زائران سفر حج آمادگی جسمی، علمی و روحی داشته باشند/ در مورد پرونده شهدای منا هنوز جواب قاطعی به ما داده نشده است/نمی‌توان زائر را مقصر افزایش قیمت دلار دانست
گروه جامعه - اولین گروه از زائران ایرانی حج تمتع ۹۷ در تاریخ ۲۷ تیرماه عازم سرزمین وحی می‌شوند. خبرنگار به همین مناسبت با حجت الاسلام والمسلمین قاضی عسکر، نماینده ولی فقیه در امور حج و زیارت و سرپرست حجاج ایرانی در خصوص آخرین وضعیت حج تمتع ۹۷ و تمهیدات اندیشیده شده برای اعزام زائران به گفت‌وگو پرداخت که در ادامه مشروح خبر را می‌خوانید.
: آخرین تمهیدات اندیشیده شده برای حج تمتع ۹۷ و تعاملات صورت گرفته با میزبان (وزارت حج عربستان) برای برگزاری حج امسال را بیان فرمایید؟
حجت الاسلام والمسلمین قاضی عسکر: تعاملات برگزاری حج سال بعد، همه ساله ازهمان موسم حج آغاز می‌شود. در سال گذشته نیز همزمان با انجام مناسک حج، سازمان حج و زیارت و بعثه مقام معظم رهبری رایزنی‌ها را برای برگزاری حج تمتع ۹۷ شروع کردند. همزمان بیش از ۲۵ کمیته کارشناسی تشکیل و به آسیب شناسی حج تمتع ۹۶ پرداخته شد و علاوه بر آن مقدمات اجاره هتل‌های موردنظر انجام پذیرفت.
در سال ۹۵ به علت ممانعت‌های طرف مقابل موفق به تشرف به حج نشدیم و در نتیجه هتل‌ها و آشپزخانه‌های در اختیار ایران را به دیگران اجاره دادند و ما در سال ۹۶ به همین دلیل دچار مشکلاتی شدیم، اما به هر نحوی که شد حج ۹۶ را سپری کردیم؛ ولی در حج گذشته به دنبال این بودیم که آشپزخانه‌ای جدید با ظرفیت بیشتر در مکه ساخته شود و خوشبختانه این اتفاق افتاد و در حال حاضر برای اولین بار یک آشپزخانه مدرن و جدید درعربستان ساخته شده که حدود ۷۰ الی ۸۰ هزار پرس غذا در هر وعده ظرفیت دارد.
پس از بازگشت حجاج، کمیته‌های آسیب‌شناسی فعالیت خود را آغاز و اشکالات پیش آمده در برگزاری حج ۹۶ را استخراج کردند و تلاش خود را برای رفع کاستی‌ها به کار گرفتند. جلسات شورای برنامه ریزی بعثه مقام معظم رهبری نیز پس از استخراج نتایج کارشناسی کمیته‌ها، برگزارو در آن اشکالات موجود در حج سال گذشته و راهکار‌های رفع آن‌ها بررسی شد.
علاوه بر این، مذاکرات حج زودتر از سال قبل با وزیرحج عربستان برگزار شد و جزو اولین مذاکراتی بود که مسئولان حج کشور‌ها با میزبان داشتند. همین امر موجب شد تا به موقع برنامه ریزی‌هایمان را در زمینه برگزاری حج تمتع ۹۷ انجام دهیم. در حال حاضر تقریبا مباحث مربوط به منازل، تدارکات وحمل و نقل و امثال آن نهایی شده است و امیدواریم از ۲۷ تیرماه که نخستین گروه از زائران مشرف می‌شوند، بتوانند به سهولت برنامه‌های حج خود را انجام دهند.
زائران عزیز به این نکته توجه داشته باشند که وقتی گفته می‌شود امکانات لازم برای حج تمتع ۹۷ فراهم شده به این معنا است که در حد توان امکانات برای زائران فراهم شده و مسئولان حج و زیارت سعی کرده اند هر تعداد هتل مناسب که در مکه و مدینه وجود دارد اجاره کنند؛ اما به همه ظرفیت‌های مورد علاقه خود در این زمینه دست پیدا نکرده‌ایم. در مدینه چندین سال است که ساخت و سازی صورت نگرفته است و در زمینه اجاره هتل در این شهر با مشکلاتی مواجه هستیم؛ ولی در مکه شرایط مسکن به نسبت بهتر است و می‌توانیم بگوییم با توجه به مقدورات‌مان در خصوص اجاره هتل در مکه در شرایط مطلوبی قرار داریم.
