تاثیر فرهنگی کتابفروشی‌ها بیش از تاثیر اقتصادی در جامعه نمایان است /کتابفروشی ها نیازمند حمایت هستند

خبرگزاری میزان - فروکش کردن تب کرونا مساوی شد با افزایش سرسام آور قیمت کاغذ در بازار این یعنی کاهش میزان تولید کتاب از سوی ناشران و ارائه این کالای فرهنگی از سوی کتابفروشان به مخاطبان با یک توقف همراه بود همچنین افزایش قیمت پشت جلد کتاب‌ها شرایط را برای فعالیت کتابفروشان با دشواری همراه کرد.

اما صاحب نظران عرصه فرهنگ بر این باور هستند که کتابفروشی‌ها بیش از ناشران صدمه دیده‌اند و تعداد کتابفروشی‌ها نیز تا حدود قابل توجهی کاهش یافت طرح های متعدد از سوی وزارت ارشاد به کار گرفته شد که بهترین آنها فروش کتاب به صورت فصلی بود این مهم توانست تا حدود به کتاب فروشی ها کمک کند اما تصمیم این وزارتخانه برای گسترش عدالت در حوزه نشر سبب شد این تصمیم پس از مدتی خاتمه یابد.

عدم خرید کتاب؛ چرخه نشر راه با دشواری‌هایی همراه و آن را به کمک های دولتی وابسته کرده است از سوی دیگر نامهربانی مردم در خرید کتاب بر دشواری‌ها حوزه نشر افزوده است و کتابفروشان مجبور شده اند برای ادامه حیاط در کنار کتاب ها برخی لوازم فرهنگی و دستی نیز ارائه کنند که چرخ فروشگاه های بزرگ کتاب بچرخد در این میان نقش دستفروشان کتاب نیز در کاهش خرید کتاب از کتاب فروشی‌ها بی تاثیر نیست.

معیار انتخاب کتاب

در این زمینه اردشیر بهجت مدیر انتشارات بهجت ابراز کرد: در گذشته اکثر مشتریان کتاب‌هایشان را در کتابفروشی‌ها طی گفت‌وگو با کتاب‌فروش یا مشتری‌های دیگر انتخاب می‌کردند. مسلما امروز این اتفاق در فضای مجازی و اینترنت نمی‌افتد و این خلأیی است که در این فضا به‌وجود آمده و هنوز هم جایگزینی پیدا نکرده است. البته این ضعف را برخی در فضای مجازی جبران می‌کنند و البته کتابفروشان هم ایده‌ها و خلاقیت‌هایی برای پر کردن این جای خالی در نوع و حتی زمان‌بندی معرفی کتاب به کار بسته‌اند تا مخاطبی که دارد در پلتفرم یک کتابفروش حتی برای چند دقیقه وقت می‌گذارد تا کتابش را انتخاب کند، بتواند در سریع‌ترین زمان ممکن به نتیجه مطلوب برسد.

وی در همین راستا ادامه داد: اما به‌عنوان یک کتابفروش امروز باید به دنبال بهترین راهکار برای فروش کتاب باشم، چراکه تکنولوژی آنقدر به سرعت در حال پیشرفت است که ما ناچاریم دنبال آن بدویم و خودمان را با آن هماهنگ کنیم. واقعیت این است که فروش‌هایی که در این گفت‌وگوها رخ می‌دهند، شاید انتخاب‌های به مراتب دقیق‌تر و عمیق‌تری باشند، اما با وجود فضای مجازی هم وسعتی به‌وجود آمده که می‌توانیم مخاطب گسترده‌تری را تحت‌تأثیر قرار دهیم. در واقع از مزایای آن هم نمی‌شود چشم‌پوشی کرد. ما کتابفروشان شاید دیرتر از صنوف دیگر اما با تأخیری پس از شیوع کرونا، در تلاش هستیم خود را با ابزارهای جدید هماهنگ کنیم.

کتابفروشی‌های سنتی و محله‌محور

بهجت بیان کرد: وجود کتابفروشی‌های سنتی و محله‌محور شاید به لحاظ اقتصادی در گردش مالی این بازار به اندازه قبل زیاد نباشد، اما تأثیر آن‌ها بر فرهنگ جامعه تأثیر بسزایی است. مدتی قبل پژوهشی را می‌خواندم که با بررسی محله‌ای در فرانسه نشان داده بود محله‌هایی که در آن‌ها کتابفروشی وجود دارد، آمار جرم و جنایت پایین‌تری دارند. بنابراین تاثیر فرهنگی کتابفروشی‌ها بیش از تاثیر اقتصادی آن‌هاست. به همین خاطر مورد حمایت دولت‌ها قرار می‌گیرند.

