خانوارها دخل خود را کجا خرج می‌کنند؟

خبرگزاری میزان _ روزنامه ایران نوشت: درحالی که در اغلب سال‌های دهه 1390، متوسط درآمد سالانه خانوارها بیش از هزینه‌های آنها بوده است، اما شرایط کلی اقتصادی و بخصوص تورم، ترکیب سبد هزینه‌ای خانوارها را تغییر داده است.

به طور معمول، همواره حدود دو سوم هزینه خانوارهای شهری صرف کالاهای غیرخوراکی می‌شود و یک سوم مابقی برای خوراکی‌ها و آشامیدنی‌ها هزینه می‌شود. با این حال بررسی سهم کالاهای غیرخوراکی و خوراکی در سبد هزینه‌ای خانوارهای شهری نیز در طول سال‌های گذشته با تغییرات زیادی همراه بوده است.

براساس تازه‌ترین آمارهای مرکز آمار ایران که در شهریورماه جاری منتشر شده است، در سال 1393 سهم هزینه‌های غیرخوراکی خانوارهای شهری 75.3 درصد و سهم خوراکی‌ها 24.7 درصد بوده است، اما در سال 1394 سهم هزینه‌های غیرخوراکی افزایش و درمقابل هزینه‌های خوراکی خانوارها کاهش یافته است به طوری که دراین سال، سهم هزینه‌های غیرخوراکی به 76.2 درصد افزایش یافته درحالی که سهم خوراکی‌ها به 23.8 درصد افت کرده است.

این شرایط در سال‌های 1395 و 1396 ادامه یافته است. در سال 1395 سهم غیرخوراکی‌ها به 76.6 درصد و در سال 1396 به 76.7 درصد افزایش یافته است. سهم خوراکی‌ها نیز در این دو سال به ترتیب به 23.4 و 23.3 درصد رسیده است.

با تغییر شرایط از سال 1397 به بعد شاهد کاهش سهم هزینه‌های غیرخوراکی و افزایش هزینه خوراکی‌ها هستیم به طوری که در سال 1397 سهم غیرخوراکی‌ها به 76 درصد کاهش و سهم خوراکی‌ها به 24 درصد افزایش یافته است.

در سال 1398 نیز سهم غیرخوراکی‌ها به 75.2 درصد و هزینه خوراکی‌ها به 24.8 درصد تغییر یافته است. همچنین در سال 1399 سهم غیرخوراکی‌ها و خوراکی‌ها به ترتیب به 74.1 و 25.9 درصد رسیده است.

در سال گذشته نیز سهم کالاهای غیرخوراکی در هزینه‌های خانوارهای شهری به 73.3 درصد کاهش یافته و درمقابل سهم خوراکی‌ها به 26.7 درصد رسیده که هر دو سهم در طول سال‌های مورد بررسی بی‌سابقه بوده‌اند. به اعتقاد اقتصاددانان با بهبود شرایط اقتصادی، سهم مصرف و هزینه کالاهای خوراکی در سبد هزینه‌های خانوارها کاهش می‌یابد.

این در شرایطی است که در سال‌های انتهایی دهه 1390 بواسطه تشدید شرایط تورمی و با وجود افزایش اسمی درآمد خانوارها، فشار مضاعفی به آنها وارد و باعث شد تا از سال 1397 به بعد سهم خوراکی‌ها به‌صورت مداوم در سبد هزینه‌ای خانوارها با رشد همراه شود. با این حال مهار نرخ تورم که در دستور کار دولت سیزدهم قرارگرفته این امید را می‌دهد که از سال‌جاری شاهد تغییر دوباره این شرایط باشیم.

ترکیب سبد هزینه‌ای غیرخوراکی

درمجموع سبد هزینه‌های غیرخوراکی خانوارها شامل شش گروه اصلی شامل مسکن، پوشاک و کفش، لوازم، اثاث و خدمات خانوار، بهداشت و درمان، حمل‌ونقل و ارتباطات و تفریحات، سرگرمی‌ها و خدمات فرهنگی می‌شود. اطلاعات ارائه شده از سوی مرکز آمار ایران نشان می‌دهد که دراین سبد نیز تغییرات زیادی طی سال‌های گذشته اتفاق افتاده است به این معنا که بخش مسکن به‌دلیل افزایش هزینه‌ها سهم سایر گروه‌ها را نیز به خود اختصاص داده است. درواقع خانوارها برای اینکه از پس هزینه‌های مسکن که به تنهایی بیش از یک سوم هزینه‌های این بخش را شامل می‌شود، برآیند از سایر هزینه‌های خود کاسته‌اند.

درمیان شش گروه هزینه‌های غیرخوراکی، مسکن بیشترین سهم را دراختیار دارد و پس از آن به ترتیب بهداشت و درمان، حمل ونقل و ارتباطات، لوازم و اثاث و خدمات، پوشاک و کفش و درانتها تفریحات و سرگرمی قرار دارد.

متوسط هزینه سالانه مسکن دراین سبد درحالی که در سال 1396 حدود 10.8 میلیون تومان بوده است در سال 1397 به 13.3 میلیون تومان، در سال 1398 به 17.2 میلیون تومان، در سال 1399 به 22.9 میلیون تومان و در سال گذشته به 33.2 میلیون تومان رسیده است. با این حال از نظر سهم شاهد کاهش سهم بخش مسکن در سال گذشته هستیم. درواقع در سال 1396 سهم مسکن از هزینه‌های غیرخوراکی خانوارهای شهری 33 درصد بوده  که با روند صعودی در سال‌های بعد مواجه شده است به طوری که در سال 1397 به 33.9 درصد، در سال 1398 به 36.4 درصد و در سال 1399 با 37 درصد به بالاترین رقم درمیان این سال‌ها رسیده است، اما در سال گذشته این سهم به 36 درصد افت کرده است.

