نفوذ نرم چین در "اقتصاد افغانستان"

به گزارش گروه بین‌الملل ، کشور چین که اهداف خود را در عرصه بین المللی بی صدا و بدون تبلیغ و جلب توجه از مسیر افزایش ضریب نفوذ اقتصادی و با رعایت سیاست نرم در کشورهای منطقه و جهان دنبال می کند ، در مواجه با افغانستان و با توجه ارتباط تاریخی که با این کشور دارد سعی می کند روابط خود را که از زمان تهاجم شوروی سابق و بروز جنگ های داخلی افغانستان دچار وقفه شده بود، بار دیگر به چرخه رونق اندازد.

چین پس از حمله نظامی آمریکا و همپیانانش به افغانستان در سال 2001 میلادی و سقوط طالبان و در پی سرازیر شدن پول های کلانی که در قابل کمک های عمرانی و اجتماعی به این کشور بحران زده روان شده بود به احیا نقش خود در اقتصاد افغانستان پرداخت و موفق شد بعد از 9 سال ارزش مبادلات تجاری خود را با افغانستان به دو میلیارد دلار برساند.

در حال حاضر رقم مبادلات کالا بین دو کشور چین و افغانستان کاهش قابل ملاحظه ای یافته است و دلیل آن هم کاهش کمک های خارجی و خروج هزاران نظامی و غیر نظامی غربی ار افغانستان است زیرا با این تحول توان خرید افغان ها نیز بشدت کاهش یافته است.

چین در سال 1395 خورشیدی پنج توافقنامه را با دولت افغانستان امضا کرد که از جمله تولیدات و صادرات زعفران، همکاری فنی به ارزش 500 میلیون یوان چینی با وزارت خارجه، یادداشت تفاهمنامه همکاری مشترک برای ایجاد یک کمر بند یک راه ( که به نوعی احیای جاده ابریشم است ) و سه سند دیگر در باره خدمات عمرانی برای ساختمان سازی در دانشگاه کابل و دیگر مسائل اقتصادی بود که همه حاکی از گسترش روابط دو کشور است.

همچنین در 17 شهریور ماه همان سال اولین قطار کالای بازرگانی چین از طریق قزاقستان و ازبکستان از مرز «حیرتان» به استان بلخ رسید و صفحه ای جدیدی از تجارت بین دو کشور را ورق زد.

سیام پسرلی سخنگوی اتاق تجارت افغانستان در این باره گفت که در حال حاضر مبادلات بازرگانی بین دو کشور به بیش از یک میلیارد دلار می رسد که افغانستان از چین مواد خوراکی، لباس، مواد شوینده، ماشین های صنعتی وارد می کند و در مقابل زعفران، میوه های خشک، گیاهان پزشکی، سنگ های قیمتی و برخی مواد خام به آن کشور صادر می شود.

رسانه های افغانستان بتازگی از ساخت یک مرکز تولید انرژی خورشیدی به ارزش 50 میلیون دلار در هرات افغانستان توسط چین خبر دادند که این استان از مراکز مهم تولیدی افغانستان محسوب می شود و به دلیل داشتن مرز مشترک با ایران و ترکمنستان هرات مرکز مهم اقتصادی شناخته می شود.

نوع همکاری های چین در افغانستان مشابه رویه های این کشور در دیگر نقاط جهان است و تمایل دارد در زیر ساخت هایی سرمایه گذاری کند که ضمن اثر بخشی برآمده از فناوری نوین در حوزه اقتصادی تضمین کننده بیشترین ضریب ایمنی سرمایه و کمترین برانگیختگی برای رقبا باشد.

دیروز در رسانه های محلی افغانستان نیز خبری منتشر شد مبنی بر این چین مایل به پیوستن به طرح پروژه انتقال گاز ترکمنستان از طریق افغانستان به پاکستان و هند معرف به «تاپی» است که البته هنوز هیچ مقام رسمی چین یا افغانستان چنین خبری را تایید یا رد نکرده است.

کار اجرایی طرح تاپی دو سال قبل در ترکمنستان آغاز شد و اکنون وارد مرزهای شمالی افغانستان در استان هرات شده است و اگر چه شماری از کارشناسان ورود چین به تاپی را به عنوان پنجمین کشور در این طرح مشارکتی مفید می دانند اما با توجه به وقفه ای که در اجرای تاپی ایجاد می کند آن را تنها سخنانی در حد مذاکرات دیپلمات ها می دانند .

