حضرت علی(ع)؛ بی بدیل و تمدن ساز

به گزارش گروه فضای مجازی ، علی بن ابی طالب (ع) در خانه کعبه پا به عرصه وجود گذاشت و سالیان بعد با شجاعت و ایثار خویش توطئه‌های مشرکان را پوچ و واهی ساخت و در جنگ‌های گوناگون با کافران پیشگام شد.

 

سه مؤلفه دین داری، عدالت و مردم داری در سیره حکومتی امام علی (ع) بسیار برجسته و از راهبرد‌های کانونی مدیریت ایشان به شمار می‌رود. این بزرگوار در پی استقرار حکومتی مبتنی بر دین و عدالت اجتماعی بود که در آن مردم با امنیت و برخورداری از حقوق انسانی، از زندگانی همراه با کرامت و عزت برخوردار باشند و منزلت انسانی آن‌ها محترم شمرده شود. سیزدهم رجب افزون بر شادمانی میلاد مظهر عدالت و خردورزی به عنوان روز «پدر»، حریم و حرمت بلندمرتبگی ایشان را یادآور می‌شود و چه نیکو روزی است روز پدر، سالروز میلاد مولای پرهیزگاران که از سلسله بزرگ ترین، مهربان‌ترین و بهترین پدران امت به شمار می‌رود.

سیره نظری و عملی آن حضرت در ابعاد سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی سرشار از رهیافت‌های ارزنده و سازنده‌ای است که شناخت، استخراج و دسته بندی آن‌ها می‌تواند مدلی از برنامه کارآمد برای اداره زندگی در دنیای آشفته و متلاطم امروزی را در اختیار بشریت قرار دهد. در همین ارتباط پژوهشگر گروه اطلاع رسانی ایرنا با «حبیب زمانی محجوب» عضو هیات علمی پژوهشگاه علوم اسلامی امام صادق (ع) به گفت: وگو پرداخته است.

**امام علی (ع)؛ شخصیتی علمی و تمدن ساز

حضرت علی (ع) شخصیتی علمی و تمدن ساز محسوب می‌شوند که آثار فراوانی منصوب به ایشان وجود دارد. از این رو شخصیت آن حضرت باید در جامعه اسلامی به ویژه در میان قشر جوان شناخته شود. علامه محمد حسین طباطبایی در کتاب «شیعه در اسلام» می‌نویسد: «امام علی (ع) داناترین مردم به معارف و شرایع دین است» و در جای دیگر می‌آورد: «علی (ع) ذخایر گرانبهایی از معارف الهی و علوم حقه اسلامی را در میان مردم به یادگار گذاشته است» و اینکه جرج جرداق مسیحی درباره امام (ع) می‌نویسد: «علی بن ابی طالب (ع) قطب اسلام و سرچشمه معارف و علوم عرب است هیچ دانشی در عرب وجود ندارد مگر آنکه اساس آن را علی (ع) پایه گذاری کرد یا در وضع آن سهیم و شریک بود». از این رو حضرت علی (ع) دانشمندی ممتاز بود که دشمنان اسلام نیز بر آن صحه گذاشته اند، چنان که وقتی معاویه خبر شهادت آن حضرت را شنید گفت: «با مرگ فرزند ابوطالب فقه و علم نیز از این جامعه رخت بر بست.» بنابراین می‌توان نتیجه گرفت که حضرت علی (ع) شخصیتی تمدن ساز داشته که بر علوم متعددی همچون فقه، تفسیر و ... اشراف داشته است.

**سیره امام علی (ع)؛ رهیافتی برای اخلاق مداری در جامعه

تمدن پژوهان بر این باور هستند که اگر در جامعه‌ای اخلاق وجود داشت آن جامعه در مسیر تمدن سازی قرار می‌گیرد. امروزه یکی از مشکل‌های جدی جهان و کشور ما بحث اخلاق است که باید از سیره امام علی (ع) در این حوزه استفاده کرد، زیرا نخستین مولفه تمدن ساز در سیره این امام بزرگوار همین مبحث به شمار می‌رود. آن حضرت می‌فرماید: «اگر قرار باشد در زندگی بر چیزی تعصب بورزیم اخلاق نیکو است» و در جایی دیگر می‌گوید: «اخلاق باعث حفظ عزت انسان می‌شود». بنابر این گفته‌ها این نتیجه به دست می‌آید که امام علی (ع) به اخلاق در جامعه اسلامی توجهی ویژه داشت که این مهم نیز باعث شد پس از ورود اسلام به ایران، ایرانیان نقش مهمی در تمدن اسلامی داشته باشند، زیرا رفتار مبتنی بر اخلاق ایشان، والی‌ها و اصحاب او مانند سلمان فارسی را که مدتی فرماندار مداین بود، دیده بودند و همین امر آن‌ها را در پذیرش اسلام قاطع‌تر کرد و اگر چنین رفتاری نبود به واسطه رفتار زشت و به دور از شان امویان که نسبت به ایرانیان روا می‌داشتند، از دین اسلام دوری می‌کردند.

