۳۰ روز دیگر تا «تعیین تکلیف برجام»/ همه گزینه‌های ایران روی میز است
رئیس‌جمهور آمریکا، ۲۳ فوریه (۴ اسفند) طی سخنانی در جمع فعالان سیاسی محافظه‌کار این کشور، اعلام کرده بود که چنانچه اصلاحات و تغییرات مدنظرش در برجام لحاظ نشود، دیگر امضای خود را پای این توافق‌نامه بین‌المللی نمی‌نشاند و در موعد بعدی (۱۱ می – ۲۱ اردیبهشت) از تمدید تعلیق تحریم‌های ایران سرباز می‌زند.
پس از این اظهارات ترامپ، روزنامه واشنگتن پست، به نقل از یکی از مقامات کاخ سفید نوشت که اصلاحات مدنظر ترامپ برای تغییر برجام در ۶ حوزه خلاصه می‌شود: «لغو بند غروب برجام و مادام‌العمر بودن محدودیت‌های هسته‌ای ایران»؛ «ایجاد امکان بازرسی از تاسیسات نظامی ایران»؛ «تحدید اقتدار موشکی ایران»؛ «ادعا‌های حقوق بشری»؛ «موضوعات ادعایی درباره تهدید سایبری» و «فعالیت‌های اقتصادی سپاه».
به بن‌بست رسیدن تلاش آمریکا و اروپا برای تغییر برجام؟
از سویی دیگر از مغرب زمین خبر می‌رسد که ظاهرا آمریکا و اروپا بر سر تغییر برجام به توافق نرسیده‌اند. نشانه آن هم، اظهارت هفته گذشته «فدریکا موگرینی» مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپاست که در مکالمه تلفنی با وزیر خارجه ژاپن، بر تعهد استوار اتحادیه اروپا به توافق هسته‌ای ایران و ضرورت اجرای آن تأکید کرد.
اذعان تلویحی «نیکی هیلی» به خروج آمریکا از برجام
چند ساعت قبل از دفاع مجدد موگرینی از برجام در مکالمه با مقام ژاپنی، «نیکی هیلی» نماینده آمریکا در سازمان ملل در نشستی با عنوان «مقابله با چالش‌های حکومت‌داری در جهان امروز» در دانشگاه دوک آمریکا اعلام کرده بود که «فرض کنید که ما از برجام خارج شویم، چه چیزی تغییر خواهد کرد؟ ایران قرار نیست از این توافق خارج شود. آن‌ها خواهان تجارت و تعامل با اروپا هستند». این اظهارت هیلی تایید تلوحی به بن بست رسیدن همکاری مشترک آمریکا و اروپا پیرامون تغییر مفاد برجام بود؛ همکاری مشترکی که از اواسط اکتبر ۲۰۱۷ (مهر ۱۳۹۶) آغاز شده بود.
آسوشیتدپرس نیز هفته گذشته به نقل از دیپلمات‌های اروپایی گزارش داد که «مذاکرات اروپا با آمریکا تقریبا به بن‌بست رسیده و اروپایی‌ها دقیقا نمی‌دانند که چه اقداماتی می‌تواند ترامپ را به ماندن در توافق راضی کند. تلاش‌ها برای تصویب تحریم موشکی علیه ایران به بهانه راضی کردن ترامپ هم با مخالفت بعضی اعضای اتحادیه اروپا مواجه شده که می‌گویند امتیاز دادن به آمریکا در حالی که ماندن این کشور در برجام قطعی نیست، معقول به نظر نمی‌رسد».
ادعای روزنامه آمریکایی
واشنگتن‌پست، چهارشنبه هفته گذشته نوشت که ترامپ پس از تغییرات اخیر در کاخ سفید به نزدیکان خود قول داده است که توافق هسته‌ای با ایران را لغو کند. اشاره واشنگتن‌پست به تغییرات در کاخ سفید، آمدن «جان بولتون» در مقام مشاور امنیت ملی رئیس جمهور آمریکا و معرفی «مایک پمپئو» بعنوان گزینه تصدی وزارت خارجه آمریکا به سنا است. دو فردی که از همان ابتدا، از مخالفان سرسخت توافق هسته‌ای با ایران بودند.
