خودشناسی انسان را به خدا می‌رساند

محمدعلی رضایی کارشناس ارشد علوم قرآنی در گفت و گو با خبرنگار گروه فرهنگی در مورد خودشناسی و تاثیر آن بر خداشناسی گفت: یکی از سفارش‌های اسلام به انسان‌ها خودشناسی و اندیشیدن در مورد خویشتن است. اگر انسان بتواند خود را بشناسد، خداشناسی او بسیار سریع‌تر اتفاق می‌افتد.

وی با توجه به روایت وارد شده از امیرالمومنین(ع) گفت: حدیثی از امام علی (ع) در جلد پنجم غرر الحکم آمده است که ایشان می‌فرمایند: «مَنْ عَرَفَ نفسَه فقد عَرَفَ ربَّه»؛ کسی که خود را بشناسد، تحقیقاً پروردگارش را می‌شناسد». خداوند در آیات بسیاری از قرآن تاکید می‌‎کند که انسان به خود فکر کند. اگر انسان از نظر ظاهری و باطنی خود را بشناسد، خواهد فهمید که خلقت او دستاورد کسی غیر از ذات اقدس پروردگار نمی تواند باشد. این موضوع می‌تواند انسان را بسیار سریع به خدا برساند.

کارشناس ارشد علوم قرآنی با تاکید بر دعوت خداوند در قرآن به تفکر در مورد نظام آفرینش اشاره کرد: اگر انسان بتواند خود را بشناسد، خدا را خواهد شناخت. امیرالمومنین(ع) در روایتی فرموده است که ای انسان وجود تو عالم بسیار بزرگی است که اگر به خود توجه کنی، خدا را می‌توانی در وجود خود ببینی. بر این اساس به دنبال خودشناسی، بسیاری از امور برای انسان روشن می‌شود.

وی با اشاره به موانع خودشناسی گفت: موانع خودشناسی، صفاتی است که اسلام آن‌ها را نهی کرده است. تکبر و غرور از جمله صفات نهی‌ شده است که مانع خودشناسی محسوب می‌شود.آنچه شیطان را از اطلاعت در برابر ذات اقدس پروردگار منع می‌کند، خودبینی و تکبر او است. شیطان ادعا می‌کند که جایگاه بالاتری از انسان دارد  و دلیل آن را نیز آفریده  شدن خود از آتش می‌داند. زمانی که فرعون در برابر خدا سرپیچی می‌کند، می‌گوید که أناَ رَبُّکُمْ الأعْلی؛ لذا تکبر و خودبینی بزرگ ترین مانع خودشناسی است. تمام انسان‌هایی که در برابر خداوند ایستادگی کرده‌اند، خود را در جایگاهی می‌دانستند که در آن جایگاه نبودند. مسائل مادی و فرصت‌طلبی نیز در برخی اوقات مانع خودشناسی می‌شود. لذا تقوا در قرآن و روایات برای خودشناسی توصیه شده است. چراکه زمانی که انسان باتقوا باشد، به خدا توجه دارد و از آنچه خداوند نهی کرده است، دوری می‌کند. چنین انسانی به سعادت می‌رسد.

وی با تاکید به راهکاری که برای مقابله با موانع خودشناسی می‌توان اتخاذ کرد، گفت: دستورات اسلام کاملا روشن است. ائمه معصومین (ع) فرموده‌اند که زاهدترین انسان کسی است که به واجبات عمل و از محرمات دوری کند. انسان هر کاری که انجام می‌دهد، باید مشاهده کند که آیا آن کار جایز است یا خیر؛ لذا اموری که جایز است می‌تواند انجام دهد.

کارشناس ارشد علوم قرآنی با اشاره به تاثیر ذکر خدا خاطرنشان کرد: یکی از اعمالی که می‌تواند انسان را به خدا نزدیک‌تر کند، توجه به ذات اقدس پروردگار است. انسان باید مشاهده کند که در برابر قدرت لایزال حضرت احدیت قدرتی ندارد. خداوند در یک لحظه می‌میراند و در یک لحظه زنده می‌کند. فراموش کردن ذکر نیز باعث دوری از خداوند می شود. بزرگان دین نیز توصیه کرده‌اند که انسان هر اندازه که می‌تواند ذکر بگوید و ارتباط خود را با خدا برقرار کند. انسانی که ذاکر باشد، می‌تواند به خدا نزدیک باشد.