 3 برد در جام جهانی آمار ضعیف خود را ادامه می‌دهد. ایران در جام جهانی 2022 بیشترین شانس ممکن را داشت برای اینکه بتواند برای نخستین بار به مرحله بعد جام جهانی صعود کند، اما این اتفاق رخ نداد تا حسرت ایران حداقل برای 4 سال دیگر تمدید شود.

جام ملت‌های آسیا سال 1976 که در تایلند برگزار شد؛ تیم ملی ایران در این دوره برای سومین بار قهرمان شد. این تورنمنت آخرین قهرمانی ایران در این جام تا به الان بوده است. تیم ملی سال 2019 تا نیمه نهایی جام ملت‌های آسیا رفت، اما نتوانست کار خود را تمام کند و توسط ژاپن حذف شد. حالا ژوئن و ژوئیه ۲۰۲۳ جام ملت‌ها به میزبانی قطر برگزار خواهد شد و ایران بهترین فرصت را دارد تا در بازه زمانی باقی مانده بهترین تدابیر را در پیش بگیرد و با انتخاب یک مربی با تفکرات جدید و همچنین پوست اندازی بازیکنان تیم ملی و استفاده از روحیه و ذهن جوان بتوانند برای چهارمین بار جام ملت‌های آسیا را پس از 47 سال بدست آورند.

تیم ملی ایران در طول تاریخ 47 بار تغییر مربی داده است. از حسین صدقیانی که به عنوان نخستین سرمربی ملی‌پوشان انتخاب شد تا حشمت مهاجرانی که افتخارات خوبی در دوران حضورش بدست آورد. اکنون کارلوس کی‌روش که با 9 سال سابقه هدایت تیم ملی ایران در تاریخ ایران رکورددار است. وی با توجه به 2 بار صعود ایران به جام جهانی و مجموعا 3 بار هدایت ایران در این تورنمنت نتوانسته افتخار زیادی کسب کند و سال 2019 تا نیمه نهایی جام ملت‌ها رفت، اما موفق به کسب عنوان قهرمانی نشد.

در دهه گذشته ایران 4 بار نیمکت خود را تغییر داد. کی‌روش، ویلموتس، اسکوچیچ و مجددا کی‌روش طی 10 سال تغییرات نیمکت تیم ملی را شکل دادند. طی این دوره تاکتیک ملی‌پوشان ذره ذره فرسوده شد. در جام جهانی 2014 ایران چندان موفق نشان نداد، اما بازی جسورانه‌ای انجام داد. در جام جهانی 2018 بازیکنان با روحیه جوان وارد شدند و توانستند در گروه مرگ جام جهانی نتایج بهتری کسب کنند، اما بعد از ناکامی در جام ملت‌های ۲۰۱۹ کی‌روش از ایران رفت.

پس از آن بود که فدراسیون فوتبال با کلی تبلیغ و هیاهوی رسانه‌ای از به خدمت گرفتن مارک ویلموتس خبر داد که شد آنچه همه از آن با خبر هستند؛ پرونده‌ای که فوتبال کشور باید تا سال‌ها تاوان سوء مدیریت مسئولان و تصمیم‌گیرندگان را بابت این انتخاب پرهزینه و ناکارآمد بدهند. در نهایت بعد از ترک ایران توسط ویلموتس و افتضاحی که با نتایج ناامیدکننده‌اش به بار آورد و زیر سوال بردن تیم ملی در مقدماتی جام جهانی ۲۰۲۲ فدراسیون وقت با تصمیم عزیزی خادم و همکارانش دراگان اسکوچیچ را روی نیمکت تیم ملی نشاندند تا شاید بتواند امیدهای کم رنگ شده برای صعود به جام جهانی را زنده کند که از قضا هم کرد و ایران توانست یکی از سریع‌ترین صعودها به جام جهانی را تجربه کند، آنهم در حالی که کار بسیار برای ایران سخت شده بود، اما پایان تلخی برای ناجی فوتبال ایران رقم خورد.

اسکوچیچ که آرزوی حضور روی نیمکت تیم ملی را بای خود ترسیم کرده بود بعد از قرعه‌کشی جام جهانی و حضور ایران در یکی از سیاسی‌ترین گروه‌های جام جهانی و در کنار آن تغییرات در فدراسیون فوتبال، مسئولان را بر آن داشت تا به فکر مربی مدیرتری برای نیمکت تیم ملی باشند.

بعد از حضور تاج همانطور که وی پیشتر وعده داده بود کارلوس کی‌روش را به نیمکت تیم ملی بازگرداند تا شاید برای نخستین بار رویای صعود به مرحل حذفی جام جهانی محقق شود که نشد.

کی‌روش با همان تفکرات قدیمی به تیم ملی بازگشت و باز هم از همان نفراتی که 4 سال پیش در ترکیب تیم ملی استفاده کرده بود، استفاده کرد و در نهایت از صعود به مرحله بعد باز ماند.

