مناظره چالشی در "متن حاشیه" بر سر گرانی‌های اخیر و راه حل ۳۸ اقتصاددان
تلاطم شدید ماه‌های اخیر اقتصاد کشورمان و نامه ۳۸ اقتصاددان برجسته به رئیس جمهور موضوعی است که نمی‌توان به سادگی از آن عبور کرد و نادیده گرفت.
-سؤال اول را با یک سؤال حاشیه‌ای شروع کنیم. چندی پیش جنابعالی به همراه ۳۷ اقتصاد دان دیگر نامه‌ای به رئیس جمهور نوشتید و راهکار‌هایی را ارائه دادید که مورد استقبال مقام معظم رهبری هم قرار گرفت. پس از این قضیه دولت به از طریق دکتر نوبخت از شما دعوت به عمل آورد که این صحبت‌ها را با دولت انجام دهید؛ دعوتی که به نظر خواسته شما بود، اما آن را رد کردید. چه اتفاقی افتاد؟
سؤال سختی است! خب مخاطب نامه آقای رئیس جمهور بود و انتظار می‌رفت ایشان به رسم همیشه با تیم اقتصادی‌شان جلسه‌ای می‌گذاشتند و مباحث مقداری صمیمی‌تر و نزدیک‌تر مطرح می‌شد. اما وقتی این اتفاق نیفتاد تصور دوستان ما بر این بود که دعوت سازمان برنامه و بودجه کشور از طرف خودشان بوده و انتظار دوستان ما چیز دیگری بود به همین خاطر این جمع منتظر بودند که جلسه دیگری برگزار شود. ما وظیفه خودمان می‌دانیم که به دولت و سازمان‌ها مشاوره و کمک کنیم و هر کاری که از دستمان بر می‌آید برای برون رفت از شرایط فعلی انجام دهیم. خب این یک تصمیم جمعی بود که بهتر است منتظر پاسخ جناب رئیس جمهور باشیم و در مراحل بعد آمادگی همکاری با همه دستگاه‌ها را داریم.
-جناب سینکی! آقای شریعتمداری در خرداد ماه تمام اختیارات خود را در کارگروه تنظیم بازار را به جنابعالی واگذار کردند، دوم تیرماه توسط خبرنگاری از شما درباره اقدامات انجام شده در زمینه تنظیم بازار سؤال شد که فرمودید الآن به آن ورود نکنیم. الآن به نظر زمان آن رسیده که به این مهم بپردازیم. بفرمایید که مشخصاً و مصرح چه اقداماتی در راستای تنظیم بازار انجام دادید.
ابتدا اجازه دهید در مورد نامه دوستان صاحب نظر و اقتصاددانان کشور نکته‌ای عرض کنم. دوستانی که این نامه را مرقوم کرده‌اند، مخاطبشان قبل از آقای رئیس جمهور، مردم شریف ایران است و نامه با این عنوان شروع شده. من به فهم خودم می‌خواهم عرض کنم صاحب‌نظران اقتصادی کشور قبل از مخاطب قرار دادن آقای رئیس جمهور در خصوص هم اندیشی و همفکری مشکلات اقتصادی کشور، خواسته یا ناخواسته اعلام کردند آنچه را که می‌گویند، صرفاً قوه مجریه پاسخگو نیست.
مفهوم یادداشت حرفه‌ای دوستان نیز همین را منتقل می‌کند. به نظرم امروز از گمشده‌های مباحث اقتصادی کشور، دو نکته مهم است؛ یکی اینکه ما در دوره‌های متفاوت رفتار‌های سیاسی در چه نوع ساختار‌های اقتصادی و سیاست‌های کلان اقتصادی حرکت می‌کردیم و سهم دولت در این سیاست‌ها چه بوده است؟ دوستان حدود ۲۹ دغدغه و مشکل مطرح و ۲۰ راهکار فرمودند. من بعد از مطالعه این نامه در جلسه شورای مدیران مسئولیت خودم که متجاوز از سی صاحب نظر، مدیر و کارشناس خبره حوزه خودم است حدود سه ساعت در مورد این نامه هم اندیشی کردیم. در این نامه توجهات حرفه‌ای قابل دفاعی وجود دارد که می‌تواند در هم اندیشی‌های حرفه‌ای مورد بررسی قرار گرفته و موجب تصمیم سازی شود. اما آنچه که به عنوان اولین فهم از یادداشت دوستان برداشت کردم این بود که ما نیازمند به یک نظام تصمیم سازی در کشور هستیم. این نوع گفتمان‌ها تقویت این نظام تصمیم سازی است که امروز نیازمند به گفتمان‌های تخصصی، فکری و تئوریک در حوزه اقتصاد است. ما افتخار می‌کنیم خادم ملتی هستیم که در تمام تهدیدات بیرونی بر انقلاب و بر کشور سرافرازانِ پایداری کردند و با پیروزی همه آن‌ها را پشت سر گذاشتیم. بنده از دفتر اقتصادی‌ام خواسته‌ام که هر آنچه که در این گفتمان متوجه حوزه مسئولیتی ماست بنشینند کار کنند و در صورت لزوم با صاحبان امضا تماس بگیرند تا به برنامه‌های اجرایی این گفتمان تخصصی برسیم.