: در زمینه آموزش زائران و برنامه‌های فرهنگی در حج تمتع ۹۷ چه اقداماتی صورت گرفته است؟
حجت الاسلام والمسلمین قاضی عسکر: آموزش‌های بعثه مقام معظم رهبری بسیار گسترده است. بخشی از آموزش‌های ما برای زائران در داخل کاروان صورت می‌گیرد؛ ده جلسه کلاس آموزشی برای مدینه قبلی‌ها در نظر گرفته شده و برای زائران مدینه بعد نیز دوازده جلسه آموزشی در نظر گرفته شده است.
علاوه بر این بخشی از آموزش‌های سازمان حج و زیارت و بعثه مقام معظم رهبری در ماه مبارک رمضان به صورت متمرکز در برخی نقاط کشور انجام شد و تلاش ما بر این بود تا بحث‌های معرفتی، اسرار معارف و امثال آن را بهترین سخنران‌ها برای زائران مطرح کنند و این آموزش‌ها با استقبال خوبی از سوی مردم همراه شد.
همچنین یک سلسله جلسات نیز به صورت متمرکز برگزار می‌شود که در تهران روز جمعه ۸ تیرماه در سالن ورزشگاه آزادی برگزار شد و حدود ۱۲ هزار زائر در آن شرکت کردند و آخرین اطلاعات در اختیار زائران و مردم قرار گرفت. البته در مشهد مقدس و برخی استان‌های کشور نیز این جلسات برگزار شده یا در حال برگزاری است و قریب به اتفاق زائران تحت پوشش این نوع آموزش‌ها قرار می‌گیرند.
یک سلسله آموزش‌های زائران هم به صورت مجازی انجام می‌شود و زائران می‌توانند از طریق اینترنت از آن‌ها بهره‌مند شوند. این برنامه‌های آموزشی به زبان فارسی و چند زبان دیگر بر روی سایت بعثه قرار گرفته است و در دسترس عموم قرار دارد و زائران می‌توانند به راحتی از این آموزش‌ها بهره‌مند شوند. البته از اساتید برجسته استفاده شده تا عموم مردم و زائرانی که می‌خواهند به حج مشرف شوند بهره‌مند گردند.
علاوه براین اطلاعات مربوط به پژوهش‌هایی که در حوزه حج و زیارت صورت گرفته روی سایت بعثه قرار دارد تا علاقمندان از آن‌ها بهره‌مند شوند و در صورت تمایل این اطلاعات را در تلفن همراه خود ذخیره کنند. معتقدیم که بهره گیری از این کتب، جزوات، نشریات و فایل‌های صوتی و تصویری درخصوص حج، کمک بسیاری به زائران می‌کند تا ازطریق آن به معرفت افزایی بپردازند و بتوانند از فرصت حج به خوبی استفاده کنند.
: چه فعالیت‌ها و برنامه‌هایی برای آشنایی هر چه بیشتر زائران با مباحث معرفتی و اسرار و معارف حج در بعثه پیگیری شده است؟
حجت الاسلام والمسلمین قاضی عسکر: به روحانیون توصیه شده است که درجلسات آموزشی بیشتر وقت خود را به مباحث معرفتی و آداب و اخلاق سفراختصاص دهند ودر مورد مناسک فقط به بیان کلیات مناسک حج بپردازند؛ چرا که این مباحث کمتر در ذهن می‌ماند و زائران درمدت زمان کمی آن‌ها را فراموش می‌کنند. همچنین از چند سال قبل برای رشد نیروی انسانی بعثه تلاش‌های گسترده‌ای صورت گرفته و نیرو‌های خوبی پرورش یافته اند و بسیاری از روحانیون ما استاد دانشگاه و دارای مدارک عالی حوزوی هستند مثلا بیش از ۴۰ نفر از نیرو‌های ما مدرک دکتری روانشناسی، جامعه شناسی و فقه و حقوق دارند.