قرار است طرح تاپی طبق برنامه تا سال 2019 تکمیل شود و سالانه 33 میلیون مترمکعب گاز ترکمنستان را از مسیر افغانستان به پاکستان و از آنجا به هندوستان انتقال دهد.

ضیا دانش استاد دانشگاه و کارشناس مسائل اقتصادی افغانستان در باره تمایل چین برای پیوستن به تاپی گفت که این خبرهر چند تاکنون در حد گفت وگوی دیپلماتیک بین چین و پاکستان مطرح شده است اما اگر محقق شود خبر خوشی برای افغانستان خواهد بود.

وی افزود که پیوستن چین علاوه بر تقویت این پروژه، کار آن را تسریع خواهد کرد و در ضمن موجب تقویت همگرایی اقتصادی بیشتر در منطقه خواهد شد.

دانش باور دارد که ورود چین ، کمک اقتصادی بزرگی به تاپی خواهد بود و از لحاظ سیاسی و امنیتی نیز آینده آن را تضمین خواهد کرد، زیرا چین با اقتصاد قوی و رابطه نزدیکی که با پاکستان دارد می تواند در این مورد موثر واقع شود.
به باور این استاد دانشگاه ورود چین به پروژه تاپی می تواند باعث تقویت طرح های دیگر منطقه ای از جمله انتقال برق تاجیکستان به پاکستان و دیگر طرح های بزرگ اقتصادی نیز شود.

به گفته وی چین کشوری که بسرعت در حال توسعه است، در برخی از مناطق کشور خود با کمبود انرژی مواجه است که می تواند از مسیر تاپی این کمبودی را رفع سازد و وصل شدن چین به تاپی در پاکستان برای آن کشور مزیت اقتصادی نیز خواهد داشت.

البته برخی افراد باور دارند که اگر چین به روند طرح تاپی بپیوندد کار انتقال لوله گاز تاپی با تأخیر مواجه خواهد شد ، زیرا این کار نیازمند بازنگری در فرآیندهای های همکاری است.

از طرفی هم چین به دلیل حضور پرقدرت آمریکا و هند در افغانستان که دو رقیب عمده آن کشور محسوب می شوند ، نمی تواند از فعالیت کناره گیری کند، زیرا از یک طرف چین نیاز به رصد عملکردهای این کشورها در افغانستان دارد و از طرف دیگر حضور مخالفان «اویغوری» در کنار طالبان و داعش نیز نگرانی های امنیتی را در چین بوجود آورده است.
سال گذشته گزارش هایی از ایجاد یک نیروی چند هزار نفری از ارتش افغانستان در استان بدخشان در مرز چین منتشر شد که با کمک نظامی چین فعالیت های مرزی بین دو کشور را تحت نظر داشته باشند، هرچند وزارت دفاع افغانستان این خبر را تائید کرد اما گام های عملی آن هرگز برداشته نشد و علت آن نیز نامعلوم باقی ماند هرچند می توان آن را با نگاه آمریکا به افغانستان مرتبط دانست.

در افغانستان باور بر این است که چین هرگز در مسائل نظامی و سیاسی این کشور مداخله نخواهد کرد اما برای تأمین امنیت مرزهایش با افغانستان نگرانی های مشترک دارد که نمی تواند بطور کامل آن را فراموش کند.
در همین راستا چین تلاش دارد با کمک های بشر دوستانه ، حضور خود را تنها به حوزهای اقتصادی محدود نکند و نقش موثر خود را به دیگر بخش ها نیز تسریع بخشد که در آخرین نمونه وعده کمک به آسیب دیدگان خسکسالی افغانستان را در دستور کار خود قرار داد.

هفته گذشته سفیر چین در کابل اعلام کرد که کشورش برای کمک به آسیب دیدگان از خشکسالی در کشور افغانستان متعهد به ارایه کمک غذایی شده و سند ارسال سه هزار و 12 تن برنج و 816 تن آرد را در این قالب با مقامات دولتی افغان امضا کرده است.

لیو جین سونگ، سفیر چین در افغانستان گفته که چین افزون بر بسته کمک غذایی به آسیب دیدگان ناشی از خشکسالی در افغانستان، قرار است در آینده نزدیک ارایه یک بسته کمک های اقتصادی را نیز فراهم سازد.
وی اضافه کرده است که چین افزون بر این کمک ها در بخش های رشد اقتصادی و روند تحقق صلح در افغانستان سهیم است و دراین زمینه ها نیز نقش خود را به درستی ایفا خواهد کرد.