-به بحث تنظیم بازار برسیم.
بله، ببینید تنظیم بازار یک خواستگاه اجتماعی دارد، یک برون رفت اقتصادی است. ما باید به عنوان مسئولین این امر تمام تلاشمان را انجام دهیم که یک همسان سازی بین این خواسته اجتماعی و برون رفت اقتصادی در تنظیم بازار کالا‌های اساسی و مهم مدیریت و ایجاد کنیم. کالا‌ها در حوزه اجتماعی همه جوانبش برون رفت اقتصاد ملی کشور است. من نمی‌توانم فارغ از نرخ تورم، گردش نقدینگی، تخصصی ارز، نظام نظارت و بازرسی، شبکه توزیع ادعای مدیریت تنظیم بازار کالایی را داشته باشم.
-یعنی می‌فرماید بضاعت همین قیمت‌هایی است که می‌بینیم؟
موضوع خواسته از تنظیم بازار این است. این باید در گفتمان اجتماعی و حرفه‌ای ما اصلاح شود. آنچه از ما در تنظیم بازار می‌خواهند، فقط کنترل قیمت است در حالی که مفهوم تخصصی تنظیم بازار و کارکرد‌های اجتماعی آن فقط در کنترل قیمت خلاصه نمی‌شود.
-اما شاخص‌ترین آن قیمت است.
قبول دارم. پیچیدگی کار همین‌جاست. من باید با همه سختی‌ها، کالا‌هایی را که در گروه اول اقتصاد اجتماعی کشور را قرار می‌گیرد را باید مدیریت کنم.
-خب در این زمینه چقدر موفق بوده‌ایم؟ به‌طور مثال پوشک بچه، لبنیات، گوشت و... افزایش قیمت عجیبی داشته‌اند.
برخی از این کالا‌ها به خاطر وابستگی به واردات در زنجیره تأمین، متأثر از قیمت جهانی می‌شوند. ما خواسته یا ناخواسته باید این افزایش قیمت را در نوع ریال آن کالا مدیریت کنیم.
-افزایش قیمت جهانی مشخصاً منظورتان چیست؟ مگر گوشت در همه جای جهان گران شده است؟
در گوشت قرمز سبک، تعرفه پنج و در گوشت قرمز سنگین تعرفه ۱۲ است. کشور حدود ۹۸۰ هزار تن به این گوشت نیاز دارد. ضریب وابستگی به واردات در این دو نوع گوشت، حدود ۳۰ درصد است. همین‌الان چیزی حدود یک میلیارد دلار برای ثبات عرضه آن در بازار تقاضا، نیاز ارزی داریم به علاوه زمان‌بندی اقتصادی برای زنجیره تأمین این کالا در بازار. از این میزان که عرض کردم حدود ۷۰۰ هزار تن تولید داخل داریم و بقیه را باید با واردات مدیریت کنیم. هر نوع افزایش قیمت در زنجیره تأمین این کالا، اعم از نگهداری، حمل و نقل، دام، قیمت جهانی و ... روی قیمت تأثیر می‌گذارد. حالا دو راه بیشتر نداریم، یا با پرداخت یارانه افزایش قیمت ریالی را کنترل کنیم تا متوجه مردم نباشد که این اتفاق در نوع کالا و ظرفیت اقتصاد ملی ما قابل بحث است.
-احساس می‌شود افزایش قیمت‌های بازار، با افزایش قیمت‌های جهانی که می‌فرمایید منطبق نیست. در حوزه‌هایی خیلی فاصله زیاد است. آقای راغفر شما بفرمایید بضاعت ما در شرایط کنونی، این جهش قیمتی است که اتفاق افتاده؟
بنده چند آمار از حساب‌های ملی کشور می‌دهم. سال گذشته، ۲۶ هزار میلیارد تومان افزایش تولید ناخالص داخلی کشور نسبت به سال ۹۵ بوده است. به دلیل رکودی که در اقتصاد بوده، یعنی مردم قدرت خرید نداشته‌اند، ۱۹ هزار میلیارد تومان از این مبلغ به افزایش موجودی انبار تبدیل شده است. یعنی حداقل ۷۴ درصد از تولید ناخالص کشور، انبار شده است. مردم با دلار ۲۸۰۰ تومان و ۳۵۰۰ تومان هم قادر به خرید نبوده‌اند و بعد امسال با یک جهش غیرمترقبه دستوری قیمت ارز بودیم. قطعاً در این رابطه ما با مشکلات جدی روبرو خواهیم شد. اما نکته اساسی این است که امروز نوعی غارت انبار‌ها صورت گرفته که الآن نامش را صادرات می‌گذارند. درست مثل این است که فروشگاهی پشت پنجره‌اش ۷۵ درصد تخفیف همه کالا‌ها بزند. این تضعیف شدید پول ملی سبب شده است که کالا‌ها برای کشور‌های همسایه به شدت ارزان شده است. نگرانی ما این است که بعد از اتمام این منابع، منابع بعدی را باید با چه ارزی تأمین کنیم. قطعاً ۴۲۰۰ تومان نخواهد بود، قیمت بالای ارز است که تعیین کننده بقیه قیمت‌ها در بازار خواهد بود؛ بنابراین نگرانی بعدی این است کالا‌هایی که وارد می‌شود با چه قیمتی دست مردم قرار است برسیم، همین‌الان در برخی مناطق مرزی کشور با کمبود کالا‌های اساسی روبرو هستیم. پیامد‌های این افزایش دستوری قیمت ارز را که امروز به بالای ۱۲ هزار تومان افزایش پیدا کرده شاهد هستیم که بسیار تکان دهنده است. هم برای افزایش فقر و اختلاف طبقانی و هم برای تولید بسیار مضر است.