علاوه بر این ابزار‌های آموزشی را نیز کاملا متنوع کرده‌ایم و آموزش‌های لازم به زائران به صورت پاورپوینت، عکس و فیلم به زائران ارائه می‌شود. CD مسافر قبله را نیز به‌روز کرده و در اختیار زائران قرار داده ایم و انجام این اقدامات موجب شده در زمینه آموزش زائران کمبودی احساس نشود. امیدوار هستیم نتیجه این آموزش‌ها در حج ظاهر شود و زائران بتوانند با بهره گیری از آن‌ها به خوبی مناسک حج خود را بجا آورند.
: باتوجه به اینکه مقام معظم رهبری امسال را سال حمایت از کالای ایرانی نامگذاری کرده اند، ساز و کار بعثه مقام معظم رهبری و سازمان حج و زیارت در زمینه تهیه سوغات از کالای ایرانی چه بوده است؟
حجت الاسلام والمسلمین قاضی عسکر: پس از اینکه مقام معظم رهبری شعار امسال را حمایت از کالای ایرانی انتخاب کردند، جلسات متعددی برگزارکردیم تا بتوانیم زائران را ترغیب کنیم تا خریدهایشان را از داخل تهیه و سعی کنند کالای ایرانی خریداری نمایند؛ به گونه‌ای که تولیدات داخلی و اشتغال رونق پیدا کند و ما در زمینه تحقق این شعار، گامی اساسی برداشته باشیم.
البته ازسال ۸۵ در زمینه سوغات، مطالعات و کارشناسی‌های خوبی در این زمینه صورت گرفته بود لیکن بستر آن تاکنون آنگونه که باید و شاید فراهم نبود. به طور مثال در یک برهه زمانی فروشگاه‌های شاهد یکسری وسایل و لوازم برقی را به مردم می‌فروختند منتهی، چون در ایران کمبود وسایل و لوازم داخلی داشتیم و بعضی از کالا‌ها تولید داخل نبودند و تحویل آن‌ها در مدت زمان بیشتری انجام می‌شد، به صورت فراگیر فرآیند حمایت از کالای ایرانی اجرایی نشد.
درحال حاضر امکانات بسیاری در حمایت از کالای ایرانی و فروش کالا‌های داخلی به زائران فراهم شد و فعالیت فروشگاه‌هایی که به صورت اینترنتی خرید و فروش انواع لوازم و وسایل را انجام می‌دهند موجب شده است تا زائران به راحتی در منزل خود مشاهده، انتخاب و نسبت به خرید کالای مورد نظر شان اقدام کنند و در کوتاه‌ترین زمان درمنزل خود آن‌ها را دریافت کنند. این طرحی بود که ما همیشه دنبال آن بودیم و با بعضی از این شرکت‌ها مذاکره کردیم و قرار بر این شد که برند‌های داخلی را در دسترس مردم قرار دهند و برخی از وسایل که تولید داخلی چندانی ندارند مانند تلفن همراه، تبلت و کامپیوتر را که اکثرا تولید خارجی هستند با تخفیف مناسب بین ۱۰ تا ۵۰ درصد در اختیار متقاضیان قرار دهند و تخفیف ۵ درصدی را نیز برای حجاج لحاظ کنند.
نمی‌خواهیم مدعی شویم که با انجام این کار، حرکت مطلوبی را در زمینه تهیه سوغات زائران انجام داده ایم، ولی اجرایی شدن این طرح گام موثری در جهت حمایت از کالای ایرانی بوده و در نظر داریم تا با اصناف نیز جلسه‌هایی برگزار و فروشگاه‌های بزرگ را نیز مجهز کنیم تا مردم و زائران در داخل کشور خرید‌های خود را انجام دهند. البته از نطر فرهنگی با توجه به نظرسنجی‌هایی که داشته ایم باید کار‌های بیشتری برای اجرایی شدن این طرح صورت گیرد و نیاز است که صدا و سیما و مطبوعات وارد میدان شوند و به مردم اطلاع رسانی کنند باتوجه به فرصت کمی که برای انجام مناسک حج دارند، بهتر است در داخل کشور برای خرید مایحتاج خود اقدام کنند و در حج بیشتر به عبادت بپردازند و به دنبال سوغات معنوی باشند تا سوغات مادی.
