طرح نماد در ۱۲ مدرسه اراک و محلات اجرایی شد/ راه‌اندازی سامانه تصمیم با رویکرد کاهش طلاق/ ساماندهی و بهره مندی از طرح دیدهبانان پیشگیری/ تشریح اقدامات دادگستری در راستای صیانت از حقوق عامه
حجت‌الله درودگر، معاون اجتماعی و پیشگیری از وقوع جرم دادگستری کل استان مرکزی، در گفت‌وگو با خبرنگار گروه حقوقی و قضایی ، به تشریح برنامه‌های فرهنگی و اجتماعی این معاونت در سال ۹۷ پرداخت.
*: یکی از برتامه‌های معاونت اجتماعی و پیشگیری از وقوع جرم پیگیری طرح نظام مراقبت اجتماعی دانش آموزان است؛ این طرح تا چه اندازه در مدارس استان مرکزی در اولویت بوده و اجرایی شده است؟
درودگر: استمرار اجرای پروژه ملی «نظام مراقبت اجتماعی دانش آموزان» در مدارس یکی از شهرستان‌ها از برنامه‌های تعریف شده است. سال گذشته این طرح با کمک اداره کل آموزش و پرورش استان و دیگر دستگاه‌ها در ۱۲ مدرسه اراک و محلات اجرایی شد.
طرح یاد شده در مدارس مناطق کمتر برخوردار اجرایی شده است و خوشبختانه بازخورد بسیار خوبی داشت و حتی برخی از دبیران درخواست اجرای طرح در مدارس خود را داشتند. امسال علاوه بر ۱۲ مدرسه سال گذشته در تمام مدارس یک شهرستان نیز طرح اجرایی می‌شود.
طرح نماد در قالب آموزش، مراقبت و غربالگری دانش آموزان انجام می‌شود، دو برنامه برگزاری کارگاه ۲۳ مهارت تربیت فرزند ویژه والدین و کارگاه پیشگیری رشد مدار ضمن خدمت فرهنگیان مکمل اجرای طرح نمادست. در این طرح هم دانش آموزان، هم دبیران و هم والدین آموزش می‌بینند.
بازخوردی که از معلمین در رابطه با اجرای طرح‌های یاد شده به دست آمده است برای معاونت اجتماعی رضایت بخش است. پیشگیری‌های فرهنگی و آموزش‌های رشد مدار معمولا زمان بر است و نتیجه آن با استمرار در آینده مشخص می‌شود. جامعه هدف برای اجرای طرح نماد در سال ۹۷ تمام مدارس شهرستان است.
در کنار آموزش‌های یاد شده آموزش مربیان مهدکودک در دستور کار قرار دارد. در این طرح مربیان مهدکودک نیز نحوه برخورد درست با کودکان را آموزش می‌بینند تا آسیب‌هایی که به کودکان می‌رسد به حداقل برسد.
*: با توجه به اینکه بیشتر جرائم مرتبط با مواد مخدر است و به نوعی سرچشمه بسیاری از جرائم مواد مخدر است؛ معاونت اجتماعی و پیشگیری از وقوع جرم در این زمینه چه اقداماتی را در دستور کار دارد؟
درودگر: در این بخش به مباحث فرهنگی و پیشگیری‌های وضعی باید توجه داشت. اجرای آیین نامه مراقبت بعد از خروج معتادان به فعالیت‌های فرهنگی اجتماعی مرتبط است. براساس قانون مبارزه با موادمخدر دو مرکز ترک اعتیاد خصوصی در برگیرنده ماده ۱۵ قانون و مرکز ماده ۱۶ که دولتی است.
آموزش‌های مراقبتی بعد از خروج بسیار حائز اهمیت است. این افراد پس از خروج براساس آیین‌نامه دارای تکالیفی هستند که باید اجرایی کنند. برای مراقبت از معتادین ناظرانی جهت نظارت بر اجرای تکالیف در نظر گرفته می‌شود. سعی بر این است افراد سالم به جامعه باز گردند.
برای مشکل بیکاری معتادین پس از خروج از کمپ‌های ترک اعتیاد باید فکری کرد، منشأ خیلی از آسیب‌ها بیکاری است که امیدست این مشکل حل شود. شاید خیلی از کارفرما‌ها با مطلع شدن از سوابق فرد معتاد از واگذاری کار خودداری کنند که این امر باید فرهنگ سازی شود. اگر خیرین ورود پیدا کنند و این افراد را تحت پوشش کاری قرار دهند می‌تواند از رجوع مجدد آنان به مواد مخدر تا حد زیادی جلوگیری شود. برای معتادان ماده ۱۶ کارگاه سبک زندگی اسلامی و کارگاه مهارت زندگی، افرایش کنترل رفتار در قالب طرح ۲۱ روزه تحت عنوان «مهاجر» برگزار خواهد شد.