سینکی: من با فرمایش دکتر راغفر مشکلی ندارم، ولی یادمان باشد ما در اقتصادی گفتگو می‌کنیم که تحریم حاصل شده است و در یک رفتار طبیعی اقتصادی نیستیم. برای همین گوشت عرض کنم چرا افزایش قیمت رخ داد؛ اولین افزایش هزینه‌های تولید و قیمت نهاده‌ها بوده که متأثر از همین مباحث کلان اقتصاد داخل ماست. وقتی این قیمت نهاده در زنجیره تولید، تبدیل به محصول نهایی می‌شود خودش را نشان می‌دهد. از طرفی به خاطر خشکسالی کاهش تولید، افزایش صادرات و خروج غیر قانونی دام داشته‌ایم. این ربطی به گوشت ندارد، این به خاطر اتفاقی است که در تحریم افتاده و نرخ ارز قاچاق کالا‌هایی که در داخل کشور تولید می‌شود، یا وجود دارد یا نیاز داریم را توجیه پذیر کرده است.
-بحث صرفاً گوشت نبود البته!
من مصداق عرض می‌کنم. آقای راغفر! موضوع ارز را دولت متعهد شده و به ما ابلاغ کرده‌اند، آقای رئیس جمهور مستمر از ما پیگیری می‌کند برای یک سری از کالا‌ها که ضریب اهمیتی در سبد کالایی خانوار دارند، ایشان فرموده‌اند تحت هیچ شرایطی قیمتش نباید از دامنه بیش از ۱۰ درصد برخوردار شود. برای مدیریت این اتفاق، ارز ۴۲۰۰ تومانی مقرر فرمودند. من می‌خواهم عرض کنم، در اتفاق اجتماعی، آثارروانی افزایش قیمت ارز درست است و تأیید می‌کنم. اما ۲۱ قلم کالا که در گروه اول هست، متأثر از افزایش قیمت ارز نیست و با ارز ۴۲۰۰ تومانی در اولویت زمانی و با تخصیص‌های دوره‌ای مورد نیاز تأمین می‌شود. البته عرض کنم، نظم بخشی به دوران نیازمان با توجه به تحریم، همه‌اش دست ما نیست. گرفتاری‌هایی در شبکه‌های بین‌المللی خرید و فروش در حوزه سیستم‌های بانکی یافت می‌شود که ممکن است تأخیر‌هایی را در جریان تأمین کالا ایجاد کند. یا حمل و نقل آن‌ها فرصت زمانی از ما بگیرد و در محدودیت‌هایی در زنجیره تأمین کالا قرار دهد. اما رویکرد‌های کلان دولت برای حداقل گروه‌های اول مدیریت نوسان قیمت در ۱۰ درصد است. حتی در برخی موارد ما داریم برآورد یارانه ریالی می‌کنیم. چون به هر حال آن‌هایی که متأثر از قیمت‌های بیرونی است را نمی‌توانیم نسبت به افزایش قیمت کالا بی توجه باشیم.
-فرمایش شما ناظر به از این به بعد است؟ چون ما در بسیاری موارد ۵۰ درصد هم جهش قیمتی داشته‌ایم.
نه بوده است. ما در کالا‌های اساسی هیچ کدام را بیش از ۱۰ درصد افزایش قیمت نداده‌ایم. ممکن است در عرضه مرتکب گران فروشی شده باشند. دولت این گروه اول را با نرخ ابلاغی و قیمت تصویبی که فقط کارگروه تنظیم بازار باید تصویب کند و با ابلاغ آقای رئیس جمهور با نظر تخصصی تعیین قیمت در سازمان حمایت از مصرف کننده. ایشان ابلاغ فرمودند: هیچ دستگاهی حق عدم رعایت این سیر را ندارد و تمام قیمت گذاری‌ها باید از مسیر سازمان حمایت اتفاق بیافتد برای افزایش قیمت با کارگروه تنظیم بازار باشد. اما برای گروه کالایی اول، حتی قیمت تثبیتی هم باید در کارگروه تنظیم بازار رخ دهد.
راغفر: البته آقای سینکی این اتفاق رخ نداده.
سینکی: شواهد را بفرمایید.
