تئاتر ایران به شدت دچار ولنگاری فرهنگی شده است/با حضور سینماگران در تئاتر کاملا موافقم
شایان افکاری نویسنده و کارگردان تئاتر در گفت‌وگو با خبرنگار گروه فرهنگی ، در خصوص دلیل اجرای بیش از حد آثار نمایشی خارجی در تئاتر ایران گفت: مسائل و دلایل مهمی در استقبال بیش از حد کارگردانان از متون نمایشی خارجی وجود دارد که از نظر من مهم ترین آن توجیح اقتصادی است.
وی در همین راستا افزود: مشکل اصلی از جایی آغاز شده که تئاتر در ایران به صورت صنعتی و به شکل کمپانی تولید نمی شود و همه چیز شخصی است. در حال حاضر کار روی آثار ایرانی در اکثریت مواقع برای سازندگان توجیح اقتصادی ندارد.
کارگردان نمایش "تولدت مبارک پیمان" نبود متن را عامل دیگری برای عدم استقبال کارگردانان از متون ایرانی دانست و ادامه داد: کار روی متن از سوی کارگردان بسیار سلیقه ای است. این طور نیست که ما به هیچ وجه نمایش ایرانی روی صحنه نداشته باشیم اما در کل نویسندگان نمایشنامه های خارجی قدرت بیشتری از نمایشنامه نویسان داخلی دارند.
وی از علاقه خود برای کارگردانی آثار ایرانی خبر داد و افزود: به شخصه همه چیز برای من تجربه کردن است و همین چند وقت پیش متنی کاملاً ایرانی در مورد اقلیم و مردم حاشیه خلیج فارس تولید کردم و از نظرم تجربه بسیار موفقی بود.
افکاری در همین راستا اذعان کرد: نمایشنامه های ایرانی بیشتر به سمت نقالی و تکنیک صحبت مستقیم با تماشاگر می روند و این در عین داشتن جذابیت نوعی ضعف در نگارش دیالوگ و ایجاد رابطه بین شخصیت ها محسوب می شود.نوع نگارش نمایشنامه در ایران نیازمند یک تغییر اساسی است و من امیدوارم مثل همیشه هنرمندان تئاتر این راه را به خوبی طی کنند.
وی درباره حضور برخی چهره های سینمایی در تئاتر اضافه کرد: به شدت موافق حضور بازیگران سینما در تئاتر هستم و ممنونم از بازیگران سینما که به تئاتر از لحاظ حرفه ای و اقتصادی اعتماد کردند. حضور این بازیگران علاوه بر کمک به چرخه اقتصادی تئاتر به تولید کمپانی در تئاتر ایران نیز کمک کرد.
نویسنده نمایشنامه کلنل ادامه داد: من سالها پیش با "پژمان جمشیدی" تجربه همکاری در نمایش پلیس را داشتم و در آن برهه زمانی فحش های بسیاری خوردیم اما زمان ثابت که پژمان جمشیدی از خیلی از حرفه های تئاتر حرفه ای تر است. تئاتر ارث پدر من نیست که بگویم چه کسی بیاید و چه کسی نیاید. تئاتر بستری است که همه می توانیم در آن فعالیت کنیم. برخی اوقات می توان تهیه کننده جذب کرد و در سالن های خصوصی اثر را روی صحنه برد. در برخی مواقع هم در صف سالن های دولتی می ایستم و التماس می کنم تا یک سالن را برای اجرای اثر به من بدهند.
وی حضور بازیگران سینما را نقطه عطفی در تاریخ تئاتر ایران تاکید کرد: متاسفانه برخی می خواهند به هیچ وجه اذیت نشوند و به قول معروف خاکی نشوند اما به یکباره به وسط زمین برده شوند. بازیگری که منتقد حضور بازیگران سینما هستند به دریافت یک کمک ناچیز دولتی راضی بودند و چون برایشان در آمد مهم نبود با مینی بوس خانواده خود را رایگان برای دیدن اثر می آورند. زیرا پول از جای دیگری تامین شده بود و نیازی به فروش نداشتند. از نظر من آن چرخه به طور کلی اشتباه و زیان بار بود.
