بازار ثانویه ارز چیست؟

به گزارش گروه فضای مجازی ،سرانجام پس از چند روز پر افت و خیز، بازار ثانویه ارز کار خود را آغاز کرد، اما این بازار چیست و فعالیت آن چه تاثیری بر اقتصاد و نرخ ارز خواهد داشت؟ رئیس‌کل بانک مرکزی با بیان اینکه فعلا برنامه‌ای برای حذف ارز مسافرتی نداریم، گفت: روز چهارشنبه اولین روز آغاز بکار بازار ثانویه ارز بود.ولی اله سیف در حاشیه جلسه هیئت دولت در جمع خبرنگاران گفت: با پیگیری اقداماتی که در رابطه با ساماندهی بازار ارز انجام شد خوشبختانه بازار ثانویه کار خود را شروع کرد که ارز آن از محل ۲۰ درصد صادرات کالا‌های غیرنفتی که عمدتاً شامل بخش خصوصی و اقلام خرد است تامین می‌شود.

وی افزود: سوء تفاهمی شد مبنی بر اینکه هر صادرکننده می‌تواند فقط ۲۰ درصد از ارز حاصل از صادرات را به آنجا ببرد درحالی که براساس تقسیم بندی صورت گرفته، ارز حاصل از صادرات کالا‌های خاص مانند پتروشیمی و فولاد که عمده است و با دولت ارتباط دارد جزو آن ۸۰ درصد است که باید در سامانه نیما عرضه شود. درحالیکه کل ارز حاصل از صادرات کالا‌های غیرنفتی مبنایی برای فعال شدن و تامین ارز بازار ثانویه ارز و در حقیقت برای واردات فهرست سوم کالایی است که از طریق وزارت صنعت، معدن و تجارت ارائه می‌شود.

سیف گفت: روال بازار ثانویه این گونه است که وارد‌کننده با صادرکننده تفاهم می‌کند و با ثبت این تفاهم در سامانه جامع تجارت این کار می‌تواند عملیاتی شود در مرحله بعدی وارد‌کننده با مراجعه به بانک گواهی ثبت آماری خود را می‌گیرد و سپس با مراجعه به صادرکننده مربوط، توافق نهایی خود را انجام می‌دهد این توافق هم در سامانه جامع تجارت ثبت و عملیاتی می‌شود.وی افزود: با این اقدام بازار ثانویه ارز می‌تواند ساماندهی شود البته با فعال شدن این بازار و آرامشی که در این بازار ایجاد می‌شود می‌توانیم برای رفع بعضی از ابهامات موجود اقدامات دیگری را نیز انجام دهیم.

سیف در این باره که آیا صرافی‌ها در بازار ثانویه ارز از شنبه آینده فعال خواهد شد یا خیر گفت: در ارتباط با حوالجات و مواردی اینچنینی، صرافی‌ها فعال هستند، اما اینکه بتوانند اسکناس ارز، خرید و فروش کنند در مرحله بعدی مراحل اجرایی آن، انجام می‌شود که شنبه آینده نخواهد بود.وی ادامه داد: در بازار ثانویه نیز نرخ ارز متناسب با عرضه و تقاضا خواهد بود و بر همان اساس عمل می‌شود البته تبادل ارز برای مصارف دیگر نیز به تدریج به بازار ثانویه محول خواهد شد، اما در شروع به واردات کالا و خدمات اختصاص دارد. همچنین اینکه کسانی که بخواهند ارزی بیشتر از آنچه که دولت به آن‌ها تخصیص می‌دهد دریافت کنند نیز برای تامین آن از بازار ثانویه، در مراحل بعدی تعریف خواهد شد.

رئیس کل بانک مرکزی گفت: در ارتباط میان صادرکننده و وارد کننده، صرافی‌ها نیز می‌توانند ایفای نقش کنند ممکن است یک صادرکننده کل ظرفیتی که برای عرضه به این بازار دارد از طریق صرافی‌ها عرضه کند که هیچ مانعی در این باره وجود ندارد و می‌تواند مبنای کار باشد البته قیمت‌گذاری آن تابع عرضه و تقاضا و هیچ محدودیتی نخواهد داشت.سیف افزود: در بازار ثانویه، ارز به صورت فیزیکی تحویل نمی‌شود بلکه از حساب‌های صادر‌کننده به مقصدی که وارد‌کننده برای واردات کالا نیاز دارد پرداخت می‌شود.

همان‌گونه که رئیس‌کل بانک‌مرکزی خبر داده، فعالیت بازار ثانویه ارز از روز گذشته آغاز شد. اما این بازار چیست و آغاز به کار آن چه تاثیری بر اقتصاد کشور خواهد داشت؟دولت در فروردین ماه سال جاری و پس از نوسانات شدید نرخ ارز اقدام به تک نرخی کردن دلار نمود و اعلام کرد که از تاریخ ۲۱ فروردین ماه نرخ دلار ۴۲۰۰ می‌باشد. همچنین دولت برای آنکه از ورود نوسانات بازار ارز به بازار کالا و خدمات ممانعت کند، سامانه‌ای به نام نیما (نظام یکپارچه معاملات ارزی) را راه‌اندازی نمود و قرار بود که دلار‌های حاصل از صادرات صادرکنندگان به قیمت ۴۲۰۰ تومان به این سامانه واریز شود و همچنین واردکنندگان نیز دلار مورد نیاز خود جهت واردات کالا را از همین سامانه و به قیمت ۴۲۰۰ تومان تامین نمایند.