بررسی سناریوهای خروج از برجام توسط آمریکایی‌ها
یک روز پس از ادعای واشنگتن‌پست، خبرگزاری «آسوشیتدپرس» مدعی شد که مسئولان هیئت حاکمه آمریکا در حال بررسی سناریوهای احتمالی خروج از برجام هستند. سناریو‌هایی که بررسی آن‌ها به سبب غیرقابل‌پیش‌بینی بودن ترامپ در دستور کار تیم امنیتی وی و اعضای کنگره قرار گرفته است.
آنطور که آسوشیتدپرس نوشته بود، چگونگی بازگرداندن تحریم‌ها و نحوه پاسخ به واکنش‌های احتمالی ایران و اتحادیه اروپا از جمله مسائل مورد بررسی مقام‌های آمریکایی است.
به نوشته آسوشیتدپرس، بازگرداندن تحریم‌هایی که توسط فرمان اجرایی وضع شده‌اند، ساده و سریع است، اما تحریم‌های تعلیق‌شده کنگره نیازمند اقدام قانونگذاران آمریکایی هستند.
پیامدهای خروج از برجام از منظر رسانه آمریکایی
فارین‌پالیسی دیگر رسانه آمریکایی نیز در گزارشی به پیامدهای خروج یکجانبه آمریکا از توافق هسته‌ای با ایران اشاره کرده و نوشته است «واشنگتن در صورت خروج از برجام از سوی متحدان اروپایی خود که وارد دادوستد تجاری با ایران شده‌اند، شماتت می‌شود؛ فعالیت غنی‌سازی ایران احتمالا اینبار بدون منع بین‌المللی آغاز خواهد شد و اعتبار دولت آمریکا و امضای رئیس جمهور این کشور برای مذاکرات بین‌المللی آتی مخدوش می‌شود».
اما همانطور که برخی محافل سیاسی و رسانه‌ای در آمریکا پیش‌بینی کرده بودند، مواضع اخیر مقامات ایران بیانگر آن است که تهران در قبال خروج آمریکا از برجام بی تفاوت نخواهد بود.
همه گزینه‌های ایران روی میز است
نخستین بار مهرماه سال ۹۶ بود که یک مقام مسئول ایرانی به صراحت از احتمال خروج تهران از برجام سخن گفت؛ محمد جواد ظریف وزیر امور خارجه کشورمان مهرماه ۹۶ در مصاحبه با روزنامه‌های گاردین و فایننشال تایمز گفت: «خروج از برجام یکی از گزینه‌های ایران است».
عباس عراقچی معاون سیاسی وزیر امور خارجه نیز دوم اسفند ۹۶، طی سخنانی در اندیشکده چتم‌هاوس انگلیس اعلام کرد که «اگر روند فعلی عدم انتفاع اقتصادی ایران از برجام استمرار یابد، تهران از توافق هسته‌ای خارج می‌شود».
روز دوشنبه هفته جاری نیز حجت الاسلام و المسلمین روحانی رئیس جمهور ایران در مراسم روز فناوری هسته‌ای، صریحا اعلام کرد که «اگر آن‌ها برجام را نقض کنند پشیمان می‌شوند و آمادگی ما در این رابطه از آن چیزی که آن‌ها فکر می‌کنند بیشتر است؛ چنانچه آن‌ها برجام را نقض کنند ظرف کمتر از یک هفته آثارش را می‌بینند».
احیای غنی‌سازی ۲۰ درصد؛ پاسخ احتمالی ایران به خروج آمریکا از برجام
شاید یکی از این آمادگی‌هایی که روحانی روز دوشنبه در صورت نقض برجام از سوی طرف مقابل بدان اشاره کرد، احیای غنی‌سازی ۲۰ درصد در تاسیسات فردو باشد؛ کاری که به اعتقاد علی اکبر صالحی رئیس سازمان انرژی اتمی ایران، ظرف ۴ روز برای متخصصان صنعت هسته‌ای ایران امکانپذیر است؛ البته کمالوندی معاون صالحی روز دوشنبه در حاشیه ملاقات روسای مجالس ایران و روسیه به خبرنگاران گفت که ۴ روزی که رئیس سازمان انرژی اتمی گفته برای اطمینان بیشتر است وگرنه رسیدن به غنی سازی ۲۰ درصد برای ما ظرف ۲ روز هم امکانپذیر است.
به هر ترتیب باید ۳۰ روز دیگر صبر کرد، شاید همه چیز به عصر پیشابرجام بازگردد...