همچنین امام علی (ع) به برابر دانستن انسان‌ها بسیار تاکید داشتند که در عمده خطبه‌های خود خطاب بر «ای انسان» دارد؛ یعنی آن حضرت فارغ از هر دین و مذهبی بر وجود انسان‌ها احترام می‌گذاشتند که این رفتار وی باید به عنوان الگو در جامعه امروزی پیاده شود.

**شناخت و کاربست سیره امام علی (ع) در جامعه

برای الگو برداری از سیره نخستین پیشوای شیعیان در جامعه امروزی باید در ۲ مرحله وارد عمل شد. در مرحله نخست بایستی به شناخت سیره امام علی (ع) پرداخت که این مهم از یک طرف وظیفه مسلمانانی است که دنبال کسب معرفت هستند و از طرفی دیگر وظیفه رسانه‌ها محسوب می‌شود که در شناساندن این سیره برای مردم تلاش کنند.

مرحله دوم الگوبرداری شناخت روش‌های کاربست سیره آن والامقام به شکل کلی و جزیی است؛ یعنی وقتی سیره آن حضرت شناخته شد، چگونگی کاربرد و الگوبرداری از آن مهم محسوب می‌شود. از این رو باید با رویکرد‌های کلی مبانی و اصول مدنظر امام علی (ع) را ملاک و معیار قرار دهیم و به شکلی مصداقی به آن عمل کنیم. برای نمونه باید دید که علی ابن ابیطالب (ع) در حوزه تحقق عدالت چه کار‌هایی انجام داده است و ما از او پیروی کنیم در صورتی که نباید تنها به کلی گویی در این حوزه‌ها پرداخت بلکه باید به صورت عملی حوزه‌های مختلف مانند عدالت، امنیت، اخلاق و ... مشخص کرد که حضرت علی (ع) چگونه رفتار می‌کرده است تا امروز در جامعه از همان روش‌ها پیروی کنیم.

**تمدن نوین اسلامی با سیره حضرت علی (ع)

اسلام دین تمدن ساز است و بنیان گذار تمدن اسلامی حضرت محمد (ص) هستند که امام علی (ع) با ژرفا بخشیدن به آن از این تمدن محافظت کرد و باعث شد که این تمدن به درختی تنومند تبدیل شود؛ یعنی ایشان زنجیره تمدن اسلامی را که از دوره پیامبر (ص) شروع شده بود، ادامه دادند و اگر نخستین امام شیعیان (ع) حضور نداشت، این زنجیره از هم گسسته می‌شد، زیرا در همان آغاز این تمدن با خطر‌هایی روبرو شد، اما امیرمومنان (ع) حرکت جامعه به طرف تمدن اسلامی را احیا می‌کند.

پنج مرحله حرکت جامعه اسلامی عبارتند از: انقلاب اسلامی، نظام اسلامی، دولت اسلامی، جامعه اسلامی و تمدن نوین اسلامی که امروزه کشور در مرحله دولت اسلامی است و اگر از آن و جامعه اسلامی عبور کند به تمدن نوین اسلامی دست پیدا می‌کند. از این رو جامعه به شناخت سیره امام علی (ع) با رویکرد تمدنی نیاز اساسی دارد. کشور بر پایه اندیشه و راهبردی که آیت الله خامنه‌ای مقام معظم رهبری مطرح کرده اند به طرف تمدن اسلامی حرکت می‌کند و در این حرکت باید از سیره اهل بیت (ع) از جمله سیره حضرت علی (ع) استفاده کرد، زیرا تمام مسلمانان شامل شیعه و سنی آن حضرت را قبول دارند و در تمدن اسلامی که به تمام مسلمانان تعلق دارد می‌توان از سیره ایشان استفاده کرد. همچنین امام علی (ع) نوعی حکومت اسلامی تشکیل داد که بسیاری رفتار‌ها و کردار‌ها در حکومت آن بزرگوار پیاده شد که امروزه می‌توان از آن نوع حکومت الگوبرداری کرد.

انتهای پیام /