با آغاز به کار سامانه نیما مشخص شد که این سامانه دارای مشکلاتی است. اولین مشکل این بود که به دلیل پایین‌تر بودن نرخ دلار در سامانه نیما (۴۲۰۰ تومان) از نرخ دلار در بازار آزاد (حدود ۸ هزار تومان)، برخی صادرکنندگان از جمله پتروشیمی‌ها از دستور دولت برای واریز دلار‌های خود به سامانه نیما سرپیچی کردند و ترجیح دادند دلار‌های خود را در بازار آزاد به فروش برسانند. دومین مشکل این بود که دولت طی اطلاعیه‌هایی اعلام کرد که دلار ۴۲۰۰ تومانی را تنها برای واردات برخی کالا‌های خاص اختصاص خواهد داد و باقی واردکنندگان کالا‌ها مجبور شدند برای تهیه دلار مورد نیاز خود به بازار آزاد مراجعه کنند و همین موضوع باعث به وجود آمدن نرخ دیگری برای دلار در بازار آزاد (حدود ۸ هزار تومان) شد.

دولت برای حل این دو مشکل فوق الذکر تصمیم گرفت که علاوه بر نرخ ۴۲۰۰ تومانی برای دلار، با نرخ دومی (نرخ توافقی) برای دلار نیز موافقت کند. این نرخ دلار در خارج از سامانه نیما و در بازاری که بین صادرکننده و واردکننده شکل می‌گیرد، تعیین می‌شود و از این رو به آن نرخ دلار توافقی می‌گویند و به این بازار شکل گرفته بین صادرکننده و واردکننده، بازار ثانویه ارزی گفته می‌شود. قطعا این نرخ توافقی بالاتر از نرخ دلار دولتی (۴۲۰۰ تومان) و پایین‌تر از نرخ دلار در بازار آزاد (۸۰۰۰ تومان) خواهد بود. دولت به صادرکنندگان کالا‌های غیرنفتی این اجازه را خواهد داد که تا ۲۰ درصد از ارز حاصل از صادرات خود را در این بازار ثانویه عرضه کنند. شایان ذکر است که دولت بر معاملات و خرید و فروش ارز در بازار ثانویه نظارت خواهد کرد.

رئیس کل سابق بانک مرکزی انجام معاملات ارز در بازار ثانویه ارز را مثبت ارزیابی کرد و گفت: نرخ ارز با راه‌اندازی این بازار منطقی می‌شود.محمود بهمنی درباره تاثیرات تشکیل بازار ثانویه ارز گفت: در لزوم ایجاد بازار ثانویه ارز شکی وجود ندارد چرا که عدم وجود این بازار برای متقاضیان واقعی ارز مانند مسافران خارج از کشور، مشکل ایجاد می‌کند.عضو کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی، بر ضرورت انجام معاملات ارز در بازار ثانویه تاکید کرد و ادامه داد:ممانعت از فعالیت صرافی‌ها یکی از دلایلی بود که باعث شد نوسانات نرخ ارز تشدید شود و حتی کسانی که نیازمند واقعی ارز بودند با مسئله جدی روبرو شدند.

رئیس کل سابق بانک مرکزی تصریح کرد: علاوه بر ایجاد بازار ثانویه ارز باید نظارت‌ها به نحوی باشد که قیمت ارز براساس ساز و کار عرضه و تقاضا تعیین شود.عضو کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی، با تاکید بر نقش درآمد‌های ارزی پایدار در ایجاد تعادل در عرضه و تقاضا ارز در بازار، یادآور شد: باید اجازه داده شود ارز حاصل از صادرات در بازار ثانویه ارز معامله شود.

سوال مهم این است که بازار ثانویه ارز چه تاثیری بر اقتصاد کشور خواهد داشت؟ هنگامی که دولت اقدام به راه‌اندازی سامانه نیما کرد به دلیل آنکه نرخ دلار برای واردات کالا در این سامانه بسیار پایین‌تر از نرخ دلار در بازار آزاد بود، واردکنندگان میزان تقاضای خود را جهت واردات کالا افزایش دادند به طوری که طبق گفته محمدرضا پورابراهیمی رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس در سه ماهه نخست سال جاری تقاضا برای واردات حدود ۲۷ میلیارد دلار بوده است که این میزان در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته افزایش چشمگیری داشته است. از طرفی پایین بودن نرخ دلار در سامانه نیما و معقول نبودن این نرخ، باعث نارضایتی صادرکنندگان و کاهش انگیزه آنان جهت صادرات کالا شده بود. با راه‌اندازی بازار ثانویه ارزی این مشکلات رفع خواهد شد.

همچنین به دلیل نبود بازار ثانویه ارزی، برخی واردکنندگان برای تامین ارز مورد نیاز خود جهت واردات کالا مجبور بودند به بازار آزاد مراجعه کنند. برخی صادرکنندگان نیز به دلیل آنکه قیمت دلار در بازار آزاد بیشتر از قیمت دلار در سامانه نیما بود ترجیح می‌دادند دلار خود را به نوعی در بازار آزاد بفروشند. همین دو عامل باعث بقای بازار آزاد ارز و تعیین نرخ دلار در این بازار می‌شد. بازاری که دولت هیچگونه نظارتی بر روی آن نمی‌توانست داشته باشد و به همین علت قیمت‌ها در آن غیرمنطقی بود. با ایجاد بازار ثانویه ارزی، مراجعه واردکنندگان و صادرکنندگان به بازار آزاد ارز کاهش و با نظارت دولت نرخ دلار به سمت منطقی‌تر شدن سوق خواهد یافت.

 

منبع: روزنامه جمهوری اسلامی

: انتشار مطالب و اخبار تحلیلی سایر رسانه های داخلی و خارجی لزوماً به معنای تایید محتوای آن نیست و صرفاً جهت اطلاع کاربران از فضای رسانه ای منتشر می شود.