صدور آرای جالب برای عامل قطع درختان و یک مزاحم تلفنی/ضرورت ساخت مستند با محوریت مجازات‌های جایگزین حبس/ مشکلات مردم در دادگاه‌های خانواده روحیهام را آزرده می‌کند
در این جشنواره که در تهران برگزار شد از ۵ قاضی نمونه کشوری تقدیر به عمل آمد؛ یکی از قضات منتخب یونس کاظم زاده بود که با اهداء لوح و جوایز از وی تقدیر به عمل آمد و آرای «تهیه آبشخور توسط متهم شکار غیرمجاز برای استفاده حیوانات جنگلی در منطقه حفاظت شده ارسباران»، «کاشت ۳۰۰ اصله درخت جنگلی از نمونه‌های بومی در منطقه حفاظت شده توسط متهم به قطع اشجار صادر شده» و «تحقیق در مورد تهدیدات انسانی آبزیان رودخانه ارس و آموزش آن به اهالی توسط متهم به صید غیر مجاز» به عنوان آراء نمونه انتخاب شده اند.
گفت‌وگوی با یونس کاظم زاده قاضی نمونه کشوری را در ادامه می خوانیم.
: در چه رشته و در کدام دانشگاه تحصیل کرده‌اید؟
کارشناس حقوق و کارشناسی ارشد حقوق خصوصی از دانشگاه تبریز و در شعبه 101 دادگاه کیفری 2 شهرستان خداآفرین ( توابع آذربایجان شرقی) مشغول خدمت هستم.
: در چه سالی فعالیت‌های قضایی خود را آغاز کردید؟
از سال 93 وارد دستگاه قضایی شدم و سال 94 شغل قضاوت را بعد از گذراندن دوران کارآموزی آغاز کردم
: نظرتان درباره مجازات‌های جایگزین حبس چیست؟ و از چه زمانی به صدور این قبیل آرا روی آوردید؟
سال 92 قانون مجازات اسلامی جدید تصویب و به مرحله اجرا درآمد در ماده 64 این قانون به قاضی تکلیف شده بود برای صدور احکام مجازات‌های جایگزین حبس حتماً رضایت شاکی را نیز علاوه بر موافقت متهم اخذ کند. جرایمی که مشمول مجازات جایگزین حبس می‌شود جرایم سبک است و در قانون شرایط آن تصریح شده است، با رأی وحدت رویه‌ای که از دیوان عالی کشور صادر شد ، بحث رضایت شاکی را به نحوی حل کرد، از آن به بعد، دست ما در صدور این احکام بازتر شد. در اوایل سال 96 برای صدور این نوع احکام اولین قدم را برداشتیم.
*: چند نمونه از احکام جایگزین حبسی که صادر کرده اید بیان بفرمایید؟
شهرستان خداآفرین شهرستان مرزی است و رود ارس مرز ایران و آذربایجان است. بنابراین جرایم صید غیرمجاز در این شهرستان شایع است.
در مورد صید غیرمجاز متهم را مکلف کردیم در مورد خطراتی که آبزیان رود ارس را تهدید می‌کنند و منشا انسانی دارد تحقیق کند و به روستاهای حاشیه رود ارس بروند و مردم را توجیه و آگاه کنند که صید در زمان تخم‌ریزی، جاری کردن فاضلاب‌ها در رودخانه، فاضلاب‌های کشاورزی، حیات ابزیان را تهدید می‌کند.
در مورد یک پرونده که مربوط به مزاحمت تلفنی بود، متهم مکلف به جمع آوری زباله به مدت 350 ساعت از حاشیه رود ارس و محدوده‌ای که توریست‌پذیر است شد.
*: معیارهای شما برای یک قضاوت عادلانه چیست؟
تشریفات و آیین رسیدگی به موجب قانون آیین دادرسی مدنی و کیفری مشخص شده است و مقررات ماهوی، نوع جرایم و میزان مجازات‌ها را تعیین می‌کند. قاضی باید نوع فعلی که بزهکار انجام داده و بازخورد آن را در جامعه در نظر بگیرد و متناسب با عمل انجام شده، حکم صادر کند.
*: چرا شغل قضاوت را انتخاب کردید و اگر به گذشته برگردید باز هم این شغل را انتخاب می‌کنید؟
بعد از اتمام دوره دوم ابتدایی یکی از دوستان پدرم مرا تشویق کرد و گفت که در آینده شغل قضاوت را انتخاب کن و قاضی شو. حرف‌هایشان در ذهن من ماند و در دبیرستان رشته انسانی را انتخاب کردم. در دانشگاه نیز حقوق خواندم و در نهایت در آزمون قضاوت پذیرفته شدم.
*: نگاه خانواده به شغل شما چگونه است؟
از همان زمان که در مقطع ابتدایی بودم پدرم مرا خیلی تشویق می‌کرد و البته خودم هم علاقه‌مند به این شغل بودم. در حال حاضر نیز سعی می‌کنم منزل را با مشکلات کاری درگیر نکنم.
*: از مشکلات و سختی‌های این شغل بگویید؟
مشکلات افرادی که به دادگستری مراجعه می کنند روح ما را تحت تاثیر قرار می‌دهد و این بزرگترین چالشی است که قضات با آن روبرو هستند که در دادگاه‌های خانواده این آزرده‌خاطر کردن بیشتر است.
*: اگر فرزندانتان بخواهند وارد این شغل شوند مخالفت نمی‌کنید؟
خیر مخالفت نمی‌کنم.
*: خاطره جالبی اگر در مورد رسیدگی به پرونده ها به خاطر دارید بیان کنید؟
چندی پیش پرونده اختلاف ملکی در دادگستری مطرح بود که بین دو فامیل دعوای ملکی وجود داشت به همراه اعضای شورای اسلامی و رایزنی انجام شده این پرونده با صلح و سازش حل شد.
*: در اوقات فراغت خود به چه فعالیت هایی میپردازید؟
در محوطه منزل باغچه‌ای دارم که بعدازظهرها به باغبانی مشغول می‌شوم که این کار و پرداختن به گل و گیاه هم نوعی سرگرمی است و هم به من آرامش می‌دهد.
* : و حرف آخر؟
مجازات‌های اجتماع محور یا خدمات عمومی رایگان جایگزین حبس قدم مهمی است که قانونگذار برداشته است و تحولی در تعیین مجازات‌ها است. دایره شمول این مجازات‌ها در حال حاضر گسترده نیست. مسلما در آینده قانونگذار دایره شمول این مجازات‌هارا گسترده‌تر خواهد کرد.
وقتی قاضی بتواند برای مجرم و متهمی که آزاد بودن او ضرری به جامعه نمی‌رساند مجازات‌های جایگزین صادر کند، این کار علاوه بر اینکه هزینه‌ای ندارد از طرفی هزینه‌ای را از دوش نهادهای عمومی بر می‌دارد.
استفاده از مجازات های جایگزین حبس نیاز به فرهنگ سازی دارد در یکی از سریالها که از طریق تلویزیون پخش شد به این موضوع پرداخته شده بود، امیدواریم به این دست برنامه‌ها و تولید فیلم هایی با محوریت مجازات های جایگزین حبس بیشتر پرداخته شود تا هم شاکی و هم متهم توجیه شوند و حس انتقام‌جویی شاکی تعدیل و برای متهم نیز درس عبرتی باشد که خود را اصلاح کند.
از همکاران قضایی که در کار قضا از جان و دل وقت می‌گذارند تشکر می‌کنم.