راغفر: ما در ۴ ماه نخست امسال، ۷۰۰ میلیون دلار برای واردات برنج داشته‌ایم. یک میلیارد دلار به نهاده‌های دامی دادیم، صد میلیون دلار واردات کره داشتیم، ۸۰۰ میلیون دلار به واردات دارو اختصاص دادیم. اما همین‌طور که اشاره شد افزایش قیمت‌ها وحشتناک است! مثلاً برنج ۴۶%، کره ۵۱%، تخم مرغ ۳۷% و دارو هم که خیلی جا‌ها نایاب شده است. درست است که می‌فرمایید شاید تخلف کرده باشند، اما چیزی که مردم با آن مواجه هستند این نیست که تخلف کرده یا از فضای افزایش قیمت دستوری ارز سو استفاده کرده‌اند. بسیاری معتقدند این افزایش شدید قیمت ارز است که باعث این تورم‌ها می‌شود. با چیزی که تحت عنوان بازار ثانویه ارز ایجاد شده، ظلم بسیار بزرگ به کشور است. اتفاقات و پیامد‌هایی که رخ می‌دهد بسیار ویرانگر است، یعنی نا آرامی‌های گسترده‌ای را دامن می‌زند. این‌ها نمی‌تواند اتفاقی باشد، نمی‌توانیم بپذیریم که این‌ها یک امر کارشناسی نشده است. یکباره شما قیمت ارز را از ۳۵۰۰ تومانی که در لایحه بودجه ۹۷ اعلام می‌کند و بعد ۴۲۰۰ تومانی که می‌گوید، امروز در بازار آزاد شاهد اتفاقات دیگری هستیم. بازار ثانویه ارزی که گروه‌های انحصاری در کشور این را رقم زده‌اند، مثلاً پتروشیمی‌ها و فولادی‌ها از منابع گسترده ملی استفاده می‌کنند بعد ارزشان را باید با قیمت رسمی به بانک مرکزی تحویل دهند، فشار آورده‌اند و بعد بازار دیگری تشکیل داده‌اند و می‌خواهند ارزشان را جای دیگری توزیع کنند. اصلاً این بازار نیست! بازار جایی است که شما عرضه و تقاضا داشته باشید این‌ها تا جایی عرضه می‌کنند که قیمت از ۸۵۰۰ تومان پایین‌تر نیاید. الآن سه نرخ در داخل داریم و چندین نرخ در مرز‌های کشور داریم. این یعنی یک اقدام براندازی و کاملاً سیاسی است.
سینکی: ببینید شما در نامه‌ای هم که نوشتید با بازار ثانویه مخالفت کردید.
راغفر: دقیقاً! ما فکر می‌کنیم که باید سریعاً متوقف شود.
سینکی: این یک رویکرد است.
راغفر: نه رویکرد نیست.
سینکی: من از جنابعالی به‌عنوان شخصیت اقتصادی صاحب نظر سؤال می‌کنم. می‌شود بفرمایید در یک اقتصاد ملی اگر درآمد‌های اقتصاد ملی به‌صورت ناخواسته به یک چندم و در یک مقطع زمانی کاهش پیدا کرد، ارز موضوع اقتصادی است؟ یا موضوع آرامش بخشی به اقتصاد اجتماعی؟ بحث‌های شما آقایان در بازار ثانویه با بحث محض اقتصادی ارز است.
راغفر: نه اصلاً.
سینکی: حتماً همین است. در این برنامه نمی‌توانم عدد‌هایی که به ما گفته شده برای آرامش بازار در این چارچوب درآمد‌های ارزی تهیه کنید را نمی‌توانم به بحث بگذارم، اما می‌توانم عرض کنم که اگر در یک اقتصاد آرام اجتماعی متأثر از گذشته‌ای که در سال ۹۲ دولت در اقتصاد ملی برکدام تکیه گاه ملی نشست و بر کدام شاخص‌های کارآمدی در دولت اول و در این یک سال دوره دوم اقتصادش را مدیریت می‌کند. این بحث وقتی به تنظیم بازار می‌آید وجه کالایی پیدا می‌کند، بخشی از فرمایشات شما، چون در حوزه اجتماعی اقتصاد است مقبول شنونده‌ها می‌افتد. اما در گفتمان تخصصی این مقبولیت مثل مقبولیت اجتماعی وجود ندارد. در یادداشت شما، بحث بازار ثانویه در اقتصاد ملی که ناخواسته در یک مقطع زمانی درآمد‌های ارزی‌اش به یک چندم مورد تهدید قرار می‌گیرد شما راهی ندارید جز برای مدیریت تقاضای ارزتان چاره اندیشی کنید. آقای دکتر! می‌شود بفرمایید مقطعی که در اردیبهشت دولت ورود کرد و گفت: ارز ۴۲۰۰ است، آن زمان قیمت ارز چقدر بود؟
راغفر: سؤال ما این است که چه کسانی ارز را دست‌کاری می‌کنند؟ این‌ها دولت را کنترل می‌کنند.
سینکی: این‌ها که می‌فرمایید که هستند؟
راغفر: پتروشیمی‌ها، فولادی‌ها و...
سینکی: این‌ها دولتی‌اند؟
راغفر: هم دولتی هم خصوصی.
سینکی: من عرض می‌کنم نیستند.
راغفر: چرا عزیزم! فولاد مبارکه خصوصی است یا دولتی؟
سینکی: آقای دکتر! بنگاهی بحث نکنید.
راغفر: ببینید جناب سینکی، مسائل اقتصادی چیزی نیست که ما یک جایش را بدون توجه دست بزنیم، این یک سیستم است که دارد کار می‌کند. سیستمی که کار می‌کند و دست‌کاری می‌کند، از یک سال و نیم پیش...