وی افزود: این مسئله را باید در دو بخش توضیح داد. اول آنکه برخی ناشران امروز به علت وضعیت نشر کشور، اقدام به تولید کتاب‌هایی می‌کنند که قاعدتا نباید در این تعداد منتشر شود. مثل ترجمه‌های متعدد از یک کتاب و مسائلی از این‌دست. در این بخش ضعف در واقع به کتابفروشی‌ها باز نمی‌گردد، بلکه به ساختار غلط در نشر کشور مربوط است. اما در بخش دوم، ناشرانی هستند که به‌درستی کار می‌کنند و عناوین زیادی هم دارند. باید دقت داشته باشیم که بسیاری از خود ناشران بزرگ کشور امروز کتابفروش هم هستند و حتی کتابفروشی‌های خودشان هم قادر نیست همه عناوین منتشر شده‌ آن‌ها را به فروش برساند.

بهجت آسیب‌ها حوزه نشر را مورد بررسی قرار دادو ابراز کرد: در این وضعیت که شرح دادید نه کتابفروش مقصر است و نه ناشر. ضعف جای دیگری است. نکته این است که این اتفاق به تازگی رخ داده و ما شاید تا یک دهه قبل با این مسائل مواجه نبودیم و تازه داریم آن‌ها را تجربه می‌کنیم. با رشد اینترنت و فضای مجازی و فروش الکترونیکی این مسائل به‌وجود آمده است.

گسترش فروش مجازی کتاب

جمال خداپناهی مدیر انتشارات بهنام نیز در این زمینه اظهار کرد: درست است که کرونا باعث رشد فروش مجازی کتاب شد، اما شاید کمبود کتابفروشان متخصص که اهل مطالعه و معرفی کتاب باشند هم به این معضل دامن زده باشد. به‌نظر می‌رسد نسل جدید کتابفروشان، تنها به چشم یک شغل به آن می‌نگرند و جزئیات حرفه‌ای این فعالیت را درنظر ندارند. آیا این مسئله ممکن است به کمرنگ شدن کتابفروشی سنتی دامن زده باشد؟

وی تاکید کرد: در این کشورها کمتر پیش می‌آید که اخباری درباره تعطیلی یک کتابفروشی بشنویم. آن‌ها از امکانات جدید برای عرضه بیشتر کتاب بهره می‌برند و شمارگان و تعداد عناوین نشان می‌دهد که کتاب‌هایشان خوانندگان بیشتری هم دارد. هرچند که شخصا اعتقادی به این موضوع ندارم و فکر می‌کنم مردم همواره در حال مطالعه هستند، اما شاید منبع مطالعه‌شان تغییر کند.

خداپناهی تصریح کرد: شاید لازم باشد از امکاناتی که در فضای مجازی ایجاد شده بهره ببریم. اما به‌هر‌حال تهیه کتاب به شیوه سنتی محاسنی دارد و در آن نشاط و انگیزه‌ای وجود دارد که باعث می‌شود فرد از تورق کتاب لذت ببرد. شاید ما در فضای مجازی بیشتر امکان جستجو داشته باشیم و در فضای کتابفروشی، امکان پرسش. این فاصله را چگونه باید پر کرد که امروز تعداد عناوین کتاب زیاد است، اما گنجایش فیزیکی کتابفروشی‌ها همراه با آن توسعه نیافته است؟ تجربه شما برای پر کردن این فاصله چه بوده است؟

تهدیدی برای کار کتابفروشان

این مدیر کتاب فروشی اظهار کرد: به‌عنوان عضوی از اتحادیه ناشران باید بگویم که مسائل بیشتری وجود دارد. از نگاه یک کتابفروش، برگزاری نمایشگاه کتاب تهران یک‌بار در سال به‌عنوان آسیبی به کار کتابفروشان شناخته می‌شود. پیش از کرونا نمایشگاه‌های استانی هم وجود داشت که ممکن بود تهدیدی برای کار کتابفروشان به حساب بیاید. بعد از کرونا این نمایشگاه‌ها مجازی شد که می‌تواند به کار کتابفروشان لطمه بزند. اما اگر کتابفروشان توان عرضه همه عناوین را نداشته باشند که این هم به علت فضای فیزیکی محدود کتابفروشی‌ها، طبیعی است.

وی خاطر نشان کرد: مسئله تخفیف دادن‌های ناشران آغاز می‌شود. وقتی امکان فروش در کتابفروشی نباشد، فروش توسط ناشر توجیه پیدا می‌کند و وقتی ناشر کتاب را بفروشد، تخفیف به خریدار منطقی می‌شود و بعد مشکلات دامنه پیدا می‌کند.
انتهای پیام/