استفاده از کتاب الکترونیک تا چه حد در سرانه مطالعه تاثیر داشته است/جای خالی هنرمندان در صداپیشگی کتب صوتی
به گزارش خبرنگار گروه فرهنگی ، به گفته اکثر کارشناسان و همچنین آمارهای موجود سرانه مطالعه کتاب در کشور در وضعیت خوبی به سر نمی برد و این سرانه و آمار هر روز و با گذشت زمان در حال کاهش است. اتفاقی که اگر در سالهای آتی نیز ادامه یابد خطری جدی در چرخه فرهنگ به حساب خواهد آمد.
سرانه مطالعه کتاب در ساده‌ترین حالت، جمع میزان مطالعه همه افراد یک جامعه تقسیم بر تعداد افراد آن جامعه است. در کل می توان با تقسیم مقدار به دست آمده بر حسب روزهای در نظر گرفته شده به آمار کلی سرانه مطالعه در هر کشور دست یافت.
کتاب و کتابخوانی مشکلات بسیار زیادی را در سالهای اخیر پشت سر می گذارد. افزایش نرخ کتاب و همچنین گران بودن کاغذ دلیل عمده ای است تا اکثریت مردم کتاب را در آخرین نیازهای خود در سبد خرید خانوار قرار دهند.
از سویی فضای مجازی بلای جان کتاب و کتابخوانی شده است. فضای مجازی و استفاده بیش از حد و بی رویه از این فضا عاملی شده تا مخاطبان کتاب کمتر از گذشته شود. نسل نوجوان نیز که می تواند آینده کتابخوانی کشور را تضمین کند بیشتر وقت خود را در فضای مجازی به سر می برد.
پیشرفت روزانه تکنولوژی و همچنین استفاده از ابزار آلات کامپیوتری و گوشی های همراه باعث شده تورق کتاب و خوانش آن به یکی از عادات قدیمی و به نوعی خاطره تبدیل شود. خاطره ای که اگر به حال آن فکری نشود به کلی فراموش خواهد شد.
حال باید دید عرصه ادبیات و کتاب تا چه حد توانسته با پیشرفت افسارگسیخته تکنولوژی در سالهای جاری همگام شود و آیا در کل توانسته از این فرصت بهره ای ببرد یا نه. با گذشت زمان شاهد آن هستیم که تکنولوژی که می توانست بهترین فرصت برای بلوغ و تکامل کتابخوانی باشد به جدیترین خطر مبدل شده است.
طی سالیان گذشته تاکید ویژه اهالی کتاب، انتشارات ها و نویسندگان بر رواج کتب الکترونیک به طور جدی به گوش می رسد اما باید دید این شعارها تا چه حد جامه عمل بر تن پوشیده اند. اکثر انتشارات حاضر در نمایشگاه بین المللی کتاب به صورت جزیی بخشی از غرفه خود را به کتب دیجیتال و صوتی اختصاص می دهند اما شواهد حاکی از آن است که استقبال چندانی از این بخش نمی شود.
دلیل عدم استقبال از سوی مردم نسبت به نسخه های الکترونیکی و دیجیتال کتاب چیست؟. یکی از مهمترین عوامل عدم رغبت جمعی از کتب دیجیتال مرسوم نبودن خوانش این کتب و همچنین نبود ابزاری مناسب برای خوانش کتب دیجیتال است. این انتشارات ها فراموش کرده اند که کتب دیجیتال باید توسط دستگاه مخصوص کتابخوان خوانده شود.
همین اولین گام ابتدایی برای خوانش کتب دیجیتال از سوی صاحبان نشر فراموش شده است. البته به طور کلی این ابزار یعنی کتابخوان رواج چندانی ندارد و ناشران نیز تلاشی برای معرفی این ابزار به جامعه نکرده اند. به طور قطع خوانش کتب توسط گوشی تلفن همراه به دلیل ابعاد کوچک کاری بسیار دشوار بوده و از طرفی خوانش آن توسط کامپیوتر به دلیل خستگی چشم چندان مقدور نیست.
ضعف دیگر کتب دیجیتال کیفیت بد این آثار است. این دسته کتاب ها از امکانات درست کتاب های دیجیتال بی بهره اند. البته برخی ناشران سعی در استاندارد بودن این کتب داشته اند اما تعداد این ناشران محدود است. کتب دیجیتال به طور معمول استانداردهای حداقلی همچون انتخاب کلمه، ترجمه همزمان، چند زبانه بودن، قابلیت ذخیره اطلاعات، پیدا کردن معنای لغات و امکانات دیگری همچون اتصال به مراکز اطلاعات مثل ویکی پدیا را شامل می شوند. اما اکثریت کتب دیجیتالی فارسی صرفاً به متن کتاب خلاصه می شود.
عرصه دیگری که می توانست در بهبوبه کاهش سرانه مطالعه کتاب راهگشا باشد کتب صوتی است. کتبی که به واسطه راحتتر بودن عنصر گوش دادن می توانند به شدت راه خود را در میان جامعه باز کنند. متاسفانه این کتب نیز شکست سنگینی در عرصه کتاب را متحمل شده اند.
در ابتدا اینکه تنوع کتب دیجیتال بسیار اندک است. از طرفی این کتب هزینه تولید نسبتاً بالایی دارند و برای تولید آنها علاوه بر صداپیشگان می بایست هزینه استودیو، ساخت موسیقی، صدابرداری و صداگذاری و انتشار نسخه صوتی دیجیتال را محاسبه کرد.
از طرفی جذابیت اصلی کتب دیجیتال را صداپیشگان آن در دست دارند. به طور معمول کتب دیجیتال توسط چهره های محبوب مردمی و همچنین بازیگران و ورزشکاران خوانش می شود اما این اتفاق به دلیل هزینه های بسیار بالای هنرمندان هنوز در ایران رواج نیافته است.به نوعی می توان گفت حضور هنرمندان و چهره های محبوب مردمی به شدت در عرصه کتب صوتی احساس می شود.
در انتها اینکه اکثر اخبار حوالی حوزه کتاب و کتابخوانی به عدم رغبت جمعی به مطالعه کتاب خبر می دهد و همچنین اکثریت آمارها هر روز به کاهش سرانه مطالعه کتاب اشاره می کنند اما راهکار اصلی چیست. بدون شک راهکار این وضعیت و بهبود وضعیت سرانه مطالعه کتاب امری ریشه ای است که باید توسط دستگاه ها و نهادهای ذیربط برنامه ریزی شود. اتفاقی که اگر هرچه سریعتر به آن رسیدگی نشود باید تا چند سال آینده کتاب های کاغذی را در موزه ها جستجو کرد.