سینکی: قبل از تحریم؟
راغفر: از زمستان سال ۹۶ زمزمه افزایش قیمت ارز صورت می‌گیرد و بعد قیمت ۵۰۰۰ تومانی می‌دهند. بعد این را که تکرار کنید و صد‌ها سرمقاله یک روزنامه خاص را تشکیل دهد، در آخر سال زمینه‌های فکری‌اش را در کوریدور‌های مجلس و دستگاه‌های دولتی فراهم کردید. چه عواملی موجب شده بدون اینکه بازار دست بخورد و تعطیل باشد قیمت ارز شبانه روز بالا برود.
سینکی: اگر پاسخ سؤال بنده را می‌دادید بهتر بود
راغفر: عرض می‌کنم. تورمی که حاصل می‌شود ناشی از ارز است. افزایش قیمت ارز، منجر به افزایش هزینه تولید می‌شود و این هم موجب می‌شود قیمت کالا‌ها افزایش پیدا کند و بعد از مدتی می‌گویند تورم ایجاد شده و باید قیمت ارز را کاهش دهیم. در سه دهه گذشته ما دچار سیکل باطلی شده‌ایم و بعد از جنگ تاکنون دچار چهار شوک ارزی کلان شده‌ایم که هرکدام ویژگی خاصی داشته است. این تفکر که با گران کردن قیمت ارز می‌تواند هزینه‌های دولت را تأمین کند تفکر باطل شکست خورده‌ای است که بار‌ها تکرار شده و شکست خورده است.
سینکی: شما از عرایض بنده این‌طور برداشت کردید که به نظر بنده افزایش قیمت ارز منجر به حل مشکل می‌شود؟
راغفر: نه اصلاً من این را نمی‌گویم. عرض می‌کنم شما در مجموعه‌ای کار می‌کنید، کسانی تصمیم می‌گیرند برای نظام اقتصاد کشور و بعد آن تصمیمات است که اجرا می‌شود و دولت هم در خدمت آن است. سؤال بنده این است، افزایش قیمت ارز از چه ناحیه‌ای حاصل شده است؟
سینکی: من اینجا با جنابعالی بحث می‌کنم. شاهد بحث ما هم مردم هستند. دنبال متهم هم نیستم...
راغفر: اتفاقاً ما دنبال متهم هستیم. قربانی، چون مردم‌اند ما دنبال متهمیم.
سینکی: اشکالی ندارد شما به عنوان یک صاحب‌نظر دنبال متهم باشید. من هم بحث حرفه‌ای می‌کنم و حتماً خروجی بحث من متهمین را افشا می‌کند منتها در حوزه تخصصی‌اش. سؤال بنده از شما این بود که می‌شود جنابعالی با همین نگاه بفرمایید مقطعی که دولت به لحاظ اتفاقی که بر اقتصاد ملی کشور تحمیل شد و قیمت را ۴۲۰۰ اعلام کرد قیمت ارز بازار آزاد چقدر بود؟
راغفر: ۶ هزار تومان
سینکی: خیر ۴۹۰۰ بود.
راغفر: بازار آزادی نداریم. ساعت به ساعت بنده دنبال می‌کردم. آقای معاون اول آمد گفت: ارز ۴۲۰۰ تومان! حالا منظورتان چیست که ۶۰۰۰ تومان یا ۴۹۰۰؟
سینکی: شما به عنوان یک تئوریسین می‌شود بفرمایید چه اتفاقی افتاد تا ارز شد ۴۲۰۰ تومان، قیمت ارز بازار آزاد همین‌طور بالا رفت و کدام تقاضا را این ارز با قیمت بالا جواب داده است؟ فرمودید ارز شده است ۱۱ هزار تومان، بفرمایید چقدر متقاضی داشته است؟
راغفر: ممکن است متقاضی نداشته است. چه کسانی این را اعلام می‌کنند و در افکار عمومی می‌کارند؟
سینکی: اینکه عرض کردم باید قبل از مسائل کالایی و نرخ ارز می‌رفتیم در مورد مسائل کلان گفتگو می‌کردیم شاید خروجی‌اش همین‌ها می‌شد. در بسته‌ای که برای دولت کار کرده‌ایم که برای دوران تحریم است، گفته‌ایم اگر قرار است از ثبات اجتماعی برخوردار باشیم، یک بسته مدیریت آرامش اجتماعی می‌خواهیم. اصلاً شما نمی‌توانید بدون بسته مدیریت آرامش اجتماعی هیچ کالای اقتصادی را با مباحث و تصمیم گیری‌های اقتصادی مدیریت کنید. من این بسته را در جلسات متعدد ارائه کردم. بحث من و جنابعالی اقتصادی است، اما اگر این بسته مدیریت آرامش اجتماعی نباشد بدون تردید ما در رفتار‌های اقتصادی به آرامش نخواهیم رسید. این بسته سه راهبرد دارد. راهبرد اول، آرامش بخشی اجتماعی، راهبرد دوم مصون سازی و راهبرد سوم متقاعد سازی است. در گفتمان اجتماعی و صداوسیما وقتی با مردم گفتگو می‌کنم باید از پیچیدگی مباحث تخصصی و حرفه‌ای دور شوم، گفتمانی را تقدیم کنم که قابل ارزیابی و درک مردم در زندگی اجتماعی‌شان در حوزه اقتصاد باشد. من اگر این مدیریت آرامش اجتماعی را در رفتار اقتصادی خودم نداشته باشم سوالم از شما بی پاسخ می‌ماند.
