تحولات در بخش انرژی به سمت ژئوپلیتیک میل کرده‌است

به گزارش گروه سیاسی ، «فاتح بیرول» در مصاحبه‌ای با اندیشکده بروکینگز به بررسی وضعیت انرژی جهانی پرداخت. وی در این مصاحبه به تشریح تحولات بازار جهانی انرژی، منابع جدید و سایر تغییرات مرتبط با انرژی پرداخت که گزارش آن در پی می‌آید.

تحولات در بخش انرژی به سمت ژئوپلیتیک میل کرده‌است
مدیر عامل آژانس بین‌المللی انرژی گفت: ژئوپلیتیک به انرژی بازگشته‌است. انرژی جهانی متحول شده‌است. ما به دنبال تغییر شگرفی در هزینه‌ها، در بخش برق، تحول کامل در شبکه به همراه فرصت‌ها و تهدید‌هایی هستیم که این امر ایجاد می‌کند.

وی با تاکید بر اینکه تغییرات در بخش انرژی به سمت ژئوپلیتیک میل کرده‌است، گفت: تغییرات دگرگون‌شونده در نظام انرژی جهانی وجود دارد:

۱- چین تغییر کرده‌است و به سمت انرژی پاک در حرکت است
چین بازی در بازار‌های جهانی انرژی به ویژه بازار انرژی پاک را تغییر داده‌است. چین به‌واسطه تغییرات در مصرف و تولید داخلی انرژی در سال‌های اخیر به تولیدکننده شماره یک انرژی خورشیدی و بادی در جهان تبدیل شده‌است. معهذا، گزینه‌های این کشور در دهه‌های پیش‌رو به شدت بر مسیر‌های تولید جهانی انرژی و انتشار گاز‌های گلخانه‌ای تاثیر خواهد گذاشت.

۲- انرژی پاک ارزان‌تر می‌شود
منابع انرژی تجدیدپذیر به‌ویژه انرژی بادی و خورشیدی به رقیب منابع انرژی فسیلی و حتی به ارزان‌ترین منبع تولید برق در بسیاری از کشور‌ها تبدیل شده‌است. علیرغم وجود چالش‌ها در بخش یکپارچگی شبکه برق، انرژی‌های تجدیدپذیر دیگر داستانی خیالی نیست.

۳- رونق انرژی آمریکا به سمت ژئوپلیتیک و بازار‌های جهانی انرژی میل کرده‌ است
همانگونه که تجزیه و تحلیل‌های آژانس بین‌المللی انرژی چند سال قبل پیش‌بینی کرد، افزایش تولید نفت و گاز آمریکا شروع به تغییر در سیاست جهانی انرژی کرده‌است. آمریکا تولید و صادرکننده عمده شده و نقش بازار‌های جهانی را تغییر داده‌است. از این رو نقش تثبیت‌شده صادرکنندگان سنتی یعنی کشور‌های عضو اوپک تغییر کرده‌است.

رونق برق در سیستم جهانی انرژی
تقاضا برای برق دو برابر بیشتر از تقاضا برای سایر انرژی‌ها افزایش یافته‌است که عمدتاً ناشی از توسعه دسترسی به برق در اقتصاد‌های نوظهور است. افزایش تقاضا برای برق در هند و چین می‌تواند مسیر سیستم‌های فناورانه ما را برای دهه‌های پیش‌رو تغییر دهد.

شعار سیاستمداران در واشنگتن، موضوع سلطه انرژی است و چنین سلطه‌ای مد نظر دولت ترامپ هم هست و تلاش‌های وی در راستای این هدف صورت می‌گیرد. امروزه، متنوع‌سازی فزاینده بخش‌ها و اقتصاد‌های انرژی مد نظر همه کشور‌ها است و بدون تردید این امر پیامد‌های ژئوپلیتیکی دارد.

بسیاری از کشور‌ها که به طور سنتی شدیداً به درآمد‌های نفت و گاز متکی هستند تا خزانه خود را پُر کنند، همانند مکزیک، اینک به دنبال انجام اصلاحات در بخش انرژی هستند؛ بنابراین کشور‌ها نه تنها متنوع‌سازی انواع انرژی را که مصرف می‌کنند، در دستورکار دارند، بلکه به دنبال متنوع‌سازی منابع انرژی و کاهش وابستگی به یک کشور یا گروهی از کشور‌ها هستند.

تغییر روند‌های اطلاعات
فاتح بیرول، مدیرعامل آژانس بین‌المللی انرژی دو روند متغیر در اطلاعات انرژی جهانی را برشمرد:

۱- تغییرات آب و هوایی: متعاقب دوره کاهش انتشار دی اکسید کربن (یکی از گاز‌های اصلی گلخانه‌ایی که موجب تغییرات آب و هوایی می‌شود) بین سال‌های ۲۰۱۴ و ۲۰۱۶، سال بعد انتشار دی اکسید کربن بار دیگر شروع به افزایش کرد. اگر بخواهیم مطابق با سناریوهای‌مان عمل کنیم (اهداف دما در توافق پاریس)، باید اوج انتشار دی اکسید کربن را خیلی زود نظاره‌گر باشیم.

برای کاهش دما موفقیت‌های گسترده فناوری یا موفقیت‌های سیاسی زیادی نیاز است. شاید بتوان درباره انتشار گاز متان ناشی از گاز طبیعی خیلی خوشبین بود. نیمی از انتشار متان که بدون هزینه می‌توانیم از آن خلاصی یابیم، برابر است با دو سوم کارخانه‌های زغال سنگ در آسیا. تلاش‌هایی در آژانس بین‌المللی انرژی در دست انجام است تا نقشی که فناوری‌های جداسازی کربن، بهره‌برداری و ذخیره‌سازی دی اکسید کربن می‌توانند در کاهش انتشار گاز‌های گلخانه‌ای ایفا کنند، مورد بررسی قرار گیرد.

۲- دسترسی به انرژی: آژانس بین‌المللی انرژی دسترسی جهانی انرژی و توزیع آن را در دست بررسی دارد. در این خصوص پیشرفت‌هایی در چین و هند صورت گرفته‌است. چین پیش از این به دسترسی همگانی دست یافته‌است و هند دسترسی روستا‌ها به انرژی را تا آوریل ۲۰۱۸ گسترش داده‌است. تلاش‌های قابل ملاحظه‌ای در آفریقای جنوب صحرا وجود دارد، جایی که دو سوم افراد دسترسی به انرژی ندارند.

حرکت به جلو
آنطور که پایگاه اطلاع رسانی شورای راهبردی وزارت خارجه نقل کرده، مدیرعامل آژانس بین‌المللی انرژی گفت: برخی از چالش‌هایی که امروزه با آن مواجه هستیم بسیار زیاد و فوری است. اگر قصد رسیدگی به این چالش‌ها را داشته باشیم، باید یک پاسخ عمومی جمعی وجود داشته باشد. در موقعیتی نیستیم که همه امور را به بازار واگذار کنیم. همراه با بخش خصوصی و صنعت انرژی، نقش رهبری نهاد‌های عمومی شدیداً در این بحث مورد نیاز است.