سهم بهداشت و درمان به 10 درصد رسید

دومین گروه پرهزینه در بخش غیرخوراکی‌ها برای خانوارهای شهری بهداشت و درمان است به گونه‌ای که متوسط هزینه‌های سالانه این گروه از 3.4 میلیون تومان در سال 1396 به 9.2 میلیون تومان در سال گذشته رسیده است.با این حال سهم گروه بهداشت و درمان از هزینه‌های غیرخوراکی خانوارها درطول این سال‌ها کاهش یافته است. درسال 1396 سهم این گروه 10.6 درصد بوده است که با وجود افزایش به 10.9 درصد در سال بعد، از سال 1398 روند نزولی به خود گرفته و به 10.5 درصد دراین سال و 9.8 درصد در سال 1399 کاهش یافته است، اما در سال گذشته این سهم به 10 درصد افزایش یافت.

8.8 میلیون تومان متوسط هزینه حمل‌ونقل و ارتباطات

درگروه حمل‌ونقل و ارتباطات نیز شاهد نوسانات زیادی هستیم. درحالی که متوسط هزینه سالانه این گروه برای خانوارهای شهری در سال 1396 بالغ بر4 میلیون تومان بود، در سال 1399 به 6.1 میلیون تومان و در سال گذشته به 8.8 میلیون تومان رسیده است. برهمین اساس سهم این گروه در هزینه‌های خانوار نیز رو به کاهش گذاشته است. در سال 1396 سهم این گروه 12.4 درصد بود که در سال 1397 به 11.8 درصد و در سال 1398 به 10 درصد رسید. همچنین در سال‌های 1399 و 1400 این سهم به ترتیب به 9.9 و 9.5 درصد کاهش یافت.

سهم 4 درصدی لوازم و اثاث

به طورمتوسط حدود 4 درصد از هزینه‌های غیرخوراکی خانوارهای شهری به لوازم، اثاث و خدمات خانوار مربوط می‌شود. متوسط هزینه این گروه در سال 1396 حدود 1.3 میلیون تومان بود که در سال‌های بعد افزایش یافت به طوری که در سال 1399 به 2.6 میلیون تومان و در سال گذشته به 3.9 میلیون تومان رسیده است. با این حال سهم این گروه از هزینه‌های خانوار در طول سال‌های 1396 تا 1399 روی 4 درصد ثابت مانده اما در سال گذشته این سهم به 4.3 درصد افزایش یافته است.

3.6 میلیون تومان هزینه سالانه پوشاک و کفش خانوارها

براساس این گزارش، در گروه پوشاک و کفش نیز شاهد کاهش سهم این بخش نسبت به هزینه‌های غیرخوراکی خانوارها هستیم. درحالی که در سال 1396 سهم این گروه از هزینه‌ها 4 درصد بوده است، در سال 1397 به 3.5 درصد افت کرده است؛ روندی که در سال بعد نیز ادامه داشته و به 3.1 درصد رسیده است اما در سال 1399 این سهم به 3.3 درصد و در سال گذشته به 3.9 درصد رسیده است. متوسط هزینه خانوارهای شهری برای پوشاک و کفش در سال‌های 1396 و 1397 با اندکی اختلاف بیش از 1.3 میلیون تومان بوده است؛ رقمی که در سال 1398 به 1.4 میلیون تومان رسیده است اما از سال 1399 با افزایش قیمت‌ها این سهم بیش از دو برابر شده و به 3 درصد رسیده است. در سال گذشته نیز این سهم بر 3.6 درصد بالغ شده است.

روند نزولی تفریحات و سرگرمی

همانگونه که اشاره شد درمیان گروه‌های شش گانه کالاهای غیرخوراکی، کمترین سهم و هزینه به گروه تفریحات، سرگرمی‌ها و خدمات فرهنگی اختصاص دارد. با وجودی که این گروه طیف گسترده‌ای از کالاها و خدمات را دربرمی‌گیرد، اما در شرایط تورمی مردم سعی می‌کنند هزینه‌های این بخش را محدود و درآمد خود را صرف بخش‌های ضروری‌تر کنند. طبق اعلام مرکز آمار ایران متوسط هزینه خانوارهای شهری در سال 1396 برای این گروه اندکی بیش از 950 هزارتومان بوده است و با قدری افزایش در سال‌های 1397 تا 1399 این رقم به بالای یک میلیون تومان در سال افزایش یافته است.

با این حال در سال گذشته متوسط هزینه خانوارها برای این بخش به بیش از 1.4 میلیون تومان رسیده است. درهمین راستا، سهم این گروه از سال 1396 تا سال گذشته رفته رفته کاهش یافته است به طوری که در سال 1396 این سهم 2.9 درصد بوده ولی در سال 1397 به 2.7 درصد و در سال 1398 به 2.2 درصد رسیده است.همچنین از سال 1399 این سهم با 1.7درصد به زیر 2 درصد رسید و در سال گذشته به 1.6 درصد رسید.

• بیشتر بخوانید:
• درآمد خانوارها افزایش یافت

انتهای پیام/

خبرگزاری میزان: انتشار مطالب و اخبار تحلیلی سایر رسانه‌های داخلی و خارجی لزوماً به معنای تایید محتوای آن نیست و صرفاً جهت اطلاع کاربران از فضای رسانه‌ای منتشر می‌شود.