با توجه به سطح بالای فرهنگ و دانش مردم کشورمان، امیدوارهستیم بتوانیم به آرامی فرهنگ خرید سوغات از کالای ایرانی را در بین مردم رواج دهیم. البته ما نمی‌توانیم قیم‌گونه با مردم برخورد کنیم، مردم فهیم و لایق هستند و وظیفه ما فراهم کردن بستر لازم برای خرید کالای ایرانی است و در نهایت انتخاب با خود مردم است و مردم بخاطر حمایت از تولیدات داخلی قطعا ما را در این راستا همراهی خواهند کرد.
: توصیه‌های شما به زائران ایرانی در زمان برگزاری حج تمتع چیست؟
حجت الاسلام والمسلمین قاضی عسکر: زائران ایرانی بدانند که این سفرممکن است یک بار بیشتر در طول عمر تکرار نمی‌شود و ثبت نام کنندگان ۱۵ الی ۱۶ سال در نوبت حج قرار داشته تا مشرف شوند و کسانی هم که مشرف می‌شوند معمولا از سن و سال بالایی برخوردارند. برهمین مبنا به زائران توصیه می‌کنیم اکنون که درآستانه تشرف به حج هستید و هدف‌تان بهره برداری از حج است، چند آمادگی برای خودتان ایجاد کنید و این آمادگی‌ها عبارتند از: آمادگی جسمی، علمی و روحی.
در زمینه آمادگی جسمی بسیاری از مردم ما متاسفانه اهل تحرک جسمانی، ورزش و پیاده روی نیستند و این باعث می‌شود پس از تشرف به حج و مقداری پیاده روی زیر آفتاب، به دلیل ضعف جسمانی مریض شوند و چند روز از فرصت خود برای بهره برداری از حج را از دست بدهند؛ بنابراین بهتر است از همین حالا شروع کنند و تحرک و پیاده روی داشته باشند و خودشان را از لحاظ جسمی آماده کنند؛ یا اگر بیمار هستند دارو‌های مورد نیازشان را حتما به همراه داشته باشند تا در عربستان گرفتار نشوند و مجبور نباشند بابت خرید دارو‌های خاص هزینه‌های گزافی بپردازند چرا که در عربستان هزینه‌های خرید دارو بسیار بیشتر از ایران است.
در زمینه آمادگی علمی باید بگویم که مکه و مدینه جایگاه رفیع و بلندی در اسلام دارد و محل پیدایش و رشد و شکوفایی دین اسلام است. مسائل مربوط به هجرت و بعثت پیامبر اعظم و تاریخ انبیا از جمله مباحثی است که همچون احکام وضو و غسل، زائران باید به آن اشراف داشته باشند و باید مناسک حج، آداب سفرو زیارت، اسرار و معارف حج و تاریخ اسلام را به خوبی بدانند. این موارد قابلیت یادگیری یک شبه را ندارند و بهتر است زائران قبل از تشرف به حج از آن‌ها آگاهی یابند، برگزاری کلاس‌های آموزشی چند ساعته هم نمی‌تواند برای این مهم کافی باشد. بر همین مبنا جزوه‌ها و کتاب‌های لازم بر روی سایت بعثه قرار گرفته تا زائران از آن‌ها بهره‌مند شوند و این اطلاعات قابلیت ذخیره بر روی تلفن همراه را نیز دارد.
آمادگی روحی نیز از اهمیت بسیاربالایی برخوردار است زائر قبل از تشرف به حج باید مقدمات انجام حج مبرور را فراهم کند. پیش از انجام سفر از اطرافیانش طلب بخشش کند و حلالیت بطلبد. زائرانی که عادت به نماز شب ندارند ازهمین حالا تمرین کنند، چرا که به زائران توصیه می‌شود در مسجدالحرام قبل از اقامه نماز صبح نسبت به خواندن نماز شب اقدام کنند و غفلت از این فریضه توسط زائرین ممکن است بعد‌ها برایشان حسرت برانگیز باشد.
انجام چنین فرایضی زمینه را برای پرواز روحی زائر در فضای معنوی مکه و مدینه فراهم می‌سازد و امیداوریم زائران با در نظر گرفتن این توصیه‌ها بتوانند حج خوب و مطلوبی را در خاطر خود ثبت کنند و با دست پر به کشور بازگردند.