در ادامه نظرات کارشناسان درباره آینده تیم ملی را مرور خواهیم کرد:

*وحید قلیچ

قلیچ در گفت‌وگو با میزان در مورد چند اشتباه کی‌روش در انتخاب و چینش بازیکنان حاضر در رقابت‌های جام جهانی، اظهار داشت: یک کار کی‌روش در اعلام لیست اسامی تیم ملی برای حضور در جام جهانی جالب نبود و به جای بازیکنان مسن و پا به سن گذاشته باید ۷-۸ بازیکن جوان را به قطر می‌برد. حتی این بازیکنان جوان روی نیمکت نشسته بودند، حداقل در محیط رقابت‌های بزرگی همچون جام جهانی، یک مورد کوچک را تجربه می‌کردند تا برای آینده فوتبال ایران موثر باشند. بازیکن پا به سن گذاشته دیگر اشباع شده و از نظر مالی و ترانسفر به تیم‌های اروپایی بی‌انگیزه است. به طور حتم جوانگرایی همیشه جواب می‌دهد که با آینده‌نگری می‌توانید به خوبی پشتوانه‌سازی کنید.

*حمید درخشان

درخشان در گفت‌وگو با میزان در رابطه با اینکه انتظارات باید در حد توانایی و تلاش تیم باشد، تاکید کرد: فوتبال ایران باید زیر ساخت‌هایش تغییر کند و به روز شود، سپس باید انتظار داشته باشیم که در رقابت‌هایی همچون جام جهانی بهترین نتایج را به دست بیاوریم. تیم‌های ژاپن، عربستان، کره‌جنوبی و استرالیا در جام جهانی ۲۰۲۲ قطر بالاتر از حد و اندازه‌های آسیا کار کردند این نتایج خوب به خاطر این بود که آنها سال‌هاست روند رو به رشد خودشان را با برنامه‌ریزی مستمر و تلاش شبانه‌روزی بدون توقف انجام می‌دهند. ولی فوتبال ایران با وجود استعدادهای بی‌شمار برنامه‌ای برای توسعه فوتبال ندارد. اگر بهترین مربی دنیا را هم به تیم ملی فوتبال ایران بیاوریم بازهم نمی‌توانیم نتایج خوبی در جام جهانی بگیریم.

*محسن بیاتی‌نیا

بیاتی‌نیا در گفت‌وگو با میزان، در مورد انتخاب سرمربی آینده تیم ملی فوتبال عنوان کرد: سرمربی تیم ملی باید به آینده این رشته کمک کند و در مورد مسائل فنی صحبت کند. همچنین هر مربی که سکان هدایت تیم ملی را بر عهده خواهد گرفت بعد از ۲ سال شاهد پیشرفت فوتبال ایران باشیم و مشخص شود از چه مرحله‌ای به چه کجا و هدفی رسیده‌ایم. در کنار فنی بودن باید یک فرد راستگو و درستکار باشد که به تمام علم فوتبال روز دنیا آگاهی کامل داشته باشد. فوتبال پایه را بلد باشد و به تمام رده‌های و زمینه‌های فوتبال ایران کمک کند.

کارشناس فوتبال اضافه کرد: فدراسیون فوتبال به مربیان خارجی همانند کی‌روش و ویلموتس پول‌ خوبی داده است و می‌تواند از نظر مالی بهترین مربیان دنیا را به ایران بیاورد. اما انتخاب سرمربی تیم ملی روی کارشناسی نیست، مربی خارجی یک فرد حرفه‌ای است و باید ببینیم از او چه می‌خواهیم تا سپس به او برناهه بدهیم. خیلی از مسائل انتخاب مربی خارجی در فدراسیون فوتبال اشتباه است و هر مرحله از انتخاب سرمربی تیم ملی روش دارد و قرار است با چه قیمتی مربی بیاوریم. کارهای این چنینی یک مراحل ابتدایی خاص دارد. مثل آسفالت کردن که همین طوری نمی‌شود یک جاده را آسفالت کرد و نیاز به زیرسازی و زیر ساخت دارد.

*در این بازه زمانی 3 راه حل پیش روی فدراسیون وجود دارد تا در ماه‌های منتهی به آغاز جام ملت‌های آسیا بهترین گزینه را انتخاب کند که در ادامه به آن خواهیم پرداخت:

1- ادامه کار با کارلوس کی‌روش

آنطور که از شواهد پیداست کارلوس کی‌روش عملاً گزینه اول فدراسیون فوتبال برای نیمکت تیم ملی است و اگر بتواند با ایران ادامه دهد که نشانه‌ها حکایت از تمایل فدراسیون و مهدی تاج به این گزینه دارد، باید دست از ترکیب و روحیه چند سال پیش خود در تیم ملی دست بکشد. استفاده از بازیکنانی با سن بالا قطعا باز هم به تیم ملی در جام ملت‌های 2023 لطمه خواهد زد. استفاده از جوانان بزرگ‌ترین خواسته هواداران است. جایی که می‌شد از محمد محبی، مهدی قایدی، نورافکن و ... همانند ابوالفضل جلالی که در بازی مقابل آمریکا درخشید استفاده می‌شد، اما این اتفاق رخ نداد تا خستگی بازیکنان در بازی آخر به چشم بخورد. کی‌روش باید عقاید خود را تغییر دهد و بهای بیشتری به بازیکنان لیگ داخلی بدهد.