راغفر: این اضطرابی که در جامعه ایجاد شده.
سینکی: در کدام بخش جامعه؟
راغفر: عموم مردم. من دور نمی‌روم، خود جنابعالی وقتی می‌بینید دولت دست در جیب شما کرده و ۳۰ درصد حقوقتان را برای افزایش قیمت ارز برداشته است...
سینکی: نه دولت دست نکرده!
راغفر: به‌طور خاص منظورم از دولت، در اینجا دولت و مجلس است.
-البته، چون الان نمایندگان مجلس حضور ندارند در این مورد بحث نکنیم.
سینکی: در بحث حرفه‌ای به شما حق می‌دهم وقتی راجع به ارز با من بحث می‌کنید حق دارید که به ارز به عنوان یک کالای محض اقتصادی نگاه کنید. اما برای من به عنوان یک خادم در دولت، ارز برایم کالای محض اقتصادی نیست.
راغفر: اصلاً کالای محض اقتصادی نیست. عرض من همین است.
سینکی: پس چیست؟
راغفر: ارز یک دارایی ملی است. نه متعلق به دولت و نه دیگری است؛ بنابراین باید قیمت گذاری‌های ارز باید متناسب با نیاز‌های توسعه‌ای کشور تعیین شود.
سینکی: حتی در شرایط تحریم؟
راغفر: در هر شرایطی. اتفاقاً در شرایط تحریم که بیشتر این بحث کارآمد است.
سینکی: اگر با همین نگاه هم باشد، آیا می‌توانید در دوران تحریم قیمت ارزتان را متأثر از رفتار‌های عمومی تحریم و یک جنگ اقتصادی کنید و مردم ببینند نرخ ارز کالا‌های اساسی‌شان هم، ۱۱ هزار تومان است.
راغفر: نه نمی‌تواند باشد. خود شما در دوره جنگ حضور داشتید.
سینکی: اتفاقاً، چون تجربه آن دوران را دارم، عرض می‌کنم.
راغفر: ما ۶ میلیارد دلار در سال ۹۵ درآمد ارزی داشتیم. ۳ میلیارد دلار کالای اساسی آوردند و توزیع و با ۳ میلیارد دیگر مملکت را اداره کردند. مدیریت ارز در کشور، هم مدیریت عرضه است و هم تقاضا. مادامی که در کشور را باز گذاشته‌اید و خودروی لوکس وارد می‌شود و چندصد میلیون دلار برای واردات موبایل تخصیص داده ایدو فضاحتی که بعد پیش آمد، جلویش را بگیرید. این مسئولیت دولت و حکومت است نمی‌شود رها کنیم و بگوییم بازار! کدام بازار؟
-متأسفانه در بحث داریم اکثر سؤالات را با سؤالات دیگری پاسخ می‌دهیم.
سینکی: من که این‌طور نبودم.
راغفر: نه ما که پاسخ می‌دهیم.
-حالا با توجه به آنچه می‌فرمایید راهکار بدهید.
راغفر: بنده همین را عرض می‌کنم. بانک مرکزی باید عرضه و تقاضای ارز را کنترل کند. معنای دیگرش این است که یک سبد کالایی را باید جلوی وارداتش را بگیریم.
-مصداقی‌تر صحبت کنید.
راغفر: مثلاً خودروی لوکس.
-خب بفرمایید با همین خودرو چه باید کرد؟
راغفر: اصلاً این افزایش قیمت را چه کسانی نقش آفرینی کردند؟ ما یک جریان واردات خودرو داریم، چه کسانی با این قیمت ارز بازی می‌کنند؟ اصلاً بسیاری از قیمت‌ها بیشتر از افزایش قیمت ارز ۱۱ هزار تومانی هم افزایش یافته است. چه کسی باید نظارت کند؟ قیمت‌ها گسیخته است و هیچ نوع نظارت و کنترلی در قیمت گذاری در بازار وجود ندارد.
-یعنی می‌فرمایید این‌ها منشعب از یک سری اتفاقات اقتصادی نیست؟ دست مافیا در کار است؟
راغفر:قطعاً
سینکی: عرض بنده این است اگر همین بحث آقای راغفر هم درست باشد پس ایشان نباید برخورد مافیا را در گفتمان تخصصی اقتصادی پیگیری کنند. بنده هم می‌گویم اگر مافیا هست دستگاه‌های امنیتی و نظارتی کشور حتماً ورود می‌کنند و کرده‌اند، و حتماً هم در شرایط تحریم به اشد مجازات برخورد می‌شود.
راغفر: خب سؤال ما این است که چرا نمی‌شود؟ فقط مسئله اقتصادی نیست، ما معتقدیم مافیا در کار است. شما می‌گویید جنگ اقتصادی است، ولی ما معتقدیم جنگ اقتصادی از همان زمان جنگ تحمیلی هم بوده و حالا شاید صورت جدی‌تری پیدا کرده.
سینکی: باطنش هم جدی‌تر شده است.