کارگاه سبک زندگی اسلامی برای زندانیان نیز عنوان اصلاح و باز اجتماعی کردن زندانیان تحت عنوان هجرت برگزار می‌شود و مددجویانی که قصد دارند از تسهیلات ارفاقی استفاده کنند در این کارگاه شرکت کنند. کارگاه سبک زندگی اسلامی ویژه سربازان نیز با عنوان فرزندان آفتاب برگزار می‌شود. سال گذشته ۱۹ کارگاه با حضور ۲۴۷ سرباز برگزار شد.
برگزاری کارگاه ۷ ساعته اصلاح و باز اجتماعی نمودن مرتکبین جرائم امنیت اخلاقی و ناهنجاری‌های اجتماعی از دیگر برنامه اجرایی است. سال گذشته ۴۰ کارگاه برای بانوان و آقایان و با حضور بیش از ۲ هزار نفر برگزار شد.
اجرای ناامن سازی محیط‌های تولید و توزیع موادمخدر صنعتی با استفاده از ظرفیت بسیج از دیگر برنامه‌های اجرایی است. در این طرح با کمک بسیج محیط را شناسایی کرده و برای ناامن کردن این محیط‌ها با همکاری نیروی انتظامی و بسیج وارد عمل می‌شویم.
*: اقدامات این معاونت در حوزه خانواده و کاهش طلاق را چگونه ارزیابی می‌کنید؟ بر اساس ماده ۱۶ قانون حمایت از خانواده در پرونده‌های طلاق مراکز مشاوره نیز باید در کنار این دادگاه‌ها فعالیت کنند؛ وضعیت این مراکز و نوع خدمات ارائه شده به چه صورت است؟
درودگر: هماهنگی و مشارکت در نهادینه سازی آموزش‌های پیش از ازدواج است. در استان بیش از یکسال است که آموزش پیش از ازدواج با همکاری دفتر اجتماعی استانداری، سازمان روانشناسی، دانشگاه آزاد اسلامی، دانشگاه علوم‌پزشکی، بهزیستی و معاونت اجتماعی دادگستری در حال انجام است. در این طرح زوجین ۴ نوع آموزش (اخلاقی، بهداشتی، روانشناسی و حقوقی) خواهند دید.
در ارتباط با قسمت دوم سوال شما باید بگویم از سال ۹۵ تا کنون مراکز مشاوره خانواده در مرکز استان راه اندازی شده و تمام پرونده‌های مربوط به دعاوی حقوقی به این مراکز ارجاع داده می‌شود. ۱۰ درصد پرونده‌های سال گذشته به سازش ختم شد.
تمام تدابیر برای راه اندازی مراکز مشاوره در اکثر شهرستان‌ها انجام شده است، سامانه‌ای تصمیم تحت نظارت بهزیستی در اراک راه اندازی شده است که زوجینی که قصد تشکیل پرونده دارند باید به این سایت مراجعه کنند ثبت نام کرده و پس از غربالگری به یکی از مراکز بهزیستی جهت مشاوره معرفی می‌شود. بهزیستی هم مراتب را به دفتر خدمات قضایی انعکاس داده و پس از آن دفتر خدمات قضایی اجازه ثبت پرونده راخواهند داشت تا دادگاه خانواده به پرونده آنان رسیدگی کند. امیدست سامانه تصمیم هر چه زودتر در شهرستان‌ها فعال شود تا همزمان مراکز مشاوره نیز راه اندازی شود.
برگزاری کارگاه ارتقای مهارت ارتباطی مبتنی بر سبک زندگی اسلامی ایرانی ویژه زوجین متقاضی طلاق از دیگر طرح‌های اجرایی سال ۹۷ می‌باشد. این کارگاه برای ۲۰ نفر از زوجین برگزار می‌شود. سال گذشته ۱۳ کارگاه آموزشی با حضور ۱۵۰ زوج و یک کارگاه تربیت مربی برگزار شده است.
سال گذشته دو مرکز برای ملاقات فرزندان طلاق در اراک افتتاح شد و یک مرکز امسال در شهرستان ساوه نیز در نظر گرفته شده است.
معاونت اجتماعی برای کاهش طلاق و اختلافات خانوادگی از ریش سفیدان یا معتمدان محل استفاده می‌کند در واقع همان کدخدا منشی که سال‌های قبل در محلات و بستگان مرسوم بود. امید داریم با استفاده از داوری این افراد مشکلات قبل از آنکه تشکیل پرونده داده شود حل شود.
جهت آموزش ریش سفیدان و معتمدان طرح مصلحین و حکمین قرآن یکی از برنامه‌هایی است که در دستور کار قرار دارد سال گذشته در چند حوزه حکمین ۴۰ مربی معرفی شده و در کلاس‌ها شرکت کردند. ۸ کارگاه هم برای داوران برگزار شده است.