: عده‌ای در سال گذشته تا آخرین لحظه هجمه وارد کردند که نباید حج برگزار شود؛ امسال نیز این هجمه‌ها نظر به تغییر ناگهانی ارز و وضعیت اقتصادی کشور بازنشر می‌شود و موضوع ارز ۳۹۰۰ تومانی برای تامین هزینه‌های فریضه حج بهانه شده و عده‌ای تلاش دارند که حج را زیر سوال ببرند. این هجمه‌ها برای چیست و چه هدفی را دنبال می‌کند؟
حجت الاسلام والمسلمین قاضی عسکر: به نظر می‌آید کسانی که وارد اینگونه مباحث می‌شوند افرادی هستند که علاقمند به دین و فرائض دینی نیستند و از روی غفلت و یا دشمنی این کار‌ها را انجام می‌دهند.
این ارز که به خود حجاج به عنوان ارز همراه داده نشده است، این ارز صرف هزینه‌های سفر و استقرار و اجاره مسکن و تامین مایحتاج زائران می‌شود.
از گذشته تاکنون هرگزسازمان حج و زیارت، ارز مورد نیاز خود را از بازار آزاد تهیه نکرده است و انجام این کار به مصلحت کشور نیست و موجب می‌شود التهاباتی به بازار ارز وارد شود، البته در حال حاضر بازار ارز دچار التهاباتی شده که ما و مردم جامعه را نیز گرفتار خود کرده است. ارز ارائه شده به زائران همیشه ارز دولتی بوده، ولی به این معنا نیست که سوبسیدی به زائران داده می‌شود.
زائرانی که در سال ۸۵ با یک میلیون تومان برای حج ثبت نام کردند و تاکنون نامشان در لیست افرادی که خواستار سفرحج بوده اند، قرارنگرفته ارزش پولشان پایین آمده و بر همین مبنا نمی‌توان زائر را مقصر افزایش قیمت دلار دانست؛ بنابراین دیگران باید از حجاج طلب حلالیت کنند نه اینکه به گفته برخی، حجاج از مردم و مسئولین طلب حلالیت نمایند! چرا که حجاج حق کسی را پایمال نکرده اند.
همچنین حجاج ایرانی، پدر و مادر و از اقشار مختلف همین مردم هستند، حجاجی که بیش از ۱۳، ۱۴ سال در لیست ثبت نامی‌ها بوده اند این حق را دارند که از کمک دولت برای تشرف برخوردار شوند و از نظر ما این مبلغی که تحت عنوان نرخ ارز به زائران ارائه می‌شود بسیار کمتر از نسبت تورمی است که پولشان پیدا کرده و زائران بی گناه هستند؛ لذا به نظر می‌آید که این فضاسازی‌ها در مورد نرخ ارز زائران معقول و منطقی نیست و اگر نام و مشخصات اشخاصی که معترض هستند به صورت علنی اعلام می‌شد مشخص می‌گردید که هدف این افراد چیست؟
: آخرین وضعیت پیگیری دیه شهدای مسجدالحرام و منا را بیان فرمایید؟
حجت الاسلام والمسلمین قاضی عسکر: در مورد شهدای مسجدالحرام قرار بود مبلغی که پادشاه عربستان وعده داده بود، از طریق سازمان حج و زیارت دریافت و به خانواده‌ها پرداخت شود، ولی متاسفانه این پیشنهاد را سعودی‌ها نپذیرفتند و قرارشد که ازطریق دفترنمایندگی جمهوری اسلامی ایران در سازمان ملل اقدام شود، ما همچنان پیگیر حل این موضوع از طریق وزارت امور خارجه هستیم و امیدواریم زودتر نتیجه آن به ما منعکس شود و بتوانیم مبلغ دیه را در اختیار خانواده‌های شهدای مسجدالحرام قرار دهیم.
در مورد شهدای منا نیز هنوز پاسخ قاطعی داده نشده و نتایج کمیسیون تحقیق نیز منتشر نشده است که امیدواریم در حج امسال بتوانیم با عربستان مذاکره و به نتیجه‌ای معقول برسیم.