راغفر: خب پس چرا برخورد دولتی‌های ما این‌طور است؟ این بازی در زمین آن هاست.
سینکی: هم اکنون دوستان تعزیرات در برخورد با مفاسد فعال هستند و نسبت به آماری که می‌دهند فعالیت آن‌ها بیشتر شده است.
راغفر: پس شما هم معتقدید این‌ها فعال‌اند. این را نمی‌شود به بازار آورد، در شرایط اضطراری شما هم اضطراری برخورد کنید.
سینکی: آقای دکتر! شما اقتصاد دان هستید! زایش فساد در عدم تناسب عرضه و تقاضاست.
راغفر: خب پس باید عرضه و تقاضا را کنترل کنید.
سینکی: در رفتار‌های سیاست گذاری رفتار‌های کنترلی را مدیریت کنیم یا با دستگاه‌های امنیتی ...
راغفر: عرض من این است، کالا‌هایی که اکنون بار زده می‌شود و به عراق می‌رود را باید جلواش را بگیرید.
سینکی: خب بله.
راغفر: خب شما باید بگیرید.
سینکی: همین‌الان که خدمت شما هستم، جلسه‌ای بوده با حضور دوستان نیروی انتظامی، وزارت کشور، وزارت اطلاعات؛ در مورد قاچاق دام به شدت فعال هستند و آمار‌هایی که می‌دادند جای تقدیر دارد.
راغفر: چطور همین تلویزیون با مسئول تجارت ایران و عراق می‌پرسد و این را به عنوان افزایش صادرات به عراق نام می‌برد.
سینکی: قرار نیست هرکه هرچه گفت: من پاسخگو باشم.
راغفر: عرض من این است کج کارکرد‌هایی که در سیستم رخ می‌دهد فاجعه آفرین است آن‌وقت عده‌ای به عنوان افتخار یاد می‌کنند.
-آقای سینکی، به سمت راهکار برویم! مشخصاً راهکار بدهید.
سینکی: من نگاهی که به آینده تحریم و محدودیت‌هایی که در امروز تحریم با آن مواجه هستیم مثل آقای راغفر نگرانی‌هایی را در خصوص برخی کالا‌ها دارم. قطعاً نگران هستم. چون آنجا تقاضا مثل شرایط معمول وجود دارد، ولی چه در تأمین و حتی چه در تولید ممکن است مثل سابق نباشد. خود این شکاف حتماً گرفتاری‌هایی را ایجاد می‌کند.
راغفر: پس باید مدیریت کرد.
سینکی: حتماً مدیریت می‌شود. همین‌الان در طول هفته چندین جلسه برای مدیریت اتفاقاتی که در آینده رخ می‌دهد برگزار می‌شود و تصمیم گیری‌ها صورت می‌پذیرد.
راغفر:، اما بعد از این اتفاقات ارز، وزارت صمت اعلام می‌کند متقاضیان گوشی تلفن همراه باز می‌توانند بیایند و درخواست بدهند. این چه مدیریتی است؟
سینکی: شما مصادیقی را عنوان می‌کنید که هرکدام بحث‌های مربوط به خودش را دارد.
راغفر: حتماً همین طور است. اما اولویت چیست؟
سینکی: بحث ما این نیست.
راغفر:، اما هست.
سینکی: من از شما بپرسم، کالایی که یک میلیون تقاضا در جامعه دارد را باید چکار کنیم؟
راغفر: بستگی دارد چه نوع کالایی است.
-اقای راغفر! آقای سینکی در مورد مسئله تحریم چندین بار صحبت کردند، شما بفرمایید برایان مؤلفه چه وزنه‌ای قائل هستید؟
راغفر: ما همین‌الان هم تحریمیم. بعد از برجام همچنان تحریم ادامه دارد. گرچه گشایش‌هایی صورت گرفته، اما کماکان تحریم هست.
-چقدر مؤثر است؟
راغفر: قطعاً مراحل بعدی می‌تواند مؤثر باشد. اما به نظر من ۸۰ تا ۸۵ درصد مشکلاتمان داخلی است. اگر مدیریت داخلی ما به نحوی باشد که منافع مردم و منافع ملی در آن لحاظ شود، سیاست‌ها به این سمت برود، اقتصادی که این‌قدر درش باز است که در آن مسئله رانت‌ها، سفته بازی و سوداگری بر آن حاکم است و نه تولید. سؤالی را از آقای سینکی بپرسم! ببینید مواد پتروشیمی از طریق بورس کالا عرضه می‌شود و بدون اینکه نظام تنظیمی بر آن حاکم باشد.
سینکی: نفرمایید اقای دکتر! همین‌الان که خدمت شما هستم دستورالعمل محصولات پتروشیمی ابلاغ شده است. عرض کردم اگر بخواهیم کالایی بحث کنیم برای هرکدام باید یک ساعت وقت بگذاریم. دستورالعمل محصولات پتروشیمی الآن یک ماه است ابلاغ شده و یک ماه و نیم با همه دست‌اندرکاران جلسه گذاشته شده، چند بار خدمت آقای زنگنه رسیدیم. آقای شریعتمداری وقت گذاشتند. اصلاحاتی رخ داده، تو را به خدا نفرمایید همه این‌ها رهاست. اما! شما تأیید می‌فرمایید مفهوم این سیاست گذاری‌ها و اجرا در کوتاه مدت، حل مشکلات تاریخی و کلیدی بخشی از اقتصاد نمی‌تواند واقع شود. در تحریم دیدیم محصولات پتروشیمی را در چارچوب دیگری گفتگو کنیم، نشستیم و برایش دستورالعمل نوشتیم. خودمان هم که نوشتیم تا همین زمان اجرا اصلاحات تبصره‌ای برایش ایجاد کردیم.