*: در سال‌های اخیر بحث دفاع و صیانت از حقوق عامه از سوی قوه قضاییه همواره مورد تاکید بوده است؛ معاونت اجتماعی در این زمینه چه اقداماتی در دستور کار دارد؟
درودگر: در این زمینه یکی دیگر از برنامه‌های سال ۹۷ اجرای طرح نحوه نظارت و بازرسی از بیمارستان‌ها و واحد‌های بهداشتی و درمانی به منظور پیشگیری از جرائم است؛ همچنین پیشگیری از تصرفات غیرقانونی اراضی ملی و عمومیف صیانت از منابع آبی هم همچنان مانند سال‌های گذشته در سال جاری بر قوت خود باقی است. برنامه‌های سال‌های گذشته را ادامه می‌دهیم.
شناسایی نقاط حادثه‌خیز و رفع مشکل از دیگر برنامه‌های اجرایی است خوشبختانه تا حدی نقاط از خطر آفرین بودن فاصله گرفتند. اصلاحات در برخی نقاط انجام شده است در مناطقی که با کمی اعتبار مواجه هستند تا رفع نواقص با آگاه سازی و نصب تابلو رانندگان را از حادثه خیز بودن مطلع می‌کند.
پیشگیری از گسترش بافت‌های ناکارآمد از دیگر برنامه‌های اجرایی در این زمینه است؛ سعی بر این است کارگروه استانی در این بخش را هدایت کنیم. برای نقاط حاشیه نشینی قصد بر این است که مقداری این مناطق ساماندهی شده و اقدامات فرهنگی پر رنگ‌تر برگزار شود و در واقع محلات را در ابعاد مختلف توانمند کنند. از طرف دیگر از توسعه این مناطق باید جلوگیری شود که امیدست با تلاش دستگاه‌های متولی به این امر پرداخته شود.
یکی از دلایل توسعه حاشیه نشینی مهاجرت هاست. اگر مردم شهر فقط خودشان باشند با افزایش جمعیت مواجه نخواهیم شد. مهاجرت روستاییان به شهر از عوامل مهم ایجاد حاشیه نشینی است اگر روستا‌ها و استان‌های محروم از نظر اشتغال و امکانات رفاهی تقویت شوند قطعا از مهاجرت آنان به شهر و گسترش بافت‌های ناکارآمد جلوگیری می‌شود.
*: اقدامات معاونت اجتماعی و پیشگیری از وقوع جرم در زمینه مجازات‌های جایگزین حبس را تشریح بفرمایید؟
درودگر: استفاده از مجازات‌های جایگزین موضوع ماده ۷۹ قانون مجازات اسلامی از دیگر برنامه‌های اجرایی است، این امتیاز ویژه مجرمینی با جرائم سبک است که امکان صدور مجازات جایگزین را داشته باشند همه جرائم را شامل نمی‌شود. این جایگزینی با شرایط خاص انجام می‌شود. تلاش بر این است که با کمک دستگاه‌ها از این ظرفیت قانونی بهره‌مند باشیم تا شاهد کاهش جمعیت کیفری زندان‌ها هم باشیم.
همچنین ساماندهی و بهره مندی از دیده بانان پیشگیری از محور‌های اولویت دار معاونت اجتماعی است. در سال ۹۷ این طرح ادامه پیدا کرده دیده بانان هسته بندی می‌شوند.
*: طرح‌های کلی که این معاونت در دستور کار است را تشریح بفرمایید؟
درودگر: توانمند سازی سمن‌ها و استفاده از ظرفیت سازمان‌های مردم نهاد در دستور کار قرار دارد. برگزاری کارگاه‌های تربیت مربی در شهرستان‌ها از برنامه‌های سال ۹۷ است.
بهره گیری از فناوری نوین در پیشگیری از سرقت خودرو از دیگر برنامه‌های در دستور کار است. اگر مالکان خودرو دستگاه gps را در قسمتی از خودرو نصب کنند و آن را از طریق تلفن همراه اول کنترل کنند. با وجود این دستگاه اگر خودروبه سرقت رفت به راحتی ردیابی می‌شود.
هماهنگی با دستگاه‌های ذیربط در رابطه با اجرای صحیح قانون پیش فروش ساختمان از برنامه‌هایی است که در سال ۹۷ همانند سال‌های گذشته دنبال می‌شود. براساس این قانون از فروش ملک به چند نفر جلوگیری می‌شود.
قانون گذار برای حل این مشکل قانونی تحت عنوان قانون پیش فروش ساختمان در سال ۸۹ تصویب کرد، اما متاسفانه این قانون تاکنون به دلایل مختلف خوب اجرایی نشده است. سال گذشته برای این موضوع چندین جلسه برگزار و تأکید شده است قانون در استان اجرایی شود و زیرساخت‌ها در سطح استان وجود دارد و امیدست این قانون امسال در استان اجرایی شود. تمامی اسناد پیش فروش ساختمان باید در قالب سند رسمی صادر شود.