البته کی‌روش مخالفان کمی هم در هیئت رئیسه فدراسیون ندارد و تعداد قابل توجهی از اعضا نیز تمایل به ادامه همکاری با پیرمرد پرتغالی ندارند. هر چند این تمام ماجرا نیست و کی‌روش از محبوبیت مطلوبی در میان مردم و رسانه‌ها هم برخوردار نیست که همین موضوع شانس او را برای بقا روی نیمکت تیم ملی کم می‌کند، البته که در نهایت این مهدی تاج است که تصمیم نهایی را می‌گیرد.

2- انتخاب مربی بزرگ خارجی

در بین اظهار نظرهای مختلف، بحث انتخاب سرمربی درجه یک خارجی نیز مطرح است. انتخاب سرمربی خارجی باید با حساسیت بالایی پیش برود به طوری که بازگشت به عقب نداشته باشیم. برانکو ایوانکوویچ که در دوران حضور خود در ایران جام جهانی 2006 را تجربه کرد نتوانست نتایج مطلوبی بدست بیاورد و با دودستگی کامل تیم ملی بهم ریخت؛ پس با این تفاسیر انتخاب برانکو یک بازگشت به عقب بسیار بد خواهد بود. در کنار او نام آندره‌آ استراماچونی، مربی سابق تیم فوتبال استقلال که با شکل عجیب از آبی‌پوشان جدا شد نیز وجود دارد. البته شاید برخی فکر کنند مربی ایتالیایی گزینه مناسبی برای تیم ملی باشد، اما رفتار سابق او با باشگاه استقلال نشان داد که مرد روزهای دشوار و اهل تعامل نیست که اگر بود پرونده چند میلیون دلاری علیه استقلال با آنهمه هیاهو در فیفا برجا نمانده بود.

فارغ از گزینه‌های خارجی که در حوالی تیم ملی مطرح می‌شود مهم‌تر از هر چیزی این است که تیم ملی در حال حاضر به یک مربی با ذهنیت جوان و تفکرات جدید نیازمند است تا جایی که تیم‌هایی چون عربستان، ژاپن، کره جنوبی و استرالیا در حال پیشرفت هستند و اگر انتخاب درستی نداشته باشیم قطعا از از کورس رقابت عقب خواهیم افتاد. افرادی با تفکراتی مانند لوئیس انریکه، پتکوویچ و ... شاید می‌توانند در این بازه زمانی تیم ملی را دوباره با روحیه‌ای جوان بسازند.

3- انتخاب مربی ایرانی

اگر به هر دلیلی انتخاب از بین گزینه‌های یادشده برای تیم ملی فوتبال ایران منتفی شود، گزینه‌‌های ایرانی شانس نشستن روی نیمکت تیم ملی را دارند.

مربیان ایرانی شاید تفکرات یک مربی درجه یک خارجی را نداشته باشند، اما به خوبی با شرایط لیگ ایران و بازیکنان جوان آشنایی دارند. تجربه نشان داده که در این نسل مربیان داخلی بیشتر می‌توانند به فوتبال ملی کمک کنند. هاجیمه موری‌یاسو سرمربی ژاپن یکی از آن‌هاست که توانسته با شناسایی بازیکنان پرانرژی و روحیه جوان تیم ملی ژاپن را به موفقیت برساند. در این بن اسامی چون جواد نکونام، امیر قلعه‌نویی، فرهاد مجیدی و یحیی گل‌محمدی گزینه‌هایی هستند که بسیاری معتقدند می‌توانند ایران را در ادامه راه در مسیر جام ملت‌های آسیا به موفقیت برسانند که شواهد نشان میدهد شانس امیر قلعه‌نویی از سایرین بیشتر است.

حال با این تفاسیر باید منتظر ماند و دید آیا با یک جراحی به موقع و به نوعی الک کردن تیم ملی می‌توانیم یک شخصیت و روحیه جدید را در ترکیب ببینیم و بعد از 47 سال در جام ملت‌های آسیا به موفقیت برسیم یا اینکه باز هم با بی‌تدبیری تیم ملی در حسرت جام قهرمانی خواهد ماند.

اما نکته جالب توجه و شاید البته عجیب این باشد که دقیقاً مشخص نیست چه کسانی قرار است سرمربی تیم ملی را و از چه کانالی انتخاب کنند، اما آنچه مشخص است جای خالی متخصصان در این تصمیم‌گیری کاملاً حس می‌شود و امیدواریم با این تک روی و بی‌تدبیری دوباره شاهد یک «ویلموتس گیت» دیگر در تاریخ ورزش و فوتبال ایران نباشیم.

انتهای پیام/