کارگردان نمایش "افسانه های خلیج" حضور قشرهای مختلف در تئاتر را لازم دانست و ادامه داد: حضور چهره های سینمایی شاید در بخشی از تئاتر باعث به وجود آمدن تئاتر عامه پسند شد اما بسیاری از آثار با ارزش بعد از حضور این بازیگران در تئاتر تولید شد. ما نمی توانیم بگوییم شهاب حسینی و علی نصیریان صرفاً برای فروش تئاتر عامه پسند نمایش اعتراف را روی صحنه برده اند بلکه به واقع یکی از بهترین آثار نمایشی را در کنار هم خلق کردند.
وی حضور بازیگران چهره را تضمینی برای فروش آثار نمایشی ندانست و اضافه کرد: این را هم بگویم که بودند آثار نمایشی که با حضور چهره در آثارشان موفق به فروش نشده اند پس صرفاً حضور چهره های سینمایی تضمینی برای فروش نیست. فروش در تئاتر امروز نیازمند عوامل مهمی است که تبلیغات در صدر آنها قرار دارد. تبلیغات مجازی این روزها به داد تبلیغات تئاتر رسیده اند زیرا تبلیغات کاغذی و شهری هزینه بسیار هنگفتی را به همراه دارد که از عهده هر کسی بر نمی آید. البته با روند افزایش سرعت تبلیغات در فضای مجازی آنچه مهم است را باید استعداد، نبوغ و نوآوری در تبلیغات دانست که بدون شک به موفقیت یک اثر خواهد انجامید.
افکاری درخصوص شرایط تئاتر بین الملل تصریح کرد: برخی از اهالی و جوانان تئاتر فکر می کنند شرایط در خارج از کشور برایشان به شدت مساعد خواهد بود در صورتی که من در سفری که به خارج از کشور داشتم متوجه شدم شرایط در آنجا هم دقیقاً به همین شکل است و تئاتر در اکثر مواقع در دست کمپانی های تئاتر می چرخد و مابقی در کنار آنها به سختی کار می کنند.
وی درباره تجربه خود از تئاتر حرفه ای افزود: شرایط تئاتر یکسان است و شما چه با گروه حرفه ای کار کنید و چه گروه جوان نیازمند استعداد و خلاقیت هستید زیرا در غیر این صورت محکوم به شکست خواهید بود.
کارگردان نمایش "دیوار برلین" درباره وضعیت فساد در تئاتر ایران ادامه داد: تئاتر ایران کمی آلوده فساد است. اگر بخواهم در خصوص تئاتر به طور مجزا صحبت کنم باید بگویم که تئاتر درگیر فساد اخلاقی است. بیش از آنکه بتوان این اتفاق را فساد نامید باید گفت تئاترمان به شدت دچار ولنگاری و بی بند و باری شده است.
وی با اشاره با وجود هیجان و تلاطم در زندگی یک هنرمند ورود به عرصه تئاتر را آسان دانست و افزود: ورود آسان برای حضور در عرصه تئاتر اصلاً بد نیست. البته سودجویی برخی افراد از جوانانی که مشتاق هستند مقبوح است اما این اتفاقات استثنا است.
افکاری خصوصی شدن تئاتر را نقطه رشد و تکامل تئاتر ایران اعلام و خاطرنشان کرد: نبود برخی حمایت های دولتی به تئاتر ایران کمک کرد. زیرا تئاتر مخاطب خاص خود را دارد و در این بازار هرکس می تواند با توجه به استعداد و توانایی خود بار خود را بر دارد. برای تئاتر و موفقیت در عرصه هنر باید جنگید و این طور نیست که دور از آب بنشینیم و بدون خیس شدن به موفقیت برسیم.