راغفر: من سؤال می‌کنم از شما، همین‌الان بورس کالا که کالا‌های پایین دستی در آن عرضه می‌شود، ۴۰ درصد آن مطابق گفته فعالین این حوزه، به فعالین و ۶۰ درصد آن به تعاونی‌هایی که یک ماه است راه اندازی شده‌اند داده می‌شود.
سینکی: اطلاعات شما حتماً نیاز به اصلاح دارد.
راغفر: بنده همین امروز از فعالین این حوزه سؤال کردم. شما ۴۲۰۰ تومان پی وی سی را در بورس کالا ارائه می‌کنید. چه کسانی این را مدیریت می‌کنند؟
سینکی: شما که این را می‌فرمایید کاش قیمت قبل از اجرای دستورالعمل را با اجرای دستورالعمل یک ماهه در جلسه می‌فرمودید. عموماً کاهشی بوده اگرچه به نرخ مطلوب دستورالعمل نرسیده است. همین امروز هم مجدداً تصمیماتی گرفته شد. بخشی از ان را مجدداً با قیمت‌های ثبت در بورس به تولید کنندگان خواهیم داد.
راغفر: حالا ما راه حل داریم.
سینکی: ما استقبال می‌کنیم. من به عنوان راه حل عرض کنم. صادقانه می‌گویم، برای کالا‌های گروه یک که ضریب اهمیتش در سبد هزینه خانوار احصا وبر همین اساس زنجیره تأمین دیده شده و از تخصیص ارز تا واگذاری کالا به دست مشتری، ایستگاه‌های نظارتی و کنترلی طراحی گردیده، نه در حوزه ارز مشکل داریم و نه جریان تأمین. اما عرض من معنایش این نیست که مطمئن باشم صد درصد قیمتی که اعلام کرده‌ام دست خریدار می‌رسد؛ ممکن است تخلفی رخ دهد.
راغفر: خب الآن که رخ داده، چه کار کنیم؟
سینکی: در این کالا‌ها که عرض کردم افزایش سقف قیمت یک بار ابلاغ شده است. آقای رئیس جمهور فرموده‌اند برای بار اول ستاد می‌تواند تصمیم بگیرد و برای دفعات بعد اگر دستگاه تولیدی که این کالایش در گروه یک است و ارز ۴۲۰۰ به آن تخصیص داده می‌شود، درخواست افزایش قیمت کند و سازمان حمایت، به‌عنوان سازمانی که باید این افزایش هزینه را برای افزایش قیمت تأیید کند، به شورای اقتصادی رئیس‌جمهور ارجاع می‌دهیم و آنجا خود ایشان تصمیم بگیرند. الآن روغن مورد این درخواست بود با تصمیم آقای شریعتمداری از روغن رد شدیم، ولی در بقیه کالا‌ها تاکنون درخواستی برای افزایش قیمت نداریم. اما به عرضم دقت کنید، درصد بالایی از کالا‌های گروه یک، ضریب وابستگی به واردات دارند اگر قیمت‌های جهانی در دوره‌های تأمین دچار نوسان شود و نتوانیم یارانه ریالی آن را بدهیم محکوم به مدیریت با قیمت هستیم.
-این‌طور دستگیر ما شد که این قول را به مردم بدهیم که حداقل در مورد کالا‌های اساسی با افزایش قیمت تکان دهنده‌ای روبرو نخواهد شد؟
سینکی: حتماً. هر وقت شما هم گزارشی داشتید من خاضعانه خواهم آمد و برای مردم توضیح خواهم داد.
راغفر: عرض کردم مواد پی وی سی را کارخانه‌های مربوطه با ۵۰ سال سابقه از بازار آزاد در حال خرید هستند با قیمت ۱۴ هزار تومان در حالی که قیمتش در بورس کالا ۴۲۰۰ تومان است. بحث سر این است که آن کالا را چه کسی آورده؟ راه حل ما این است، که نظارت این را به انجمن‌های صنفی بسپارید و شما بر فعالیت آن‌ها نظارت کنید.
سینکی: احسنت! ۱۰ انجمن شناسایی شده و آقای صالحی نیا معاونت صنایع ما هم برای سهمیه واگذاری و هم عرضه در شبکه‌های اصلی با این انجمن‌ها صحبت کرده و چهار انجمن قطعی شده تا هم در جریان نظارت و هم جریان تأمین مسئولیت پذیرند.
منبع: اتاق خبر24
: انتشار مطالب و اخبار تحلیلی سایر رسانه‌های داخلی و خارجی لزوماً به معنای تایید محتوای آن نیست و صرفاً جهت اطلاع کاربران از فضای رسانه‌ای منتشر می‌شود.
ارسال دیدگاه
دیدگاهتان را بنویسید
نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *