نگاهی به سوابق سخنگوی جاسوس دولت موقت/ امیرانتظام؛ از تبادل اطلاعات با سیا تا ارائه اطلاعات حکومتی و امنیتی به دشمنان انقلاب
بعد از درگذشت وی جریانی بد سابقه به دنبال مظلوم نمایی، وارونه نمایی و حمله به نظام جمهوری اسلامی به بهانه پرونده امیرانتظام است سطور ذیل به این دلیل نگاشته شده است و مروری دارد بر فقط بخشی از پرونده جرائم امیر انتظام: امیرانتظام که در تاریخ جمهوری اسلامی ایران مسئولیت‌هایی، چون معاون نخست‌وزیر و سخنگوی دولت موقت مهدی بازرگان را برعهده داشت و برای مدتی نیز سفیر ایران در استکهلم بود، صدمات و خسارت‌های فراوانی به نظام جمهوری اسلامی و مردم ایران وارد کرده است که برخی از این خیانت‌ها در اسناد لانه جاسوسی آمریکا منعکس شده است.
در ۲۷ آذر ۱۳۵۸، عباس امیرانتظام به اتهام همکاری با سازمان جاسوسی آمریکا CIA و ارتباط پنهانی با دولت آمریکا، به محض بازگشت به کشور از ماموریت استکهلم، با حکم دادستانی کل انقلاب در فرودگاه بازداشت می‌شود. جاسوسی امیر انتظام زمانی کشف می‌شود که در ساختمان معروف به بیژن در لانه جاسوسی، توسط دانشجویان پیرو خط امام اسنادی پیدا می‌شود که بیانگر ارتباط پنهان امیرانتظام با آمریکا بود.
طبق اسناد کشف شده، مشخص می‌شود که "اس. دی پلاد (۱) "، "اس. د. آهسته‌رو.۱" و "ادوارد" در اسناد کشف شده از لانه جاسوسی، همان عباس امیرانتظام است. آمریکایی‌ها هم همان زمان اعلام می‌کنند که آمریکایی‌هایی که با امیرانتظام ملاقات کرده‌اند از جمله ریچارد کاتم، جرج کیو، جان استمپل و... عضو رسمی سازمان جاسوسی آمریکا بوده‌اند.
پس از محاکمه این متهم که مجموعاً ۱۵ جلسه به طول انجامید و پس از احضار شهود از سوی متهم و دادستان و ارائه دفاعیات، دادگاه وی را در بیستم خردادماه ۱۳۶۰ به جرم انجام ملاقات‌ها و تماس‌های سری، ارائه اطلاعات و آگاهی به دشمنان انقلاب درباره مسائل و اطلاعات داخلی، فراری دادن سران فاسد رژیم شاه و مأموران سیاسی سفارت رژیم شاه در اسرائیل و… به حبس ابد محکوم کرد.
بخشی از این خیانت‌ها طبق اسناد مرکز اسناد انقلاب اسلامی به قرار زیر است:
بروسل لینگن، کاردار موقت سفارت آمریکا در ایران، در نامه‌ای که در تاریخ ۱۲/۰۴/۱۳۵۸ برای عباس امیرانتظام می‌نویسد، از سخنرانی و موضع‌گیری‌های همسوی وی با آمریکا قدردانی می‌کند و چنین اذعان می‌کند که؛ «چارلی ناس برای این از توجهاتی که شما طی چند ماه گذشته به مناسبت‌های مختلف به او و از طریق او به این سفارت مبذول داشته‌اید، تعریف کرده است. دولت من خواسته است که مخصوصاً قدردانی خود را به سبب بیاناتی که شما در ۲۱ ژوئن در یک برنامه همگانی در مورد روابط ایران و ایالات متحده ایراد فرمودید، ابراز دارم. همان طوری که دیروز به وزیر خارجه یادآور شدم بیاناتی از این قبیل و اعلامیه ۲۷ ژوئن وزیر خارجه نیز به طور وسیعی واقعیت‌های جدید را در ایران منعکس می‌سازد.» براساس گفته‌های کارمند سفارت سوئیس که در گزارشات سازمان جاسوسی آمریکا در ایران آمده است، مینوت کندی گزارش می‌دهد: انتظام و سفیر بر سر این موضوع توافق داشتند که اینک به تلاش وسیعی احتیاج هست تا هم ایرانی‌ها و هم آمریکایی‌ها از مسایل مورد نظر یکدیگر و وقایع ایران آگاه شوند. سفیر به انتظام اطمینان داد که مایل است با وی در تماس نزدیک باشد.
امیرانتظام از قول نهضت آزادی به آمریکایی‌ها در خصوص حراست از منافعشان اذعان می‌کند؛ «انتظام موضوع را عوض کرده و گفت: نهضت آزادی مایل است که با یک هیئت آمریکایی ملاقات کند، برای مذاکره در مورد منافع آمریکا در ایران و تلاش برای اجتناب از درگیری بین آمریکا و جنبش اسلامی که خواستار روابط خوب با آمریکا است.» .
ارائه اطلاعات حکومتی و امنیتی به ماموران سفارت آمریکا
براساس مشاهده نامه‌ها و بخش‌های مختلف اسناد لانه جاسوسی که مربوط به عباس امیرانتظام است، به وضوح می‌توان دریافت که امیرانتظام به راحتی مسائل داخلی نظام را به مسئولان سفارت آمریکا منتقل می‌کرد و در هر مسئله از وی سوالی پرسیده می‌شد، به راحتی به آن‌ها پاسخ داده و اطلاعات سیاسی، نظامی و امنیتی را در اختیار جاسوسان و کارداران سفارت آمریکا قرار می‌داد.
به عنوان مثال، کاردار سفارت آمریکا یکی از گفتگو‌های خود با امیرانتظام را با همين مضمون تشریح كرد.
در جایی دیگر، انتظام از وضعیت داخلی ایران اطلاعات مهمی را به سفارت آمریکا می‌دهد که بخشی از این اطلاعات در شرایط بحرانی ایران به شرح زیر است؛ «انتظام اقرار کرده که حکومت مشکلات داخلی دارد... او گفت: بررسی قرارداد‌های آمریکا تا دو هفته دیگر تمام خواهد شد. اشاره کرد که نیروی هوایی عملاً قطعات یدکی هلیکوپتر ندارد. تعویض‌ها مشکل هستند، چون در آمریکا اشکالاتی هست. او از هشت میلیون دلار قطعات یدکی دولت ایران که در تگزاس مانده یاد کرد...». لینگن در هجدهم مرداد ۱۳۵۸ در یک گزارش سری به وزیر امور خارجه آمریکا، از تبادل اطلاعات میان امیرانتظام و جاسوس آمریکا پرده بر می‌دارد و می‌نویسد؛ «مبادله اطلاعات بین امیرانتظام و کارشناس خدمات خارجی استمپل چیزی است که ما انتظار داشتیم. به خصوص در مورد مطالبی که انتظام قبلاً به ناس و من اشاره کرده بود.»
در ادامه این گزارش، آمده است که آمریکا از این ارتباط با امیرانتظام مترصد کسب اطلاعات امنیتی، دفاعی و سیاسی ایران بود تا از این طریق بتوانند منافع آمریکا را تامین کند: «ما باید سعی کنیم که در این آزمایش بعضی از اطلاعات نیز در عوض به آمریکا داده شود. مثال: روش دولت موقت نسبت به عراق، پشتیبانی ایران از شورشیان افغانستان، روش روسیه در روابط مستقیم با دولت موقت، حزب توده و غیره. با انتظام درمورد تماس دائم در تهران برای مبادله بدون وقفه اطلاعات موافق هستیم و آمدن مأمور اطلاعاتی از واشنگتن به مخفی کاری‌ها وپوشش‌های اینجا کمک خواهد کرد. با وجود این، ما می‌توانیم درباره مسئله تجدیدنظر نماییم و این تجدیدنظر بستگی به توسعه کار‌ها دارد.» نس در یکی از گزارشات خود در خصوص تمایلات امیرانتظام به ارتباط با دفاتر جاسوسی آمریکا اذعان می‌دارد: «امیرانتظام به مسئول ما گفت که مایل است که با کارمندان دولت آمریکا در خارج از ایران گفتگو نماید.» همچنین براساس گزارش‌های سفارت امریکا، امیرانتظام اطلاعات مربوط به کابینه دولت را در اختیار سفیر آمریکا و کارمندان سفارت آمریکا در ایران قرار داده و در این زمینه اظهار همکاری کرده است: «وزیر مختار در ۵ اکتبر به امیرانتظام تلفن زد تا همان طور که تلکس مرجع پیشنهاد کرده بود تحولات اخیر ایران را مورد بحث قرار دهند. به هر حال انتظام به بحث در مورد تحولات خاصی از قبیل: شخصیت‌های جدید کابینه اظهار تمایل کرد.»
تلاش برای بازگرداندن تجهیزات مخابراتی ارتش آمریکا
بعد از پیروزی انقلاب اسلامی، آمریکا بسیاری از تعهدات نظامی خود را منحل کرد و با وجود دریافت هزینه‌های تسلیحات نظامی، هواپیمایی و...، هیچ کدام از آن‌ها را به ایران تحویل نداد و با اقدامی یک‌سویه، برخلاف مصالح ملت ایران گام برداشت. این موضوع در حالی بود که امیرانتظام تلاش زیادی انجام داد تا تجهیزات مخابراتی و نظامی ارتش آمریکا که در زمان رژیم پهلوی در ایران وجود داشت را ابه این کشور منتقل کند.
براساس گزارش اسناد لانه جاسوسی و کارمند سفارت این کشور، «از تلاش‌های انتظام در مورد انتقال ذخایر و خوار و بار ارتش آمریکا در ایران و بازگشت دادن وسایل مخابراتی نظامی تشکر کردم و به او توجه دادم که ما همچنان به خاطر تعدد مراکز قدرت با مشکلاتی در مورد کنترل وسایل و اموال مربوطه رو به رو شده ایم. انتظام تعجب کرد که چرا هنوز مسئله ذخایر خواروبار حل نشده است. او تمایل دولت موقت را در مورد خرید آن‌ها تکرار کرد و گفت که درباره آن با وزیر بازرگانی تماس خواهد...»
تبادل اطلاعات با سازمان CIA
کلیه مأمورین سیا دارای یک اسم رمز و یک شماره رمز بودند که در اسناد برای سری ماندن عناوین آن‌ها از این اسم یا شماره رمز استفاده می‌شد. به طور مثال اسم رمز جرج کیو، یکی از مأموران سیا که برای ملاقات با امیرانتظام به تهران و استکهلم مسافرت کرده بود آدلیسک بود. ارتباط امیرانتظام با سازمان‌های جاسوسی و سفارت آمریکا نیز به حدی بوده است که برای وی اسم رمز قرار داده بودند. براساس اسناد لانه جاسوسی، ۱ SDPLOD/س. د. آهسته رو-۱ اسم رمز عباس امیرانتظام بود. امیر انتظام همچنین از اوائل دهه ۱۳۴۰ با سیا و مامور سابقه‌دار آن سازمان، جرج کیو (آدلسیک) ارتباط داشته است.
در رابطه با اعزام امیرانتظام به عنوان سفیرکبیر ایران در استکهلم، دو هدف از سوی گردانندگان نهضت آزادی (دولت موقت) دنبال می‌شده است، یکی اینکه او از سوی دولت موقت مامور برقراری تماس مجدد با سیا و تبادل اطلاعات باشد و دیگری جذب ایرانیان مقیم اروپا برای بازگشت به ایران. [۱۶]در بخشی از اسناد لانه جاسوسی، مستقیماً به همکاری امیرانتظام با سازمان سیا و نقش وی در تبادل اطلاعات سخن به میان می‌آید: «حتی بعد از مدتی کار به روابط با CIA می‌کشد: از کاردار آمریکا در استکهلم می‌خواهد که به انتظام اطلاع دهد که ما حاضریم تبادل اطلاعات بعد از دهم سپتامبر انجام شود. کاردار از انتظام خواهد خواست که با یزدی تماس بگیرد و یزدی با شما، تا تاریخ دقیق تبادل اطلاعات را تعیین کند. هدف ما از انجام این روش این است که به شما (کاردار) اطمینان بدهیم که یزدی و انتظام در مواضعشان نسبت به این ملاقات‌ها هماهنگی کامل دارند.» در جایی دیگر درج شده است؛ «او (امیرانتظام) مجدداًخواهش کرد که تبادل اطلاعات داشته باشیم؛ در مورد فعالیت‌هائی که در داخل و یا در کشور‌های مجاور صورت می‌گیرد.» در جایی دیگر، مامور سفارت آمریکا از عطش امیرانتظام به تبادل اطلاعات با آمریکایی‌ها یاد می‌کند و می‌نویسد: «در ملاقات کاردار با انتظام یک بار دیگر علاقه دولت ایران [دولت موقت]به مبادله اطلاعات ابراز گردید...»
مخالفت با گروه‌های مذهبی
وزیر امور خارجه واشنگتن در مرداد ۱۳۵۸ طی یک گزارش پیرامون امیرانتظام اشاره می‌کند؛ «انتظام نظراتی برای بهبود روابط ایران و آمریکا دارد. او به عنوان یک "سفیر فوق‌العاده" از طرف دولت موقت انقلابی ایران در اروپا خدمت می‌کند. انتظام نسبت به نفوذ مذهب افراطی در دولت و ( امام)خمینی اظهار نگرانی می‌کند.
در بخشی از گزارش ماموارن سازمان سیا آمده است که انتظام مخالف قدرت‌یابی نیرو‌های مذهبی و روحانیون است. بدین ترتیب، اسناد لانه جاسوسی با افشای این قبیل اقدامات امیرانتظام که در راستای اهداف امریکا بود، برگی از خیانت‌های وی به مردم ایران و نظام جمهوری اسلامی را نمایان کرد
در روز ۲۶ اسفند ماه سال ۱۳۵۹ عباس امیرانتظام در دادگاهی به ریاست آیت‌الله محمدی گیلانی محاکمه شده و سرانجام پس از ۱۵ جلسه رسیدگی، دادگاه وی را به دلیل انجام ملاقات‌ها و تماس‌های محرمانه با بیگانگان، ارائه اطلاعات داخلی به دشمن، فراری دادن سران رژیم شاه، فراری دادن ماموران سیاسی سفارت رژیم صهیونیستی در تهران و... به اعدام محکوم شد، اما با تلاش‌ها و فشار‌های بازرگان حکمش به حبس ابد تقلیل یافت و در سال‌های اخیر با مرخصی استعلاجی در خارج از زندان به سر برد.